آفتاب زدگی یا مسمومیت با آفتاب (sun poisoning) که همچنین به آن فوتو درماتیت گویند، فرم شدید آفتاب سوختگی است که به دلیل قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه‌های مضر ماورای بنفش خورشید رخ می‌دهد. علائم و نشانه‌های فوتو درماتیت شامل قرمزی، خارش، تاول، راش یا جوش و علائمی شبیه آنفلانزا است. در این قسمت اطلاعات بیشتری در خصوص این علائم و راه‌های درمانی آنها ارائه کرده‌ایم.
گاهی اوقات، زمانی که برای مدت طولانی در زیر نور خورشید قرار می‌گیرید، ممکن است دچار خارش، کهیر یا تاول بر روی پوست شوید که اغلب به قرمزی تغییر رنگ می‌دهند. همچنین ممکن است احساس خستگی و حالت تهوع داشته باشید. این نشانه‌ها حاکی از مسمومیت با آفتاب و یا فوتو درماتیت بوده که در اصل واکنش حساسیتی شدید است که به دلیل قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه‌های خورشید روی می‌دهد. و بر نواحی از پوست که بیشتر در معرض نور آفتاب قرار داشته، تأثیر می‌گذارد. که این امر ناشی از تغییرات بنیادی در توانایی پوست به مقاومت در برابر نور خورشید می‌باشد. این حالت میتواند با داروهای خاص یا کرم‌های پوست تسکین یابد.
علائم
مسمومیت با آفتاب دو نوع بوده و علائم آنها داخلی و خارجی می‌باشد. در نوع اول، ممکن است واکنش‌های خارجی به اشعه‌های خورشیدی در قالب، پوست قرمز و برآمده و راشهای پوستی تظاهر کنند. بعضی افراد درخطر دچار شدن به چنین تغییراتی در پوست خود قرار دارند.
نوع دوم شامل گرما زدگی، آفتاب زدگی و از پا در آمدن و ضعف ناشی از گرما است. و به دلیل از دست دادن آب بدن و از دست دادن الکترولیت‌ها روی می‌دهد. بسته به مدت زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید، شدت اشعه‌های خورشیدی و توانایی بدنتان به مقاومت در برابر اشعه‌های خورشیدی علائم آن ممکن است خفیف یا شدید باشد.
برخی از علائم شایع آن عبارتند از:
• قرمزی پوست و حساسیت به لمس در پوست
• جوش یا دانه‌های پوستی قرمز
• خارش پوست
• ایجاد تاول‌های پر از آب بسیار کوچک تا بزرگ
• تب
• علائمی شبیه به آنفولانزا
• تهوع و استفراغ
• خستگی
• سرگیجه
• کم شدن آب بدن به علت از دست دادن مایع و عدم تعادل الکترولیتی
• لرز
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید میتواند منجر به زوال و آسیب پوست در سطوح مختلفی شود. ممکن است ظرف 7-4 روز پس قرار گرفتن در معرض برخی موارد شدید، پوست، پوسته پوسته و کنده شود. در صورت شدید بودن آفتاب سوختگی، ممکن است به پیری زودرس، تشکیل چین و چروک و حتی سرطان پوست (ملانوم بدخیم) منجر شود.
علل
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه‌های ماوراء بنفش (UV) خورشید علت اصلی این عارضه می‌باشد. این حالت غالباً در طول تابستانهای گرم، هنگامی که اشعه UV شدیدترین حالت خود را دارند، دیده می‌شود. افرادی که پوست روشنی دارند، از رنگدانه ملانین بسیار کمی جهت محافظت پوست برخوردارند. در نتیجه، نسبت به افرادی که دارای پوست تیره هستند، بیشتر در معرض ابتلا به مسمومیت قرار دارند. با اینکه قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید دلیل اصلی فوتو درماتیت است، عوامل دیگری نیز وجود دارند که سبب این عارضه می‌شوند. این عوامل موارد ذیل را شامل می‌شوند:
مواد شیمیایی و دارویی:
هنگامی که قرار گیری در معرض نور خورشید همراه با استفاده از انواع مواد شیمیایی، مواد دارویی و لوازم آرایشی و بهداشتی باشد، خطر ابتلا به فوتو درماتیت افزایش می‌یابد. استفاده از داروهای خاصی مانند داروهای حاوی سولفا، آرام بخش‌های مختلف، دارو برای فشار خون بالا، دارو برای دیابت، عفونت‌های قارچی و قرص‌های ضد بارداری می‌توانند موجب مسمومیت با آفتاب شوند. برخی مواد شیمیایی موجود در سبزیجات و میوه‌های مختلف نیز موجب ایجاد واکنش‌های حساسیت به نور می‌شوند.
مواد آرایشی و بهداشتی:
تماس مستقیم با مواد خاصی مانند مواد پاک کننده، بوزدا (دئودرانت)، صابون، شامپو و لوازم بهداشتی و آرایشی مختلف به همراه قرار گرفتن در معرض نور خورشید همچنین میتواند به آفتاب سوختگی شدید منجر شود.
درمان و پیشگیری
به طور کلی علائم خفیف نیاز به مراقبت‌های پزشکی زیادی ندارند ـ داشتن استراحت کافی در محیطی خنک، قرار گرفتن در محیطی سایه‌دار، مصرف مقادیر کافی از مایعات معمولاً تسکین مورد نیاز را فراهم می‌سازند. در صورت بروز علایم شدید، فرد میتواند موارد زیر را امتحان کند:
• گرفتن حمام آب سرد و یا استفاده از کمپرس سرد توصیه می‌شود.
• نوشیدن مقدار کافی آب، میزان آب از دست رفته را تأمین می‌سازد.
• جهت از بین بردن هر نوع درد ناشی از آفتاب سوختگی، استفاده از داروهایی نظیر آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن یا استامینوفن توصیه می‌شود.
• اجتناب از نور آفتاب تا زمانی که علائم وجود دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است. گوش نکردن به این توصیه تنها موجب شدیدتر شدن این عارضه می‌شود.
• در صورت خارش مداوم و تشکیل تاول، از یک متخصص پوست کمک بخواهید.
مهم‌ترین اقدام پیشگیرانه، خودداری از بیرون رفتن به زیر نور خورشید بدون استفاده از محافظ پوست است که میتواند شامل استفاده از لوسیون‌های ضد آفتاب، عینک آفتابی حفاظتی و لباسهای آستین بلند و در صورت امکان استفاده از یک چتر باشد. استفاده از لوازم آرایشی که حاوی مواد ضد آفتاب هستند، مؤثر می‌باشد. چنانچه تحت درمان دارویی قرار دارید که میتواند موجب ابتلا به فوتو درماتیت شود، تا آنجا که امکان دارد از رفتن به زیر نور خورشید خودداری کنید. تا می‌توانید خود را با لباسهای مناسب و سبک بپوشانید. پیشگیری مؤثرترین درمانی است که می‌توان آن را توصیه کرد. بنابراین مراقب و در امان باشید.
