روزنامه قانون: شیراز، اصفهان، یزد و شهرهای شمالی معمولا اولین نامهای مناطق گردشگری ایران است که به ذهن بسیاری از مردم کشورمان میرسد. اینکه ما واژه گردشگری را مساوی تختجمشید، حافظیه و شاهچراغ شیراز و بادگیرهای یزد، نصفجهان و سیوسهپل اصفهان و جنگل و دریا شمال میشناسیم؛ شاید دلیل توسعه تامتوازن و مغفول ماندن صنعت گردشگری ایران است.
گردشگری ایران تنها مازندران، گیلان، شیراز، اصفهان و یزد نیست. هزاران پتانسیل و ظرفیت گردشگری در دل این سرزمین نهفته است. مناطقی بکر با چشمانداز و طبیعت فوقالعاده که میتواند طلاییترین خاطره زندگی را برای گردشگران رقم زند.
پاییز ، یکی از بهترین زمانهای ممکن برای سفر است؛ چرا که دیگر از ترافیکهای سنگین چند ساعته جادهها و ازدحام جمعیت خبری نیست. از طرف دیگر میتوان هتل یا اقامتگاههایی با تخفیفهای حتی پنجاه درصد؛ برای اسکان انتخاب کرد.
در پاییز بهکجا سفر کنیم؛ سوالی است که بسیاری از ایرانیها این روزها از یکدیگر میپرسند. در این گزارش چندین مکان گردشگری سرزمین اسطورهای سیستان و بلوچستان برای فصل پاییز معرفی میشود که باهم می خوانیم.
سیستان و بلوچستان استانی که باید هفتهها برای دیدن صدها جاذبه طبیعی و تاریخی آن وقت گذاشت، بهگفته اغلب گردشگرانی که به این استان سفر کردهاند، بارها و بارها به آنجا بازگشتهاند، چراکه در آنجا زیباییهایی را دیدهاند که بینظیر بوده است.
سیستان و بلوچستان، سرزمین اسطورهای ایران که نام آن در کتاب اوستا، بهعنوان یازدهمین سرزمینی یاد میشود که اهورامزدا آفریده، در شاهنامه و بسیاری از متون کهن آمده است؛ سرزمین بلوچستان به آن «ماکا» میگفتند و در کتیبه بیستون نیز با همین نام از آن یاد شده و در نوشتههای هرودت، تاریخنگار یونانی از آن به نام «گدروزیا» یاد شده است. امروزه بلوچستان به محل سکونت قوم بلوچ اطلاق میشود که پس از اسلام این سرزمین به «مکران» معروف شد.
مردمان این استان بسیار سختکوش، پرتلاش، صمیمی و مهماننواز هستند. این استان شامل 18 شهرستان ایرانشهر، چابهار، خاش، دلگان، زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سراوان، سرباز، سیب سوران، قصرقند، کنارک، هیرمند، نیکشهر، میرجاوه، نیمروز و هامون است که هر کدام به لحاظ تاریخ و موقعیت جغرافیایی دارای مناطق گردشگری و باستانی بسیاری هستند.
11 درصد مساحت ایران در سیستان
سیستان و بلوچستان بیش از 11 درصد از مساحت کشور را تشکیل میدهد؛ وسعت این استان بهاندازه فاصله استان قزوین تا مشهد است. بهدلیل گستردگی این استان از تنوع اقلیمی بالای برخوردار از شمال تا جنوب آن برخوردار است. سیستان دروازه ورود ایران به اقیانوس و آبهای آزاد است. بهدلیل شرایط اقلیمی مناسب جنوب استان و شمال آن، کشاورزی رونق بسیاری دارد. بسیاری از میوههای گرمسیری کشور در حدود 40 روز زودتر از مابقی نقاط کشور در این استان برداشت میشود.
