در روزهای پریشان‌حالی تالاب‌های ایران، هیات وزیران در مصوبه‌ای 150 میلیارد ریال بودجه برای رسیدگی به وضعیت تالاب‌ها اختصاص داد. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت درباره مصوبه هیات وزیران نوشت: 150 میلیارد ریال برای تامین اعتبارات مقابله با خشکسالی با توجه به شرایط بحرانی و وضعیت اضطراری در برخی زیستگاه‌ها و تالاب‌های تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست اختصاص یافت.
به گزارش ، روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: نه پایگاه اطلاع‌رسانی دولت و نه سایت سازمان حفاظت محیط زیست تا عصر دیروز (دوشنبه) جزییات بیشتری درباره این خبر منتشر نکردند.شمار عوامل تهدید‌کننده حیات تالاب‌ها روز به روز در حال افزایش است؛ با این حال اقداماتی که تاکنون برای احیای تالاب‌ها انجام شده چندان منجر به موفقیت نشده است. در سال 1350 (1971) میلادی به ابتکار اسکندر فیروز، رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست ایران، کنوانسیون رامسر برای حفظ تالاب‌ها منعقد شد. چهار سال بعد در 1975 میلادی کنوانسیون رامسر جنبه قانونی یافت. این معاهده کشور‌های عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی می‌کند.
24 تالاب ایران در کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند اما چه تالاب‌های عضو کنوانسیون و چه تالاب‌های خارج از این فهرست، به دلیل تهدیدهای مختلف روزگار خوشی ندارند. مسعود باقرزاده کریمی، مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست بهمن ماه پارسال به «اعتماد» گفته بود: «ما مجموعا ١٠٥ تالاب و مجموعه تالابی داریم که بیش از ٣ میلیون هکتار مساحت دارند و سه دسته تالاب‌های ساحلی دریایی، تالاب‌های کوهستانی و تالاب‌های کویری را شامل می‌شوند. دسته اول به لحاظ تامین آب مشکلی ندارند چون به دریا وصل هستند اما با مساله آلودگی روبه‌رو هستند. مثل جنگل‌های مانگرو (حرا). تالاب‌های کوهستانی‌مان تعداد زیادی‌شان مشکل تامین آب ندارند اما در این دسته دوم دریاچه ارومیه مشکل حاد دارد. در دسته سوم مشکل ما تالاب‌های فلات مرکزی است که به‌شدت خشک شده‌اند.
تبخیر بالا و منابع آب شیرین هم محدود است مانند بختگان، جازموریان، هامون، بخش شمالی شادگان، دریاچه نمک و... بخش عمده‌ای‌شان خشک و منشا گرد و غبار شده‌اند.» وضعیت تالاب‌های کشور از سال گذشته تاکنون تغییر محسوسی نکرده است. مشکل یک‌شبه به وجود نیامده که بخواهد در مدت کوتاهی رفع شود. علاوه بر این برخی تالاب‌ها با مخاطرات جدی هم روبه‌رو شده‌اند. برای نمونه خشک شدن تالاب هامون و از بین رفتن رطوبت و پوشش گیاهی در این تالاب موجب شده سرعت توفان‌ها به‌شدت افزایش یابد. این توفان‌ها در تابستان امسال زندگی را بر مردم پنج شهر منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان سخت کرده بود. چنان که هوشنگ ناظری فرماندار زابل هفته گذشته به «اعتماد» گفت: «خشک شدن تالاب و کشت نشدن اراضی کشاورزی باعث شده دمای هوا افزایش یابد. افزایش دما و کاهش رطوبت با شدت و طول وزش باد رابطه مستقیم دارد. در سال زراعی جاری این وضعیت تشدید هم شده است. متاسفانه هیچ آوردی از رودخانه هیرمند نداشته‌ایم. سال زراعی 97-96 هیچ آبی به کشاورزان نرسید. ما وارد بیست و یکمین سال خشکسالی می‌شویم.»
این فقط حال و روز یکی از تالاب‌های ایران است که زندگی 400 هزار نفر مردم سیستان را تحت تاثیر قرار داده است. حالا در چنین شرایطی هیات وزیران در جلسه یکشنبه شب مقرر کرده 15 میلیارد تومان برای رسیدگی به وضعیت تالاب‌ها و زیستگاه‌ها هزینه شود. این پول قرار است در کجا و چگونه هزینه شود؟ مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست به «اعتماد» گفت که هنوز جزییات پیامدهای این تصمیم روشن نیست اما سازمان این آمادگی را دارد که برای ساماندهی تالاب‌های اولویت‌دار فلات مرکزی ایران وارد عمل شود.
