چنانچه مواد انرژی‌زا (شامل کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها) از برنامه غذایی حذف و یا همراه پروتئین‌ها مصرف نشوند، مواد پروتئینی در بدن متابولیزه شده و به مصرف تولید انرژی می‌رسند و نمی‌توانند وظایف اصلی خود یعنی رشد، ترمیم سلول‌های فرسوده، تولید مواد ضروری مانند آنتی بادی، آنزیم‌ها، هورمون‌ها و سایر ترشحات داخلی، همچنین استحکام و سلامت عضلات، مقاومت در برابر بیماری‌ها و دیگر وظایف مهم خود را ایفا نمایند. در این صورت علاوه بر آنکه شخص انرژی مورد نیاز خود را از یک منبع گرانقیمت یعنی پروتئین‌ها تامین نموده، اختلالات مهمی نیز در سلامت و قدرت ایمنی او بروز خواهد کرد.
در ارتباط با این موضوع ذکر چند نکته جهت آگاهی بیشتر خوانندگان عزیز مجله، ضروری است:
1- جایگزین کردن چربی‌ها به جای کربوهیدرات‌ها در برنامه غذایی توصیه نمی‌شود، زیرا افراط در مصرف چربی‌ها موجب بروز اختلالات مختلف از قبیل چاقی، افزایش چربی‌های نامطلوب خون، اختلالات قلبی – عروقی و ... می‌شود.
2- کربوهیدرات‌ها مهم‌ترین منبع تولید انرژی برای انسان محسوب می‌شوند، زیرا:
الف- ماده غذایی اصلی مصرفی اکثر جوامع را غلات تشکیل می‌دهند که جزء مواد نشاسته‌ای محسوب می‌شوند، بنابراین مواد نشاسته‌ای نباید در الگوی غذای روزانه به مقدار زیاد محدود شوند.
ب- کربوهیدرات‌ها به خصوص مواد نشاسته‌ای اثرات مهمی در حفظ سلامت انسان برعهده دارند که بعدا درباره آن صحبت خواهد شد.
ج- این دسته از مواد مغذی، از ارزان‌ترین منابع تولید انرژی محسوب می‌شوند، بنابراین ضمن آنکه نباید در مصرف آنها افراط کرد، لازم است حتما به میزان لازم در برنامه غذایی روزانه استفاده شوند.
به این ترتیب بهتر است برای تامین انرژی موردنیاز، بیشتر از مواد نشاسته‌ای به جای چربی‌ها در حد متعادل استفاده شود، البته مصرف چربی‌ها نیز در الگوی غذایی روزانه ضروری است، ولی نباید در مصرف آنها افراط نمود.
از آنجایی که تولید انرژی برای بدن لازم است، با توجه به نکات فوق، چنانچه به همراه پروتئین‌ها، منابع تولید انرژی، به خصوص کربوهیدرات‌ها حذف گردند و یا به میزان مورد نیاز مصرف نشوند، مواد پروتئینی وظایف اصلی خود را انجام نداده و شخص به عوارض و اختلالات فراوانی مبتلا خواهد شد و نهایتا مقاومت خود را در برابر بیماری‌ها از دست می‌دهد و آسیب‌پذیر، رنجور و ناتوان می‌شود و عمری را با رنج و مشقت بیماری سپری خواهد کرد.
حذف وعده صبحانه
بعضی از افراد معتقدند که مصرف صبحانه موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود و بهتر است برای پیشگیری از چاقی، این وعده غذایی حذف گردد.
عده‌ای نیز به دلیل دیر بیدار شدن از خواب، وعده صبحانه را حذف کرده و غذای روزانه خود را با ناهار شروع می‌کنند.
