۱۰ نقش‌آفرینی برتر فرانسیس مک‌دورمند ـ قسمت اول

“و به خاطر چی؟ به خاطر یه ذره پول… ارزش زندگی بیشتر از یه ذره پوله، اینو نمیدونستی؟ و حال تو این وضعیتی و امروز روز قشنگیه… من اصلاً این وضعیت رو درک نمی‌کنم.”
وقتی خارج از متن و محتوای اصلی به این دیالوگ نگاه کنیم، به شکل دردناکی موعظه‌گر و تعلیمی به نظر می‌رسد؛ اما در دستان برادران کوئن the Coen Brothers هنگامی که این دیالوگ در کانتکستِ فیلم شاهکارشان، کمدی سیاه/ جناییِ «فارگو» Fargo قرار می‌گیرد که به گفته خودشان ” مطالعه‌ای اگزیستانسیال درباره‌ی دوگانگی بین خیر و شر ” است، به شکل غیر منتظره‌ای شکلی پیچیده به خود می‌گیرد.
بدین شکل این دیالوگ در محتوایی که برادران کوئن برایش تعریف کرده‌اند معنا و فرم پیدا می‌کند؛ اما برای اینکه ازلحاظ احساسی هم برای مخاطبان جذاب و با معنا باشد به یک بازیگر استثنایی برای بیان آن احتیاج هست. اینجا جایی است که فرانسیس مک‌دورمند Frances McDormand وارد گود می‌شود؛ به‌عنوان یکی از با استعدادترین، چندبعدی‌ترین و تطبیق‌پذیرترین بازیگرهای هم‌نسلش، مک‌دورمند توانایی منحصر به فردی برای بیرون کشیدن عصاره احساسات قابل لمس و قابل درک از درون اجراهایش دارد. در دستان او این دیالوگ بغرنج و دو لبه به یک شعر بصری خالص تبدیل می‌شود.
اجرای اخیر او در کمدیِ سیاه «سه بیلبورد خارج از ابینگ، میزوری» Three Billboards Outside of Ebbing, Missouri (ساخته مارتین مک‌دونا Martin McDonagh) موفقیت‌های زیادی را برای او برای او به ارمغان آورده؛ جایزه بهترین بازیگر زن در جشنواره‌های چون “گلدن گلوب “، “انجمن منتقدان آمریکا “، “جایزه انجمن بازیگران فیلم ” و “بفتا ” و همچنین نامزدی “اسکار “. او پیش از این نیز جوایز بسیاری در کارنامه کاری خود داشته از جمله جایزه اسکار بهترین بازیگر زن نقش اول برای فیلم «فارگو». به همین مناسبت شرم‌آور خواهد بود اگر نگاهی دوباره به برخی از بهترین اجراهای او در طول چهار دهه دوران کاریش نیندازیم.
10 ـ «مردی که آنجا نبود» The Man Who Wasn’t There 2001دادن نفسی تازه و پیچیدگی جدیدی به کلیشه‌ی “همسر خیانت‌کار در یک درام حومه شهری ” کار سختی است اما کوئن‌ها و مک‌دورمند توانایی لازم برای این چالش را دارند. در این فیلم نئو نوآر/ جناییِ کمتر دیده شده‌ی برادران کوئن، مک‌دورمند نقش دوریس، همسر بیلی باب تورنتون را بازی می‌کند که یک آرایشگر ساده است و مصمم است تأثیری از خود در جهان به جا بگذارد. دوریس که در یک ازدواج خسته کننده گرفتار شده و کاملاً از سرنوشت بدون پیشرفت همسر خود آگاه است، با یک تاجر زمخت و موفق وارد رابطه می‌شود (با بازی جیمز گاندولفینی). این رابطه باعث شروع سلسله وقایعی می‌شود که منجر به جنایاتی ناخواسته می‌شود.
9 ـ «زندگی یک روزه‌ی خانم پتی‌گرو» Miss Pettigrew Lives for a Day 2008کلیشه کنار هم قرار گرفتن یک انسان سنتی و یک شخصیت آزادیخواه و بدون داشتن حس مسئولیت، برای یاد گرفتن خصوصیت‌های همدیگر (سهل گرفتن زندگی/ مثل یک انسان بالغ عمل کردن)، یکی از قدیمی‌ترین سناریوهاست. گونور پتی‌گرو یک سرپیشخدمت میان‌سال لندنی است که با ناباوری و به طرز غیرمنصفانه‌ای از کار خود اخراج می‌شود. در اقدامی برای پیدا کردن شغلی جدید او وارد دنیای گیج‌کننده یک خواننده و بازیگر آمریکایی (با بازی ایمی آدامز) می‌شود. بدون پایه‌گذاری یک اجرای فکر شده که عمیقاً انگیزه‌های یک کاراکتر برای تغییر را درک کند، یافتن عمق در چنین کلیشه بیش‌ازاندازه استفاده‌شده‌ای سخت خواهد بود. این جاست که درک عمیق و حساسیتِ درخشان و آگاهانه مک‌دورمند خود را به بهترین شکل ممکن در ایفای یک چنین نقشی نشان می‌دهد.