مسعود باقرزاده کریمی توضیح می‌دهد: «به طور کلی تمرکز ما روی تالاب‌های ثبت شده در کنوانسیون رامسر است. اگر صدها میلیارد هم به بخش تالاب‌ها اختصاص یابد، ما برای مدیریت تالاب‌ها برنامه داریم. اما تالاب‌های واقع در فلات مرکزی ایران برای‌مان اولویت بیشتری دارد چون بیش از بقیه از خشکی رنج می‌برند.» به گفته باقرزاده کریمی تالاب‌های هامون، بختگان، پریشان، گاوخونی، شادگان، دریاچه ارومیه و همین‌طور هورالعظیم جزو تالاب‌هایی هستند که وضعیت بحرانی دارند. اما با توجه به فهرست بلند بالای تالاب‌های پریشان‌احوال، هر سال چقدر بودجه نیاز است تا وضعیت تالاب‌های کشور سامان یابد؟ باقرزاده کریمی پاسخ می‌دهد: «ما یک جدول از تالاب‌های آسیب‌دیده تهیه کرده‌ایم و میزان تخریب‌شان هم مشخص شده است. بودجه مورد نیاز هر تالاب هم جداگانه محاسبه شده است. اما به‌طورکلی هر سال چیزی بین 40 تا 70 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.»او درباره محل هزینه‌کرد بودجه مصوب هیات‌وزیران هم گفت: «این بودجه عدد قابل‌توجهی برای ما نیست. مسلما سعی می‌کنیم روی یکی دو تالاب تمرکز کنیم.»
مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست درباره آخرین وضعیت تالاب هامون هم گفت: «وضعیت تالاب‌های هامون چند بعدی و پیچیده است. مطالعه مفصلی برای تامین نیاز آبی تالاب انجام داده‌ایم اما وقتی 95 درصد مشکل به بیرون از کشور و تامین نشدن حقابه برمی‌گردد دست ما هم بسته می‌شود. امسال 6 میلیون مترمکعب آب آمده که اصلا معنی‌دار نیست. وقتی آب نیست دیگر چه بگوییم.» او در عین حال این را هم افزود که «من البته معتقدم ما باید بازی بدون توپ را یاد بگیریم. مثلا در هامون چاه نیمه چهارم را مدیریت کنیم. وزارت جهاد کشاورزی باید در زمینه اصلاح وضعیت کشاورزی کار کند. یا تثبیت کانون‌های بحران کار فنی نیست. کار حجمی است که به اعتبارات وابسته است اما به هر حال باید به سمت رونق کسب و کارهای غیروابسته به آب حرکت کنیم.»
ابلاغ برنامه 100 روزه برای آب و تالاب
در همین حال مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از ابلاغ برنامه 100روزه جدید حوزه معاونت آموزش و پژوهش این سازمان با محوریت آب و تالاب به همه استان‌های کشور خبر داد. ژیلا آقایی که پیش از این از آغاز تدوین برنامه 100 روزه جدید حوزه معاونت آموزش و پژوهش سازمان محیط زیست خبر داده بود، به ایسنا گفت: به تازگی تدوین برنامه 100 روزه معاونت آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست با موضوع آب و تالاب به اتمام رسید و هفته پیش به همه استان‌ها ابلاغ شد. وی با اشاره به اینکه برنامه 100 روزه آب و تالاب تا نیمه آبان ماه ادامه خواهد داشت، در مورد سرفصل‌های برنامه 100 روزه جدید گفت: برگزاری زنگ‌های آموزش با موضوعات ارزیابی آسیب‌پذیری تالاب‌ها، بررسی تجربیات موفق در احیای تالاب‌ها، اهمیت و شناخت تالاب‌های ساحلی و تعیین وضعیت کیفی رودخانه‌ها از جمله مواد این برنامه 100 روزه است. زنگ‌های آموزش هر دو هفته یک بار به مدت دو ساعت و با حضور اساتید و متخصصان برگزار خواهدشد که علاوه بر کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست امکان حضور عموم مردم از جمله دانشجویان و سمن‌ها وجود دارد. آقایی افزود: توزیع و انتشار محتوای آموزشی در مورد اهمیت و وضعیت موجود تالاب‌ها و وضعیت کیفی منابع آب و... در قالب مدیا از طریق پورتال سازمان محیط زیست و سایر دسترسی‌ها، اطلاع‌رسانی خواهد شد. برگزاری نمایشگاه عکس با هدف انتقال تجربیات موفق استانی در حفظ و احیای تالاب‌ها، کارگاه‌های ترویجی، مسابقات، پاکسازی در تالاب‌ها و رودخانه‌ها، برگزاری دوره‌های توانمندسازی جوامع محلی از دیگر برنامه‌های برنامه 100 روزه آب و تالاب است. به گفته آقایی برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی با سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی با محوریت جلب مشارکت سمن‌ها و فعالان محیط زیست در اجرای برنامه از جمله اهم فعالیت‌های برنامه است.
