تاکستان ؛ سرزمین رنگارنگ انگورهای تکدانه

شهرستان تاکستان با مساحتی افزون بر 2536 کیلومتر مربع و در 30 کیلومتری جنوب غربی قزوین قرار دارد و دارای جمعیتی افزون بر 172658 در 5 شهر 4 بخش و 9 دهستان است. 150 واحد صنعتی  و 35000 هکتار باغ انگور، دومین شهر کشور در تولید انگور به شمار می رود. نشان از اقتصاد پویا و قدرتمند منطقه دارد و فراوانی تپه های باستانی که تمدن های دیرین انسانی را در سینه ی خاموش خویش فشرده از اهمیت فراوانه این دشت حاصلخیز در پیش از اسلام حکایت دارد. قلعه ها، برج ها، آرامگاه های مورد احترام و معماری کهن اما بدیع شان منطقه ی حفاظت شده زیست محیطی باشگل با تنوع شگفت انگیز جانوری، فرهنگ دوست داشتنی تاتی و مردمان صمیمی و مهمان نواز از سرمایه های بزرگ شهرستان تاکستان در قلمرو گردشگری به شمار می آیند. گشت و گذار در شهر انگور را فراموش نکنید. باهمگردی برای سفر به تاکستان و گشت و گذار در بین زیباترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان همراه باشید.

تپه ی باستانی خله کوه

این تپه که در بخش جنوبی بافت مسکونی شهرستان تاکستان قرار دارد برای لایه های مهمی از آثار دوران اسلامی و پیش از اسلام است. قدمت مقداری از سفالینه های کشف شده ی این تپه ی باستانی به هزاره ی پنجم پیش از میلاد می رسد و نشانه های زندگی کشاورزی مربوط به دوران نوسنگی و مس، سنگ و معماری مربوط به آن مشاهده شده است. می توان خله کوه را هسته ی اولیه شهر سیادن دانست. در سفر به تاکستان بازدید از این تپه ی باستانی را فراموش نکنید که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان می باشد.

مقبره پیر تاکستان

در کنار جنوب شرقی شهرستان تاکستان برجی آجری از بناهای دوره ی سلجوقی برجای مانده که به نام مقبره پیر شناخته می شود. این آرامگاه یک چهارطاقی است که هر ضلع آن در خارج به 50/6 متر و از داخل به 40/4 متر می رسد. متاسفانه از تزیینات فراوان کهن این بنا دو رج طاق نماهای کوچک سه کولی تزیینی باقی مانده که به کمک آجرکاری خفته و رفته ایجاد شده و از بندکشی نقش دار برخوردار است. گنبدبنا، به کمک چهار فیل پوش واقع در کنج ها و طاق نماهای میان آن ها و سپس کاربندی های شبه طاق نمای بزرگ ایجاد شده برپا گشته است و در داخل آن ها نیز با آجر چینی، طرح های هندسی، از جمله صلیب شکسته به وجود آورده اند.

امامزاده کمال ضیاآباد

بنای تمام آجری امامزاده کمال در کنار شهر ضیاآباد قرار گرفته و دارای پلانی شش ضلعی است. بر روی طرح شش ضلعی بدنه، گردنی به شکل استوانه ای با ارتفاع 40/1 متر بر پا شده و پس از آن با ظرافت خاصی یک قطار بندی آجری دندانه دندانه به وجود آمده و سپس گنبد آجری رک خوش تناسبی بر فراز آن ساخته اند. براساس کتیبه ی سنگی امامزاده این بنا در سال 861 قمری احداث شده است.

امامزاده ولی ضیاآباد

در شهر ضیاآباد، 5 کیلومتری جنوب غربی قزوین به روی صفه طبیعی نسبتا کوتاهی بنای امامزاده ولی قرار دارد که او را از احفاد امام موسی کاظم (ع) می دانند. در اِزاره بنا با قطعه سنگ های قهوه ای در دو ردیف تا ارتفاع 10/1 متر ساخته شده و با آجرهای ساده بالا برده و در سه دیواره بیرونی آن طاق نماهایی به وجود آورده اند. به روی مکعب مزبور گنبد بنا قرار گرفته که در قسمت پایین به صورت استوانه ای با ارتفاع 30/2 متر است و پس قطاربندی ساده ای که به کمک دو رج آجر ایجاد شده بخش اصلی گنبد شکل گرفته است. این بنا را آثار دوره ی سلجوقی دانسته اند. امامزاده ولی از آثار دوره ی ایلخانی است. در سفر به تاکستان بازدید از این امامزاده را فراموش نکنید که یکی از بهترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان می باشد.

