وقتی رحم می افتد!

اصطلاح « کیفیت زندگی » ( Quality of Life ) شامل تمام مواردی می شود که استانداردهای لازم برای سلامتی فرد مهیا باشد. ورزش، تغذیه مناسب، برخورداری از روحیه بالا و شادابی، همه و همه مواردی هستند که وقتی با هم جمع شوند موهبت سلامتی را برای فرد به ارمغان خواهند آورد.
حال اگر سطح کیفیت زندگی پایین بیاید، سلامتی فرد هم به خطر خواهد افتاد. انجام کارهای سنگین و استراحت نکردن و از طرفی تغذیه نامناسب می تواند مشکلات جسمی و روانی فراوانی را به بار آورد. این مشکلات به مراتب برای زنان به خاطر ظرافت جسمی و روانی آنها بیشتر خواهد بود. یکی از این مشکلات که رابطه نزدیکی با کیفیت زندگی دارد، « افتادگی رحم » است که نه تنها جسم فرد را درگیر می کند، بلکه روان وی را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
دکتر « مونس قنبری »، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران است که حوزه تخصصی اش درباره رحم است. او از دلایل افتادگی رحم و باید و نبایدهایی می گوید که زنان مبتلا باید به آنها توجه کنند.
دکتر قنبری می گوید: افتادگی رحم عبارت است از پایین آمدن رحم در امتداد کانال واژینال ( مهبل ) و درخانم هایی که چندین بار زایمان کرده اند و ضعف عضلات و سایر بافت های دستگاه تناسلی دارند دیده می شود. خروج توده از واژن به عنوان یکی از علائم افتادگی رحم است. زمانی که این بیماری پیشرفت کند و به شرایط خطرناک برسد، رحم به صورت کامل در محدود واژینال قرار می گیرد. در این حالت ممکن است به علت تماس رحم با با ران ها و لباس زیر، تغییر حالت داده و گاهی هم زخمی شود. علاوه بر آن احتمال هجوم میکروب ها و ایجاد عفونت در آن وجود دارد.
افتادگی رحم در دوره های مختلف زندگی ممکن است رخ دهد و در هر دورانی دلیل خاص خودش را دارد، آنچه که مشخص است در این بیماری، تشخیص صحیح و سپس انتخاب بهترین شیوه درمان است.

دلایلی که فرد به افتادگی رحم دچار می شود

این پزشک و متخصص زنان درباره علت ابتلای برخی دختران به افتادگی رحم می گوید: گاهی اوقات افتادگی رحم به علت کارهای سنگین و فشار زیادی است که به لگن وارد می شود. ورزش های سنگین یکی از عوامل مهم این موضوع به شمار می رود. وقتی ورزشکار، استانداردهای لازم را برای حفظ سلامتش رعایت نمی کند ممکن است در اوج جوانی به افتادگی رحم دچار شود.
بر اساس اظهارات این پزشک زنان، افتادگی رحم گاهی به علت زایمان های مکرر هم اتفاق می افتد. فشارهای ناشی از زایمان بر رحم فشار وارد می کند و ممکن است پس از طی مدت کوتاهی پس از زایمان به این عارضه دچار شوند اما مواردی هم هست که در سنین بالاتر و بعد از گذشت سالیان دراز از زایمان اتفاق می افتد و بعد از بررسی های به عمل آمده مشخص می شود که این عارضه به علت زایمان بوده است.

ورزش، علاج درد افتادگی رحم

وی راهکار اساسی برای جلوگیری از افتادگی رحم به علت زایمان را ورزش می داند و می گوید: اگر زایمان نیز مراقبت های ویژه انجام بگیرد، دیگر فرد دچار افتادگی رحم نمی شود. در واقع این ماما است که باید هنگام بارداری ورزش های لازم را به مادرها آموزش دهد.
علاوه بر این، کسانی که سرفه های مزمن می کنند نیز به علت فشاری که در اثر سرفه بر اندام های تحتانی شان وارد می آید، ممکن است دچار افتادگی رحم شوند. در این میان زنان چاق بیشتر از افراد لاغر ممکن است به این عارضه دچار شوند.
افتادگی رحم به انواع خفیف، متوسط و شدید تقسیم بندی می شود و به گفته دکتر قنبری در نوع خفیف بیماری، فرد ناراحتی چندانی احساس نمی کند. در نوع متوسط آن، بیمار احساس بیرون افتادن چیزی از درون واژن یا فشار و سنگینی در واژن می کند.

عفونت، شایع ترین عارضه افتادگی رحم

این متخصص زنان همچنین به یائسگی هم اشاره می کند و می گوید: اگر افتادگی رحم قبل از یائسگی صورت بگیرد با علائمی همچون ترشح زیاد و خونریزی های نامنظم واژینال همراه است. همچنین این بیماری به طور کلی موجب عفونت، تجمع ادرار و بی اختیاری ادراری می شود.
اشکال در اجابت مزاج، کمر درد و درد شکم ناشی از پایین آمدن اجزای داخل شکم هم برخی دیگر از علائم افتادگی رحم است.
افتادگی رحم همانند بسیاری از بیماری ها موجب بروز مشکلات روانی در زنان مبتلا می شود و آن طور که دکتر قنبری می گوید: این بیماری به خاطر اینکه ممکن است فرد را نگران کند که دیگر بچه دار نخواهد شد، دچار مشکلات روانی فراوانی خواهد کرد. به طور کلی این بیماری برای فرد بسیار ناراحت کننده است.

راه های درمان افتادگی رحم

این متخصص زنان درباره روش های درمانی افتادگی رحم می گوید: درمان این بیماری بسته به نوع و شدت آن و هم چنین سن فرد مبتلا متغیر است و با توجه به موارد ذکر شده و اینکه خانم تمایل به بچه دار شدن دارد یا خیر، متفاوت است. بر این اساس در مورد دختران و زنان جوان سعی می شود که بیشتر از طریق دارو مشکل را رفع کرد و اگر بیماری پیشرفت نکرده باشد، ابتدا جلوی پیشرفت آن را گرفت و سپس برای درمان اقدام کرد اما اگر بیماری پیشرفت کرده باشد ناچار به جراحی و در مواردی حتی برداشتن رحم می شویم.

اگر این مشکل درمان نشود، چه عوارضی خواهد داشت؟

بی توجهی به درمان این بیماری عوارض بسیاری دارد. در موارد شدید، زخم شدن گردن رحم ایجاد می شود و با بیرون زدگی رحم به دلیل تماس با لباس زیر امکان عفونت افزایش می یابد. گاهی هم افتادگی سایر اندام ها اتفاق می افتد مانند افتادگی مثانه و رکتوم و همین باعث بروز اشکال در ادرار کردن و افزایش خطر عفونت می شود. ضعف بافت های همبند اطراف رکتوم نیز اشکال در دفع اجابت مزاج را به دنبال دارد. همچنین افزایش خطر عفونت یا آسیب به اعضای لگن، انسداد مجرای ادرار، بی اختیاری ادرار، عفونت مثانه به دلیل تخلیه نشدن کامل مثانه از دیگر عوارض این بیماری است.

آیا می توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد؟

به راحتی می توان مانع از ایجاد افتادگی رحم شد. حفظ وزن در محدوده طبیعی، انجام فعالیت های مناسب ورزشی در دوران بارداری و پس از زایمان، رژیم غذایی طبیعی و متعادل، ورزش هایی که باعث افزایش قدرت عضلات کف لگن می شوند و پیشگیری از بروز یبوست، همه نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارند.
منبع مقاله :
نشریه بهداشت زنان، شماره 48