بهتر است در اینجا بررسی داشته باشیم در مورد اینکه آیا اصولا لازم است حتما از وعده صبحانه استفاده کنیم یا نه. به عبارت دیگر، آیا مصرف وعده صبحانه برای سلامت ما ضروری است یا خیر، و به چه علت؟
متخصصین تغذیه وعده صبحانه را بسیار لازم و مفید می‌دانند و بر این باورند که چنانچه این وعده مهم از برنامه غذایی روزانه افراد حذف شود، می‌تواند به سلامت آنان لطمه وارد سازد.
دلایل اهمیت مصرف صبحانه
صبح پس از برخاستن از خواب زندگی پرتحرکی از نظر جسمی و فکری شروع می‌شود. برای داشتن نیرو و توان کافی جهت انجام این فعالیت‌ها و نیز به منظور فراهم نمودن مواد مغذی لازم برای فعالیت‌های جسمی و فکری و انجام اعمال حیاتی داخلی بدن، نیاز به مصرف غذا داریم و این غذا از طریق مصرف صبحانه تامین می‌شود.
چنانچه برای مدت طولانی غذا به بدن نرسد، قندخون پایین می‌آید و انسان دچار عارضه‌ای به نام هیپوگلیسمی (افت قندخون) خواهد شد. این عارضه بسیار مضر و گاه حتی خطرناک است. تنظیم قندخون برای حفظ سلامت انسان اهمیت بسزایی دارد.
لازم به یادآوری است که سلول‌های عصبی، انرژی مورد نیاز خود را صرفا از کربوهیدرات‌ها تامین می‌کنند. حال چنانچه مدت نسبتا طولانی غذا به بدن نرسد، مهم‌ترین عارضه‌ای که رخ می‌دهد، افت قندخون است، زیرا بدن انسان نمی‌تواند قند را به مدت زیاد ذخیره کند و در صورت گرسنگی طولانی، قندخون کاهش می‌یابد.
مهم‌ترین پیامد این مسأله تاثیر آن بر سلول‌های عصبی است، زیرا سایر سلول‌ها قادرند انرژی لازم را از اسیدهای چرب نیز دریافت نمایند، ولی سلول‌های عصبی از این نظر صرفا متکی به قندخون هستند. به این ترتیب در اثر نخوردن صبحانه و گرسنگی طولانی، شخص دچار عوارض عصبی از قبیل سردرد، سرگیجه، کاهش قدرت تمرکز، حافظه و یادگیری و نیز سایر عوارض عصبی از قبیل عصبانیت و پرخاشگری، بی‌حوصلگی، بی‌حالی، سستی و خستگی خواهد شد و این امر، به خصوص برای کودکان و نوجوانان که در مرحله یادگیری و فعالیت فکری شدید هستند و نیز سایر افرادی که فعالیت فکری زیادی دارند، حائز اهمیت فراوان است.
اشخاصی که صبحانه میل نمی‌کنند، معمولا تمایل زیادی به مصرف میان‌وعده‌های پرکالری آماده فراوری شده مانند انواع شیرینی و کیک‌های آماده، چیپس، پفک، نوشابه‌های گازدار شیرین و امثال آن پیدا می‌کنند و گرسنگی خود را با این مواد پرکالری و غیرمفید تسکین می‌دهند.
در این صورت مواد مغذی لازم به بدنشان نمی‌رسد و نیازهای تغذیه‌ای‌شان تامین نمی‌شود و در معرض سوءتغذیه قرار می‌گیرند. علاوه بر آن، با مصرف این قبیل میان وعده‌ها، به افزایش وزن و چاقی مبتلا می‌شوند.
نتیجه اینکه مصرف صبحانه مفید به میزان لازم، موجب تامین قسمتی از نیازهای تغذیه‌ای شخص می‌شود و به حفظ سلامت او کمک می‌کند.
ضمنا یکی از راه‌های پیشگیری از چاقی، مصرف صبحانه مناسب به میزان متعادل است.
برای خواندن بخش اول- عادات غذایی و تاثیر آن بر سلامت شخص- اینجا کلیک کنید.
