بهترین رژیم غذایی در ماه رمضان (۲)

افزایش وزن در افراد چاق

بسیاری از افراد چاق در این ایام نه تنها وزن‌شان کم نمی‌شود، بلکه دچارافزایش وزن نیز می‌شوند؟ قبل از اینکه به علت این مسأله بپردازیم، باید بگوییم که متأسفانه ‌هنوز خیلی از ما درست نمی‌دانیم که اصلا تعریف چاقی چیست؟ شما به چه کسی چاق می‌گویید؟

تعاریف متعددی برای چاقی و افزایش وزن وجود دارد؛ برای مثال در گذشته اضافه‌وزن به حالتی گفته می‌شد که وزن بدن 10 تا 25 درصد بالاتر از وزن ایده‌آل برای قد و سن باشد و چاقی به حالتی گفته می‌شد که وزن بدن 25 درصد یا بیشتر، بالاتر از وزن ایده‌آل باشد.

از طرف دیگر در گذشته برای محاسبه وزن ایده‌آل یک فرد براساس نظریه بروکای فرانسوی قد فرد به سانتی‌متر را منهای 100 ‌کرده و عدد به‌دست‌آمده را به عنوان وزن مناسب وی برآورد می‌کردند. با این حال تعریفی که در مقیاس جهانی مقبولیت بیشتری یافته، از درجه‌بندی بر اساس نسبت قد و وزن به دست آمده است.در این تعریف از شاخصی به نام «نمایه توده بدنی» استفاده شده است.

این نمایه از تقسیم وزن براساس «کیلوگرم» بر مجذور قد بر اساس«متر» به دست می‌آید. عدد به‌دست‌آمده چنانچه کوچک‌تر از 18.5باشد، فرد دارای کمبود وزن، اگر بین 18.5 تا 24.9 باشد، دارای وزن طبیعی، چنانچه بین 25 تا 29.9 باشد دچار اضافه‌وزن، اگر بیشتر از 30 و کمتر از 9/34 باشد، چاقی درجه یک، اگر 30 یا بیشتر، اما کمتر از 9/39 باشد، چاقی درجه دو و نهایتاً اگر بزرگ‌تر از 40 باشد، به عنوان چاقی درجه سه محسوب می‌شود.

به عنوان مثال فردی با وزن 70 کیلوگرم و قد 1/7 متر، BMI=70/1.7*1.7 یعنی BMI=2/24 ، دارای نمایه توده بدنی طبیعی است.این طبقه‌بندی فقط در بزرگسالان بالاتر از 18 سال کارایی دارد و چنانچه بخواهیم وضعیت چاقی و یا اضافه‌وزن را در کودکان مورد ارزیابی قرار دهیم، با یستی از نمودارهای رشد مربوطه استفاده نماییم.

با وجود آنکه شاخص توده بدنی روشی آسان و مناسب برای اندازه‌گیری چاقی است، مطالعات اخیر بیانگر اهمیت بعد دیگری از چاقی و یا انتشار موضعی چربی اضافه در بدن می‌باشد. براساس این مطالعات احتمال ناتوانی و مرگ و میر به دنبال چاقی با توجه به نحوه پراکندگی این چربی‌ها متفاوت بوده و به‌عبارت دیگر افراد با چربی شکمی (که تحت عنوان چاقی شکمی شناخته می‌شود) در معرض بالاترین خطر هستند.

شاید شما اصطلاحی به نام چاقی سیبی‌ شکل یا گلابی ‌شکل را شنیده باشید. معمولاً خانم‌های چاق دارای مدل گلابی و آقایان دارای مدل سیب هستند. اگرچه شما ممکن است از تجمع چربی در بازوها، سینه، شکم و یا در ناحیه ران خود شکایت داشته باشید، ولی آنچه که در انواع مختلف تجمع چربی اهمیت بیشتری دارد، افزایش چربی به ویژه در ناحیه شکم و پهلوهاست که رابطه مستقیم با میزان خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف، از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و افزایش چربی‌های خون خواهد داشت.

لذا اندازه‌گیری میزان چربی در این ناحیه اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین یکی از راه‌های ساده و کم‌هزینه برای ارزیابی چربی در بدن اندازه‌گیری دور کمر است. مطالعات بر روی افراد دچار چاقی شکمی نشان داده است که دور کمر بیش از 94 سانتی‌متر در آقایان و بیش از 80 سانتی‌متر در خانم‌ها نقطه شروع خطر بوده و نیاز به کنترل دارد.

دور کمر بیش از 102سانتی‌متر در مردان و بیش از 88 سانتی‌متر در زنان هم خطرناک تلقی می‌شود. همچنین نسبت دور کمر به دور باسن مناسب برای مردان 9/0 و برای زنان 8/0 می‌باشد.

خورن غذاهای شیرین در ماه رمضان

یکی از علل افزایش وزن در ماه مبارک رمضان مصرف بیش از اندازه غذاهای شیرین مانند زولبیا، بامیه، خرما، شیرینی و نوشیدنی‌های شیرین، به ویژه هنگام افطار و همچنین غذاهای پرچرب و سرخ‌شده در وعده سحر به همراه کاهش فعالیت بدنی و احیاناً حذف وعده سحری می‌باشد.

در خصوص حذف سحری و یا خوردن تنها یک وعده غذا درایام رمضان باید اشاره نمود که از نظر علمی و دانش تغذیه این روش به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. بدن انسان برای تأمین نیازهای خود از منابع مختلفی، از جمله ذخایر گلیکوژن، ذخایر چربی و حتی بافت عضلانی استفاده می‌کند. البته منبع ترجیحی برای تأمین انرژی اکثر بافت‌ها، کربوهیدرات‌ها یا به عبارتی همان ذخایر گلیکوژن موجود در بدن است.

چنانچه وعده سحری حذف گردد، بدن فرد در این روزهای بلند تابستان به مدت تقریباً 20 ساعت در فاز گرسنگی قرار می‌گیرد. به طور طبیعی ذخایر گلیکوژن بدن یک فرد پس از 8 الی 12 ساعت ناشتایی یا گرسنگی تخلیه می‌گردد و بدن برای تأمین انرژی مورد نیاز علاوه بر بافت چربی، بافت عضلانی را نیز مصرف می‌کند. از طرف دیگر چون این افراد تنها یک وعده غذا می‌خورند، مطمئناً بیش از اندازه غذا می‌خورند و چون بدن انسان ظرفیت محدودی برای مصرف این دریافت بالای غذایی دارد، بناچار آن را ذخیره خواهد نمود که معمولاً به شکل بافت چربی است.

بنابراین نتیجه این روش، کاهش تدریجی بافت عضلانی و افزایش درصد چربی بدن خواهد بود. این تغییر در ترکیب بدن در درازمدت موجب کاهش متابولیسم و سوخت و ساز بدن و به تبع آن احتمال افزایش وزن بیشتر در ماه‌های بعدی خواهد بود.

برای خواندن بخش اول- بهترین رژیم غذایی در ماه رمضان- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- بهترین رژیم غذایی در ماه رمضان- اینجا کلیک کنید.