دکتر سید ضیاء الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه آلمان
افزایش تصاعدی اضافه وزن و چاقی، کودکان و نوجوانان را نیز مانند بزرگسالا ن در معرض ابتلا به افزایش چربی خون، پرفشاری خون و گرفتگی سرخرگهای خون رسان به ارگان ها و اندام های حساس بدنشان قرار می دهد.
آ‌غاز دیابت زودهنگام بخصوص نوع دوم، حساسیت، ابتلا به آلرژی، بیماری های خود ایمنی و اختلال در تست تحمل گلوکز حتی در کودکان پنج ساله نیز به فراوانی مشاهده می شود کودکان چاق مشکل تنفسی داشته، آ‌سم و وقفه تنفس سلامتی و زندگی آ‌نها را مورد تهدید قرار می دهد.
از عوارض دیگری که به این کودکان نسبت می دهند، بلوغ زودرس است، به بازی نگرفتن آ‌نها از طرف کودکان همسال یا احساس خود کم بینی ناشی از تحقیر دایمی آ‌نها به علت کیلوهای اضافی در بین خانواده و در خارج از خانواده، آ‌نها را به عدم فعالیت، گوشه گیری بیشتر و دوری جستن از سایر همسالا ن سوق می دهد.
افسردگی فزاینده و احساس ناخوشایند توام با اشتهای سیری ناپذیر و ولع خوردن دائمی که بچه های چاق همواره با آ‌نها روبرو هستند عامل سوق دادن این غنچه های آ‌فت زده زندگی به خوردن بیش از اندازه تنقلا ت پرانرژی و غذاهای پرچرب و دسرهای شیرین و نوشابه توام با افزایش عدم تحرک و نشستن طولانی مدت در مقابل فرستنده های صوتی و تصویری و بازی های کامپیوتری می شود.
به طور سرانگشتی مواردی که زمینه اضافه وزن و چاقی را در کودکان فراهم می سازند مربوط به زمان های خیلی دور یعنی قبل از تولد آ‌نهاست یا به والدینشان برمی گردد و علل عمده دیگر مربوط به زمینه ژنتیکی، دوران رویانی، دوران جنینی، دوران شیرخواری، سنین خردسالی و کودکی، دوران نوجوانی و جوانی می باشد و به موازات نقش و اثر زمینه های ذکر شده، فاکتورهای دیگری نیز که ذیلا نام برده خواهند شد، با تجمع خود به شدت چاقی و مدت ماندگاری و عوارض خطرناک کوتاه، متوسط و بلند مدت آ‌ن را افزایش خواهند داد.
عمده ترین این عوامل تاثیرگذار عبارتند از بی تحرکی توام با رژیم های غذایی غیرمتعارف و استفاده از غذاهای مملو از انرژی و کم تراکم از نظر مواد مغذی مورد نیاز رشد بچه ها، تماشای تلویزیون از بعد افزایش عدم تحرک و سوق دادن و هدایت آ‌نها به خوردن خوراکی های بی ارزش تبلیغ شده در لابه لای برنامه های هیجان انگیز و بیش خوری و بدخوری در حین تماشای تلویزیون و گرایش به همه چیز خواری تحت تاثیر تبلیغات و آ‌گهی های تجاری، افزایش اندازه پرس غذاهای تناول شده در خارج از خانه، گرایش به مصرف بیشتر غذاهای آ‌ماده و آ‌سان دسترس و همچنین نوشابه های گوناگون، عادات و الگوهای مرسوم غذایی خانواده و سبک زندگی، عدم برخورداری از مهر و عاطفه پدری یا مادری یا هر دوی آ‌نها، دیر خوابیدن و کم خوابی های شبانه و عدم نظم و رعایت توالی وعده های غذایی بخصوص حذف صبحانه در منزل و جایگزینی آ‌ن با پول تو جیبی جهت تهیه صبحانه یا میان وعده های غیرمغذی ولی پر انرژی و پرنمک.
1– عوامل ژنتیکی چاقی کودکان
عوامل ژنتیکی به ژن های انتقالی از پدر و مادر و شاخه های پدری و مادری یا هر دوی آ‌نها و یا جهش های اتفاقی در بعضی از ژن ها به طور منفرد و ناگهانی و همچنین بروز بعضی از سندرم های ژنتیکی ارتباط داد.
الف) زمینه ژنتیکی یا موروثی از طریق پدر و مادر یا شاخه های پدری و مادری
بالغ بر 250 تا 300 ژن انتقالی از پدر و مادر را عامل بروز چاقی ها قلمداد نموده اند و به طور تقریبی آ‌مارهای جمع آ‌وری شده نشان دهنده این موضوع می باشد که اگر پدر و مادری اندام متناسب داشته و به اضافه وزن و چاقی ها با درجات مختلف مبتلا نباشند احتمال بروز چاقی در کودکان آ‌نها تحت تاثیر سایر شرایط محیطی و تغذیه ای و روش زندگی حدودا 9 درصد و اگر یکی از والدین چاق باشد این احتمال به رقم قابل توجه 50-41 درصد افزایش می یابد و چنانچه هر دو والدین چاق باشند احتمال چاقی در کودکان آ‌نها به میزان 80-66 درصد بالغ می گردد چون عملکرد فعال شدن ژن های به ارث رسیده در ارتباط تنگاتنگی با عوامل محیطی قرار دارند.
لذا افرادی که زمینه ژنتیکی چاقی دارند در صورت قرار گرفتن در شرایط محیطی نامتعادل و نامتناسب خیلی سریع تر و بیش از سایر افراد فاقد زمینه ژنتیکی به چاقی و افزایش وزن و عوارض ناشی از آ‌ن دچار خواهند شد...
برای خواندن بخش دوم- کودکان ما چرا چاق می شوند- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- کودکان ما چرا چاق می شوند- اینجا کلیک کنید.
