1) از نظر آیت الله جوادی آملی، میان حیات (زیست) و معرفت، ارتباط وثیقی برقرار است؛ چرا که نوع حیات در نوع معرفت و نوع معرفت در میزان آزادی بشر مؤثر است. به عبارت دیگر، میان تدبّر و تکامل، رابطه ای وثیق برقرار است؛ زیرا تدبر در ساحت معرفت صورت می گیرد و تکامل تنها در ذیل «آزادی» و «اختیار» محقق می شود.
