چگونه می توان با قرآن ثابت کرد که ما نیاز به مرجع تقلید داریم؟

خداوند در قرآن از دو نوع پیروی یاد کرده و یکی را تقبیح کرده و پویندگانش را ملامت کرده و دیگری را تحسین کرده و بدان فراخوانده است.

تقلید مذموم:

وَ إِذا قیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُون (1)

چون به ایشان گفته شود که از آنچه خدا نازل کرده است پیروی کنید، گویند: نه، ما به همان راهی می‏رویم که پدرانمان می‏رفتند. حتی اگر پدرانشان بیخرد و گمراه بوده‏ اند.

قالُوا حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُون (2)

آن آیینی که پدران خود را بدان معتقد یافته‏ ایم ما را بس است. حتی اگر پدرانشان هیچ نمی‏دانسته‏ اند و راه هدایت نیافته بوده‏ اند؟

تقلید ممدوح:

یا أَبَتِ إِنِّی قَدْ جاءَنی‏ مِنَ الْعِلْمِ ما لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنی‏ أَهْدِکَ صِراطاً سَوِیًّا (3)

ای پدر، مرا دانشی داده‏ اند که به تو نداده‏ اند. پس، از من پیروی کن تا تو را به راه راست هدایت کنم .

فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ (4)

اگر خود نمی‏دانید، از اهل کتاب بپرسید.

آیاتی که تقلید را لازم می شمرد، فراوان است و نیاز به مرجع یک حکم فطری است. زیرا همه مردم عالم به احکام دین نیستند و فرصت و توان مراجعه و استنباط احکام را از کتاب و سنت ندارند و برای فهمیدن حکم خدا ، چاره ای جز مراجعه به عالمان دین و قرآن و حدیث شناس ندارند. قرآن و روایات همین حکم فطری عقل را یادآوری کرده و به تقلید از عالم عادل فراخوانده و از تقلید از فاسقان که علم ندارند و ادعای علم می کنند یا علم دارند. ولی فاسقند و در حکم خدا دست می برند ، نهی کرده است.

1. پی نوشت ها:

1. بقره (2) آیه 170.

2. مائده (5) آیه 104. 

3. مریم (19) آیه 43.

4. نحل (16) آیه 43.