چه نهادی در ایران مسئول حفاظت در برابر تشعشعات آنتن های موبایل است؟

آخرین آمار رسمی حکایت از وجود 85 میلیون سیم‌کارت فعال در کشور دارد؛ سیم‌کارت‌هایی که اکنون قدرتمندتر از هر زمان دیگری هستند و می‌توانند ارتباط کاربران را با هم مهیا کرده و دریچه جهان اینترنت را نیز به سوی افراد باز کنند. اپراتورهای موبایل در ایران امروز برای مدیریت و سرویس‌دهی به همین تعداد سیم‌کارت، ملزم هستند تا یک زیرساخت دسترسی رادیویی بدون سیم را را فراهم کنند که علاوه بر موبایل‌ها، خود ما را هم در معرض تشعشعات آنتن‌های موبایل قرار می‌دهد. اما آیا سازمانی که به شکل مستمر بر این تشعشعات و قرار داشتن آنها در سطح استاندارد نظارت داشته باشد وجود دارد؟

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت و همچنین سازمان انرژی اتمی ایران، آنتن‌های موبایل خطری برای کاربران و شهروندانی که در نزدیکی آنها سکونت دارند ایجاد نمی‌کنند، به شرط آنکه تشعشعات آنتن‌ها از حد مجاز عبور نکند.

براساس قانون «حفاظت در برابر اشعه»، مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 1368، «سازمان انرژی اتمی ایران» نظارت بر اجرای این قانون به منظور حفظ سلامت مردم، کارکنان و نسل‌های آینده در برابر خطرات انواع پرتوها را به عهده دارد و این وظیفه به مرکز نظام ایمنی هسته‌ای کشور (امور حفاظت در برابر اشعه) به عنوان واحد قانونی محول شده‌ است. در نتیجه امور حفاظت در برابر اشعه کشور، به منظور پاسخگویی و اطلاع رسانی به مردم و برای کاهش نگرانی‌های فوق گزارش‌هایی را ارائه می‌دهد.

بر اساس تحقیقات دیجیاتو، همه اپراتورهای فعال موبایل در ایران باید یک پروانه ضروری را برای فعالیت خود دریافت کنند. این پروانه، موسوم به «پروانه اشتغال به کار پرتوکاران و بهره برداری از منابع پرتوزا» از سوی سازمان انرژی اتمی به اپراتورهای موبایل ارائه می‌شود که هر سه سال یک‌بار نیاز به تمدید شدن دارد. مبنای این پروانه، استاندارد و بی‌خطر بودن تجهیزات مخابراتی در سطح شهرها برای شهروندان است. در واقع هر اپراتور برای دریافت پروانه اشتغال، متعهد می‌شود تا ضوابط مدون این امور و استاندارد ملی ایران را در ارتباط با پرتوگیری مردم رعایت نماید.

برای رعایت ضوابط مدون و همچنین رعایت استانداردها، اپراتورهای موبایل با استفاده از تجهیزات پیشرفته به اندازه‌گیری پرتوهای منتشر شده از آنتن‌های BTS، مقایسه‌ی نتایج با مقادیر استاندارد و ارائه‌ی گزارش در موارد ضرورت به واحد قانونی می‌پردازند. واحد قانونی نیز جداگانه و با تجهیزاتی که در اختیار دارد، نظارت قانونی را اعمال می‌کند تا اطمینان حاصل شود که با نصب اینگونه تجهیزات، سلامت مردم تهدید نمی‌شود.

سازمان انرژی اتمی ایران بر اساس اطلاعاتی که در سایت خود منتشر نموده، خبر می‌دهد که اندازه‌گیری تشعشعات آنتن‌های موبایل را در ایران از سال 1380 آغاز کرده است و تا کنون شدت پرتو رادیویی ناشی از آنتن‌های BTS اندازه‌گیری شده نه تنها از حد پرتوگیری مردم براساس استاندارد ملی بیشتر نبوده، بلکه در اغلب موارد از یک صدم این حد نیز کمتر بوده است.

در سایت این سازمان همچنین ذکر می‌شود که سازمان انرژی اتمی ایران (مرکز نظام ایمنی هسته‌ای - امور حفاظت در برابر اشعه) به طور مستمر، بر عملکرد اپراتورهای تلفن همراه نظارت دارد تا اطمینان حاصل گردد که همواره شدت میدان‌های الکترومغناطیسی ناشی از نصب آنتن‌های فوق، در محله‌های کار و زندگی مردم، با استانداردهای مربوطه مطابقت دارد.

بر اساس تحقیقات دیجیاتو، به جز سازمان انرژی اتمی ایران، خود رگولاتوری نیز بیش از 75 ایستگاه ثابت 24 ساعته برای اندازه‌گیری تشعشعات در اختیار دارد و توسط همین ایستگاه‌ها، مشغول پایش سطح تشعشعات آنتن‌های موبایل است. همچنین اپراتورهای موبایل در پاسخ به دیجیاتو عنوان می‌کنند که به شکل دو سالانه ملزم به کالیبره کردن آنتن‌های موبایل در سطح شهرها هستند.

اپراتورهای موبایل همچنین در گفتگو با دیجیاتو عنوان می‌کنند که تجهیزات مخابراتی که در آنتن‌های موبایل استفاده می‌شود، از آخرین دستاوردهای این حوزه هستند که در کشورهای پیشرفته نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. پیشرفت تکنولوژی این حوزه و دست‌یافتن به آخرین نسل‌های ارتباطی در شبکه موبایل نیز گواهی بر این ادعاست. اپراتورهای موبایل در ایران معمولاً از تجهیزات شرکت نوکیا، اریکسون و هوآوی بهره می‌گیرند. خود این سازندگان، استانداردهای جهانی برای تشعشعات را در محصولات خود رعایت می‌کنند.

دکتر «عظیم فرد»، مدیر کل سرویس های رادیویی سازمان تنظیم مقررات ارتباطات چندی پیش در همین رابطه گفته بود: «زمانی که تجهیزات خریداری و وارد کشور شد، باید گواهی تایید نمونه اندازه گیری تشعشعات داشته باشد. از سوی دیگر در زمان نصب آنتن نیز دقت می شود تا در محیط اطراف سیگنال قوی تر از حد استاندارد تولید نکند.»

فرد در همین رابطه نیز خبر داده بود که ترکیبی از سازمان انرژی اتمی ایران و سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی به شکل مشترک آزمون‌های محیطی را انجام می دهند تا چگالی سطحی توان حد سیگنال از حدود استاندارد تعریف شده، بیشتر نباشد. در اکثر موارد نیز تشعشعات این آنتن‌ها، در سطحی بسیار پایین‌تر از استاندارد تعیین شده است.

در حال حاضر و بر اساس استاندارد موجود، چگالی سطحی توان تشعشعات یک آنتن موبایل در فناوری نسل دوم شبکه می‌تواند به 450 میکرو وات بر سانتی متر مربع برسد در حالی که در نسل سوم و چهارم شبکه، این استاندارد رسیدن به رقم 950 میکرو وات بر سانتی متر مربع را بدون مشکل می‌داند.

دیجیاتو در آزمایشی که با استفاده از یک دستگاه پرتوسنج انجام داد، مشخص شد که میزان تشعشعات یکی از همین آنتن‌ها در حد نیم میکرو وات بر سانتی متر مربع است. نیم‌میکرو وات با 450 میکرو‌ وات تفاوت بسیاری دارد و چگالی سطحی توان تشعشعات یک آنتن موبایل از آن‌چیزی که در استاندارد تعیین شده نیز بسیار کمتر است.