مرواریدی بهنام سواحل مکران
یکی از ظرفیتهای مغفول مانده سیستان و بلوچستان گردشگری است. سواحل مکران در سیستان و بلوچستان یکی از چشمنوازترین، سواحل در دنیاست. مکران و نواحی ساحلی جنوب شرقی ایران در روزگار مادها، به ویژه سلطنت آستیاک یا ایشتوویگو (550-580قبل از میلاد) یکی از ساتراپهای (استان) شرقی آن دولت بوده و بهنام سرزمین «پاریکانیان و حبشیان آسیایی» از آن یاد شده است. در سال 545 قبل از میلاد، ایالات شرق ایران، از جمله مکران، به وسیله کوروش کبیر فتح شد. در زمان سلطنت داریوش کبیر، سرزمین ماکا یا مکران جزء ایالات فلات ایران به شمار میرفت.
در دوره اشکانی، بهویژه سلطنت مهرداد اول، سرزمین مکران هم جزء قلمروی پارت به حساب میآمد. با تسلط ساسانیان، اردشیر ساسانی، کشور را به 33 ناحیه مستقل تقسیم کرد که مکران نیز یکی از آنها بود. حکمران مستقل و موروثی هر ناحیه را شاه میگفتند. مکران یکی از خارقالعادهترین سواحل دنیاست که درحال حاضر ناشناخته و بکر است. یکی دیگر از ویژگیهای این ساحل سفید و نرم، امکان قدم زدن تا فاصله هزار متری در داخل دریا آن هم با آب و هوای بسیار مطبوع دارای رطوبت است.
کوههای مینیاتوری مکران
قرارگیری کوههای مینیاتوری در کنار ساحل جلوه بینظیری به ساحل بخشیده است. حدود 40 تا 50 کیلومتری پس از شهرستان چابهار به سمت بندرگواتر، کوههایی در سمت چپ جاده نمایان میشود که به «کوه های مریخی» یا «مینیاتوری» معروف هستند. این کوهها با توجه به منظره به طور کامل متفاوتی که در سمت راست جاده و رو به سوی دریا ایجاد کرده، یکی از زیباترین جادهها و مناظر طبیعی استان سیستان و بلوچستان و بلکه ایران را خلق کرده است.
این کوه ها از منحصر به فردترین کوه های ایران است و منظره اعجاب برانگیز و چشم نواز آنها از جمله معروفترین جاذبه های شهرستان چابهار در جنوب سیستان و بلوچستان محسوب می شود اما به دلیل معرفی نشدن کافی، کمتر مورد بازدید عموم قرار گرفته است.کوههای مریخی، مناظری از کوه های کره ماه را برای انسان تداعی میکند و جنس رسوبی آنها و همچنین فرسایش خاص کوه ها موجب ایجاد شیارها و تراشهای زیبایی شده است که گویی نقاشی ماهر آنها را به تصویر کشیده است.
این کوهها چاک چاک هستند و اشکالی نامانوس و فاقد پوشش گیاهی دارند. به دلیل همین غیرعادی بودنشان در سالهای اخیر و در میان گردشگران، به«کوههای مریخی» شهرت یافتهاند و جزونمونههای بدبوم (بدلند) و پدیده بومشناختی ویژهای است.
گلفشانهای خاش
همچنین وجود گل فشان پیرگل در نزدیکی خاش حصار کوههای تفتان، نمونهای بیبدیل از آفرینش را در این منطقه به نمایش گذاشته است.
گلافشانها پدیده جالب و مهیجی هستند که با جزر و مد دریا از دل زمین گل به بیرون پرتاب میکنند. این جاذبه طبیعی در دنیا نظیر ندارد و برای تماشای این پدیده میتوان از هر جایی از دنیا گردشگر جذب کرد. همچنین بزرگترین رود بلوچستان، بمپور، از شگفتانگیزترین رودهای جهان بهلحاظ گذر از زیرزمین و در دل ریگزار است، گوشهای دیگر از جذابیتهای گردشگری این استان هستند.
تفتان، تنها آتشفشان فعال ایران
دامنه کوه تفتان، تنها آتشفشان فعال در سراسر ایران که پیوسته دود و بخار از آن متصاعد میشود، از دیگر شاهکارهای طبیعت این استان بهشمار میروند. مناطق باستانی این سواحل بخش دیگری از جاذبههای توریستی بزرگترین استان ایران بهشمار میآید.