8 ـ «سرزمین شمالی» North Country 2005داستان این فیلم درباره مادر جوان و مجردی است که برای کار به معدنی در شمال مینه‌سوتا می‌رود. او با مشکلات زیادی چون تجاوز و اذیت کردن‌های مردان معدن رو به رو می‌شود. جوسی تلاش خود را برای مبارزه با این وضعیت و تجاوز علیه زنان آغاز می‌کند و دست به اقدام قانونی میزند. چارلیز ترون در نقش اصلی این فیلم و مک‌دورمند در نقش مکمل اجراهای درخشانی از خود نشان می‌دهند و هر دو نامزد دریافت اسکار می‌شوند. چارلیز ترون فوق‌العاده است اما مک‌دورمند حتی فوق‌العاده‌تر ظاهر شده و کاملاً از پس نقشش به بهترین شکل ممکن برمی‌آید. کاراکتر او که در این فیلم مبتلا به بیماری لو گهریگ (یک بیماری نورون‌های حرکتی است که منجر به از دست رفتن تدریجی عملکرد عضلات می‌گردد و به‌تدریج فرد به فلج عمومی مبتلا می‌شود) است در طول داستان به‌تدریج بیمارتر و بیمارتر می‌شود. در صحنه‌های نهایی او برای ارتباط برقرار کردن به طور کامل به حرکات صورت و چشم‌هایش وابسته است و توانایی صبحت کردن را از دست داده. اجرای او به‌شدت متأثرکننده است.
7 ـ «بزرگ کردن آریزونا» Raising Arizona 1987این فیلم کمدی/ درام به داستان یک زوج می‌پردازد که به دلیل ناتوانی در بچه‌دار شدن، یکی از نوزادان پنج‌قلوی صاحب ثروتمند یک فروشگاه بزرگ را می‌ربایند. این فیلم که توسط برادران کوئن کارگردانی شده یکی از بهترین کمدی/ جنائی‌های این دو برادر است. با اینکه مک‌دورمند نقش کوچکی در فیلم دارد؛ اما مطمئناً یکی از خنده‌دارترین و داینامیک‌ترین اجراهای خود را در این فیلم ارائه داده. مک‌دورمند نقش دات را بازی می‌کند که دوست خانوادگی‌ های و اِد و مادر شش فرزند است، به ملاقات دوستانش می‌رود تا بتواند بچه جدید را ببیند. در تمام طول این صحنه او سعی در به نمایش گذاشتن “دانشش ” درباره بزرگ کردن بچه‌ها دارد. او به شکل واضحی دیوانه است و هیچ محدودیتی برای دخالت در زندگی مردم برای خود قائل نیست. همان‌طور که گفتم این نقش کوچکی است و به همچنین یکی از جالب‌ترین اجراهای مک‌دورمند.
6 ـ «میسیسیپی می‌سوزد» Mississippi Burning 1988پس ایفای نقش بشدت موفق در فیلم مستقل «دهشت‌زده»، مک‌دورمند اولین نقش بزرگ هالیوودی خود را در درام جنایی آلن پارکر بازی می‌کند. این فیلمی است که مک‌دورمند را تبدیل به ستاره کرد و اولین نامزدی اسکار را برای او به ارمغان آورد. داستان فیلم درباره دو مأمور اف‌بی‌آی است که به دنبال یافتن سرنخی درباره‌ی جنایتی با انگیزه‌ای نژادپرستانه هستند. مک‌دورمند با درک اینکه شخصیت او نماینده‌ی تضاد اخلاقی در داستان است، به طور کامل از نقش مکمل خود بهره می‌برد. ما می‌دانیم طرز تفکر مأموران و مردم نژادپرست شهر چیست؛ اما کاراکتر مک‌دورمند که همسر یک از قاتلان است در موقعیتی قرار دارد که باید بین وفاداری به گروهی که به آن تعلق دارد و غریزه‌اش برای انجام کار درست و اخلاقی برای اجرای عدالت، دست به انتخاب بزند.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.