میل خرم آباد

در 10 کیلومتری جنوب شهرستان تاکستان روستای خرم آباد قرار دارد که در مرکز این روستا برج آجری استوانه ای به ارتفاع 12 متر سر به آسمان افراشته است. محیط این برج که توخالی است 6 متر و ضخامت دیواره های آن 35 سانتی متر است و با 17 پله مارپیچی به عرض 55 سانتی متر به بالا راه می یابد این بنا از آثار دوره صفوی به شمار می آید.

منطقه حفاظت شده ی باشگل

در سفر به تاکستان بازدید از منطقه حفاظت شده ی باشگل را فراموش نکنید که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان به شمار می آید. منطقه ی باشگل که در غرب شهرستان تاکستان و در عرصه ای به وسعت تقریبیه بیست و هفت هزار هکتار گسترده است. تحت مدیریت حفاظت شده زیست محیطی قرار دارد و گونه های جانوری فراوانی نظیر آهو، گرگ، روباه، شغال، قوچ، میش، گراز، کبک، تیهو، کرکس، جغد، بلدرچین و... در آن به زندگی به زادآوری می پردازند. این منطقه با سیمای کاملا تپه ماهوری پناهگاه امنی برای جمعیت قوچ، میش و آهوهای بومی و مهاجری است که از اُستان های همجوار به آن روی می آورند.

قزقلعه

در بیست کیلومتری شهرستان تاکستان و در کنار روستای آبکلو بر فراز کوه سنگی یگانه ای بقایای دژ عظیم و شکوهمند قز قلعه قرار دارد که از کیلومترها دورتر قابل مشاهده است. این قلعه از سه طرف به پرتگاه های عمیق منتهی می شود و تنها راه ورود به آن از سوی جنوب است. دیواره ی بلندی که باسنگ لاشه و ملاط برآمده و ضخامت آن افزون بر 60/3 متر است. از استحکام و پایداری این دژ دفاعی حکایت دارد. چشم انداز وسیع و اشراف بر تمام دشت گسترده قزوین، ترکیب شگفت آور سنگ لاشه با آجر، فرو رفتگی ها و برجستگی های موزون در سطح دیواره ی قلعه، تزیینات بسیار زیبای مقرنس و طرح های دیگر از جمله ویژگی های قزقلعه به شمار می روند که از دوره ی ساسانی پابرجا مانده اند. در سفر به تاکستان بازدید از این قزقلعه باستانی را فراموش نکنید که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان می باشد.

امامزاده عبدالله و فضل الله فارسجین

در سفر به تاکستان بازدید از امامزاده عبدالله و فضل الله فارسجین را از دست ندهید که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان محسوب می شود. بر سر راه قزوین– ابهر و در کنار شهرک فارسجین بنای زیبای آجری از قرن ششم هجری باقی مانده است. که بر روی آن قسمت گردنی گنبد با ارتفاع 3 متر و محیط 45/18 ساخته شده و گنبد مخروطی با ارتفاع 5/7 متر بر فراز آن برپا گشته است. در قسمت بالای استوانه قطاربندی تزیینی جالبی به کمک نوعی ملاط گچ به صورت مقرنس های هم شکل که 60 سانتی متر ارتفاع دارد، صورت پذیرفته و جلوه ی خاصی به گنبد بخشیده است. دو کلمه الله و علی که به خط بنایی و با آجرهای لعاب دار، فیروزه ای بر روی گنبد نگاشته شده آن را از آثار مشابه متمایز کرده است. در نزدیکی این بنا، امامزاده ی دیگری به نام فضل الله وجود دارد که از معماری کاملا متفاوتی با تمامی بناهای موجود در منطقه برخوردار است. ترکیب مصالح از خشت و گل، آجر با سنگ قلوه و لاشه، گچ کوبیده و ماسه و گنبدی عرقچینی که با خیز زیاد ساخته شده و قبه ی آجری خاصی بر فراز آن است. از ویژگی های بنای امامزاده فضل الله به شمار می روند.

زیارتگاه هفت صندوق

در 35 کیلومتری غرب شهرستان تاکستان به دنبال عبور از روستاهای حسین آباد دودانگه و جرندق به روستای هفت صندوق می رسیم که با بنای زیبای زیارتگاهی جلوه گری می کند ممکن است این محل همان جایی باشد که حمدالله مستوفی درباره اش گفته است: "مشهدی است به جرندق و در آنجا گور بعضی از سحابه است" نام گذاری هفت صندوق نیز این گمان را افزایش می دهد. پلان بنای زیارتگاه به شکل مربع است که ایوان و در ورودی در قسمت جنوبی آن قرار دارد. بنای فعلی را باید از آثار دوره قاجاریه به شمار آورد. در سفر به تاکستان بازدید از روستای هفت صندوق را فراموش نکنید که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری تاکستان، دیدنی های تاکستان و آثار تاریخی تاکستان می باشد.

