گردشی در موزه زینسهایم آلمان؛ خانه مشترک کنکورد و همتای روسی

جهان تا کنون تنها دو هواپیمای مسافربری مافوق صوت به خود دیده که کنکورد و توپولف TU-144 نام دارند. در تمام دنیا هم فقط در یک نقطه می توان این دو غول آهنی را کنار هم مشاهده کرد: موزه عظیم «زینسهایم» (Sinsheim) آلمان که در این مطلب نگاهی به گوشه و کنار آن انداخته ایم.

زینسهایم بزرگترین موزه خصوصی در اروپا است و علاوه بر این دو غول آهنی، انبوهی از ماشین ها، قطارها، هواپیماها و حتی تانک های تاریخی را هم در خود جای داده که در بین آنها بمب افکن Heinkel He 111 و Junkers Ju 88  نیز نگاه های زیادی را به خود خیره کرده اند.

توسعه کنکورد و توپولف TU-144

72 سال قبل «چاک ییگر» سوار بر هواپیمای X-1 و در ارتفاع 45 هزار پایی برای نخستین بار دیوار صوتی را شکست. تجربه این ماجراجویی هیجان انگیز تا مدت ها تنها در اختیار خلبانان نظامی و فضانوردان بود اما کنکورد و توپولف TU-144 برای مدتی این شانس را به افراد عادی هم دادند که دیوار صوتی را در هم بشکنند.

کنکورد با رسیدن به سرعت خیره کننده 2170 کیلومتر در ساعت،‌ زمان سفرهای هوایی میان نقاط مختلف را به بیش از نصف کاهش داد. روس ها هم که نمی خواستند از رقبای غربی در این زمینه عقب بمانند با کمک جاسوس ها بسیاری از اطلاعات فنی پروژه کنکورد بدست آورده و نمونه ای نسبتا مشابه به نام توپولف TU-144 توسعه دادند. روس ها 16 فروند از توپولف TU-144 را تولید کردند و پس از یک سقوط مرگبار در فرانسه و انجام 55 سفر، برای آنرا به موزه منتقل کردند.

کنکورد هم چندان عملکرد موفقی نداشت. این هواپیما که کار خود را از ژانویه 1976 آغاز کرده بود، علاوه بر یکبار سقوط و صدای گوش خراش، مشکلاتی نظیر هزینه بالای خرید، تعمیر و نگهداری را در پی داشت و نهایتا در 24 اکتبر سال 2003 برای همیشه از ناوگان هواپیمایی کنار گذاشته شد.

توپولف TU-144 که به شوخی «کنکوردسکی» (کپی روسی کنکورد) خوانده می شد، نه تنها دو ماه زودتر از رقیب به پرواز درآمد، بلکه با حداکثر سرعت 2654 کیلومتر در ساعت، از آن سریعتر پرواز می کرد. هواپیمای روسی به لطف بدنه بزرگتر 40 مسافر بیشتر را در خوی جای می داد، با این حال نقص های غیر قابل اغماضی نیز داشت.

مکان نامناسب سیستم تهویه و موتور توپولف چنان صدای سرسام آوری تولید می کرد که تحمل آن بسیار دشوار بود. فرایند فرود هم به خاطر سرعت بسیار بالا نامطمئن بود و استفاده از پاراشوت هم مشکلی را حل نمی کرد.

موزه زینسهایم تکنیک آلمان

امروز از 16 توپولف TU-144 تنها یک فروند خارج از خاک روسیه به سر می برد که در موزه زینسهایم پذیرای بازدید کنندگان است. مسئولان موزه برای افزایش جذابیت بصری کنکوردی را هم در معرض دید عموم گذاشته اند تا مقایسه شانه به شانه آنها از همیشه ساده تر شود.

پس از ورود به موزه زینسهایم دو هواپیما که روی سقف نصب شده، جلب توجه می کند. این دو کنکور و توپولف هستند و در همان نگاه اول کانارد یا باله های کوچک نزدیکی دماغه TU-144 که بی شباهت به سبیل نیست، آنرا از مدل فرانسوی متمایز می کند. عقب تر از آن و در ارتفاع حدود 15 متری کنکوردی نصب شده که انگار در حال تعقیب همتای روسی خود است. این هواپیما پیش از بازنشستگی در هواپیمایی ایرفرانس مشغول به کار بوده است.

توپولف TU-144 در حالتی شبیه به تیک آف بالای سقف موزه و روی پایه های فلزی محکم جاخوش کرده. زیر بدنه موتورهای غول پیکر Kolesov بخش بزرگی از بدنه را اشغال کرده اند. ابعاد آنها به قدری بزرگ است که موتور Olympus کنکورد در برابر آن حرف چندانی برای گفتن ندارد. البته این فقط به سایز مربوط می شود چرا که موتور کنکورد پیشرفته تر بود و پره های آن به لطف کامپیوترهای پیشرفته بر حسب شرایط تغییر می کرد.

کابین توپولف TU-144 به شکل عجیبی جادار است و استفاده از رنگ سبز در پنل ها آن را به رنگی ترین بخش هواپیما تبدیل کرده. در مقابل کابین کنکورد جمع و جورتر است.

وضعیت ظاهری و داخلی هواپیماها آنقدر خوب حفظ شده که احتمال می رود همین حالا قادر به پرواز باشند. این در حالی است که شرایط برخی هواپیماهای فعال در خطوط داخلی ایران دست کمی از مینی بوس های با عمر چند ده ساله ندارد.