شهر سوخته؛ اولین شهر پیشرفته دنیا
در روزگاران دور که بشر تازه یکجانشین شده بود، شهری در سیستان پدید آمد که به گفته باستانشناسان به لحاظ بافت شهری، جمعیت، برنامه ریزی شهری و ... اولین شهر جهان بود. شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با بیش ازپنجهزار سال قدمت، بهعنوان بزرگترین استقرار شهرنشینی در نیمه شرقی فلات ایران، نمونهای منحصر به فرد و حکایتگر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشتههای دور این مرز و بوم است.
شهر سوخته در 56 کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل - زاهدان واقع شده است. این شهر در 3200 سال قبل از میلاد پایهگذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سالهای 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند. محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی که از چهار گوشه به آن مهاجرت کردهاند، بنا شده است.
سند یا کتیبه ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند، هنوز به دست نیامده و به دلیل آتشسوزی در دو دوره زمانی بین سال های 3200 تا 2750 قبل از میلاد «شهر سوخته» نامیده میشود.«کلنل بیت» یکی از مأموران نظامی بریتانیا از نخستین کسانی است که در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و آثار باقیمانده از آتشسوزی را دیده است. پس از او «سر اورل- اشتین» با بازدید از این محوطه در اوایل سده حاضر، اطلاعات مفیدی در خصوص این محوطه بیان کرده است.
بعد از او شهر سوخته توسط باستانشناسان ایتالیایی به سرپرستی«مارتیسو توزی» از سال 1346 تا 1357 مورد بررسی و کاوش قرار گرفت.شهر سوخته دارای تشکیلات مرتب و منظمی بوده و از بعد سازماندهی اجتماعی نیز جزء شهرهای پیشرفته زمان خود بوده است. وجود نظام مرتب و منظم آبرسانی و تخلیه فاضلاب، دانش پزشکی پیشرفته و صدها عامل دیگر بر اهمیت این منطقه افزوده است. برای نخستینبار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی متعلق به 4800 سال پیش کشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی 25 تا 30ساله بوده که در یکی از گور های شهر سوخته مدفون شده بوده است. چشم مصنوعی روی جمجمه او دیده میشود. Top of Formشهر سوخته با قدمت پنج هزار ساله ثبت جهانی شده است.
سراوان
شهرستان سراوان معروف به سرزمین نخلها و نگارههاست. نخلستانهای وسیع و سبز و همچنین سنگوارههای متعدد در توابع این شهرستان موجب شده است تا به نگارخانه سنگوارههای ایران مشهور شود. سفال کلپورگان واژه نامآشنای تمامی هنرمندان ایران و جهان است که در روستای کلپورگان در 30 کیلومتری شهر سراوان واقع شده است.اگر تصمیم دارید سری به این شهر بزنید، بازدید از «تپه مهتاب خزانه »، « تپه کلاتک آسپیچ»، «تپه روباهک» ،«تپه میل مارد»، «تپه سد میرعمر»، «قلعه سیب»، «سنگنگاره های کوه مهرگان»، «دره نگاران» ، «کشتگان» و همچنین موزه مردمشناسی سراوان را فراموش نکنید.
روستای دَرَک
این روستا در جنوب سیستان و بلوچستان و در سواحل مکران ازجمله روستاهای بکر و زیبای گردشگری واقع شده است که علاوه بر مردمی مهربان و مهمان نواز، از چهار نمونه ساحل صخرهای، ماسه ای، شنی و مرجانی در فاصله نزدیک به هم برخوردار است.روستای دَرَک در بخش زرآباد شهرستان کنارک با داشتن بکرترین، پاک ترین و زیباترین ساحل ایران اسلامی و حتی جهان، علاوه بر چهار نمونه ساحل یادشده، از جنگل های حرا و خور باستانی گالک به طول 6 کیلومتر و وسعت 52 هکتار برخوردار است.