جشن انگور

برگزاری جشن در هنگام برداشت محصولات در همه جای جهان رواج دارد و مردم ایران نیز علاوه بر جشن های ملی و تقویمی، مراسم شادمانی و پایکوبی در زمان برداشتِ فرآوردهای کشاورزی و باقی را برپا می کرده اند. یکی از این آیین های مردمی "جشن انگور" است که از روزگاران گذشته در استان قزوین و شهرستان تاکستان برگزار می شود. از انواع بی شمار انگور، بیش از 40 نوع انگور در استان قزوین کاشته می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از: شاهانی، بیدانه سفید، بیدانه قرمز، فخری، عسگری، صاحبی، چفته، ریش بابا، رازقی، اولوغی، خلیلی، میش پستان، حسینی، ملکی، باقوتی، رجبی سیاه، رجبی سفید، اتابکی، طایفی، یارجین، مثقالی، سنجری و... شهرستان تاکستان همه ساله در شهریور ماه شاهد برگزاری جشن انگور بوده و طی آن علاوه بر اجرای موسیقی فولکلوریک و بومی سروده ها، تقدیر از تولیدکنندگان انگور در محلات مختلف، از پدیدآورندگان مرغوب ترین انگور، بیشترین انگور، نوآوری در کاشت، داشت و برداشت انگور تجلیل می شود.

سوغات و صنایع دستی

افزون بر محصولات کشاورزی و باغی همچون: انگور و فرآوردهای آن (شیره، سرکه، آبغوره، کشمش، دوشاب و...) گردو، پسته، بادام، توت، زردآلو، سیب و... می توان از قالی بافی، گلیم، گیوه دوزی، منجوق دوزی، ظروف مسی، سبد بافی و... به عنوان صنایع دستی تاکستان یاد کرد که بیشتر حاصل دست زنان هنرمند و پرتلاش منطقه است.
مسافران و گردشگرانی که به استان زیبا و کهن قزوین می آیند، آثار و فرآوردهای هنرمندان قزوینی را ره آورد سفر خویش ساخته و خاطرات آن را به این وسیله همیشگی می سازند. صنعتگران هنرمند قزوینی از دیرباز به نوع آوری، خلاقیت و ظرافت در کار شهرت داشته اند. ناصر خسرو پژوهشگر و جهان گرد پر آوازه ی ایرانی قریب به هزار سال پیش از فراونی صنایع در بازار قزوین به این شهر یاد کرده است: "... به قزوین رسیدم، باغستان بسیار داشت بی دیوار و خار و هیچ مانعی از دخول در باغات نبود و قزوین را شهری نیکو دیدم با رویی هسین و کنگره بر آن نهاده و بازارهایی خوب؛ مگر آن که آب در وی اندک بود و منحصر به کاریزها در زیرزمین... و از همه صناع ها که در آن شهر بود کفشگر بیشتر بود" دیگران نیز به صادرات صنایع دستی قزوین همچون کمان، پوشاک و... به شهرهای همجوار اشاره کرده اند. با آن که بسیاری از استادکاران قوی دست و توانا هم اینک روی در نقاب خاک کشیده و هجوم سیا آسای تجدد، انبوهی از صنایع دستی را در نوردیده باز هم می توان در پیدا و پنهان این استان ردپایی از آن بزرگان یافت و چشم و جان را به تماشای آثار بازماندگان و شاگردانش روشنی و صفا بخشید در این مختصر به بعضی از صنایع دستی متدادول در قزوین اشاره می رود. خوشنویسی و نگارگری، سوزن دوزی، گلابتون دوزی، ابریشم دوزی، پن بافی، ملیله دوزی، موج بافی، حکاکی و قلم زنی، فرش، گلیم، جاجیم، چادرشب، سفالگری، تذهیب، معرق، منبت، چلنگری، شیرینی های سنتی و... .

جاذبه های دیگر گردشگری تاکستان

تپه های پیش از تاریخ و باستانی داکان، اُک، زرلان، یاسین تپه- کندر، کی وران، شارین، نهاوند و لازگرد، پیرولی، گیلک تپه و... نشان از زندگی پررونق در گذشته های بسیار دور این سرزمین دارد. بقایای قلعه ها و دژهای مستحکم در جای جای ارتفاعات شهرستان تاکستان که عموما نام قزقلعه دارند، بیانگر اهمیت استراتژیک منطقه در دوران های مختلف است. همچنین وجود بقا متبرک دیگری همچون امامزاده اسحاق و ابراهیم در روستای زرلان، امامزاده صالح و سلیمان در شهر نهاوند، امامزاده ابوسعید و ابوظهیر در رادکان، بقعه پیرولی در روستای ورسج، امامزاده سیدعلی در روستای دربهان و... از اعتقادات عمیق مذهبی مردم منطقه حکایت می کند. به این آثار می توان بنای معروف به عمارت شاهی (بنای فعلی بانک ملی)، عمارت بنیاد علوی (ساختمان میراث فرهنگی) و...را نیز افزود.