روستای دَرَک تاکنون برای گردشگران داخلی و خارجی ناشناخته مانده است، با توجه به اینکه سال 1396 استان سیستان وبلوچستان مقصد گردشگری ایرانیان معرفی شده، فرصت مناسبی برای معرفی بهتر مناطق مختلف گردشگری، تاریخی و دیدنی بلوچستان و سواحل مکران است.
روستای دَرَک در انتهای نقشه استان سیستان و بلوچستان و نزدیک مرز دریایی دو استان هرمزگان و سیستان وبلوچستان و در حوزه بخش زرآباد شهرستان کنارک واقع شده است.
گردشگران می توانند از طریق زمینی و هوایی به این منطقه بکر سفر کنند، از طریق هوایی بعد از انتخاب مقصد چابهار (فرودگاه کنارک) با پیمودن 135 کیلومتر و عبور از روستاهای کهیر به طرف زرآباد به روستای دَرَک خواهند رسید.
مسافرانی که از سمت هرمزگان قصد سفر به چابهار را دارند، بعد از طی مسیر 160 کیلومتری از جاسک به زرآباد به این روستای ساحلی زیبا خواهند رسید.
تماشای زیبایی های این روستا، هرگردشگری را به وجد می آورد و باید ساعت ها از دیدن آن لذت ببرد، چون مشاهده سواحل ماسه ای بدون سنگ در کنار کوه، جنگل و نخلستان جذابیت خاصی به این منطقه داده است.در این روستا مجموعه ای از درختان چش، کرت (انجیرمعابد)، تپه های رمل سفید، نخل سبزرنگ و دریای نیلگون آبی در کنار هم قرار دارند. غروب قرمزگونه خورشید در بین نخلستان، سطح دریا، رمل ها و جنگل بسیار زیبا و دیدنی است و رنگ های متفاوت غروب را با جابهجا شدن چند دقیقه ای خورشید مشاهده خواهید کرد.
دَرَک در زبان بلوچی به معنای سکونت در کنار دَرَک یا دره است که بعدها به دَرَک مشهور شده است.دَرَک جایی است که در چند متری دریا انواع درختان گرمسیری به ثمر نشسته اند و با حفر چاه دو متری، آب شیرین و زلال وجود دارد که ساکنان محلی انواع هندوانه، ذرت، نخیلات و... را کشت و برداشت میکنند.تپه های ماسه ای چشم نواز، ساحل صخرهای، شنی و مرجانی، وجود کوه، جنگل و دریا در یک نقطه سبب حیرت گردشگران داخلی و خارجی شده است، در واقع در هیج منطقهای نمی توان همه نوع ساحل را به صورت یکجا مشاهده کرد اما روستای درک از این نعمت برخوردار است.
یکی از عجایب در روستای دَرَک، وجود آب شیرین در چند متری دریاست که سبب رویش جنگل و پوشش گیاهی انواع درختان گرمسیری شده است.این روستا هوای بهاری دارد و وزش بادهای موسمی و مونسون از اقیانوس سبب شده تا نسبت به مناطق دیگر هوای خنک تری داشته باشد.علاوه بر وجود جذابیت های یاد شده، در ساحل این روستا می توان موج سواری، قایق سواری، شنا، ورزش های آبی ساحلی را انجام داد.
روستای ساحلی دَرَک یک ژئوپارک(طبیعت بکر و بی نظیر) طبیعی است که می توان آن را ثبت و برای نسل های آینده پاک و دست نخورده نگه داشت.شنهای کنار ساحل و تپه های ماسه ای و رملهای سفید برای دردهای عضلانی و استخوانی خاصیت درمانی دارد و خیلی از افراد صبح زود و زمانی که آفتاب می تابد، روی این شن ها دراز میکشند و یا در زیر خاک خودشان را چال میکنند تا دردهای پا، استخوانی و کمردردشان را درمان کنند.
گردشگران می توانند با ساحلپیمایی شش کیلومتری از جذابیت های جنگلی، ساحل شنی، مرجانی، ماسه ای و بکر دیدنی لذت ببرند.