امید صالحیان؛ کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزش
کمر درد
کمردرد موضوعی جدی است که با سادهترین حرکات به وجود میآید ولی صرفنظر از چند استثناء میتوان گفت که:
اختلال ناحیه کمر ماحصل ماهها وحتی سالها وضعیت بدنی ضعیف، مکانیک بدنی غلط، زندگی پراسترس، عادتهای کاری، از دست دادن انعطافپذیری و کمبود آمادگی جسمانی عمومی است. تمامی افرادی که به سنین میانسالی رسیدهاند، حداقل یک بار کمردرد را را تجربه کردهاند.
صدمات کمر تازگی ندارد. نقاشی روی دیوارهای غارها نشان از آسیبهای کمر ماقبل تاریخ دارد. در طول تاریخ مردم بیشماری از مشکلات کمر رنج میبردهاند و روشهای درمانی صحیح و غیرصحیح بیشماری را به کار گرفتهاند. کمردرد هزینههای زیادی در بردارد و در تجارت و صنعت ناتوانی ناشی از آن بالاترین میزان پرداخت خسارتهای شغلی را به خود اختصاص داده است. این بیماری پس از بیماری دستگاه تنفسی رتبه دوم را از نظر مرخصیهای اجباری شغلی ناشی از بیماری داشته است. اینگونه برآورد میشود که در هر سال 93 میلیون روز کاری به دلیل کمر درد از دست میرود.
احتمال ابتلا به کمردرد در شخصی که کمردرد داشته است، 10 برابر بیشتر از کسی است که هیچوقت مشکل کمر نداشته است. بسیاری از اوقات ما صرف مراقبت و درمان مشکلات کمر شده و از دست میرود. درد و هزینههای کمردرد سرسامآور و اساسا غیر ضروری هستند. اگرچه در درمان کمر درد یک راه حل آسان یافت نمیشود ولی راه حلهایی برای حل این مشکل دشوار وجود دارد. تخمین زده میشود که در ایالت متحده آمریکا 97 درصد هزینه مراقبتهای پزشکی، صرف درمان بیماریها، آسیبها و معلولیتها میشود و فقط 3 درصد اختصاص به پیشگیری از بیماریها دارد.
ستون فقرات ما سه وظیفه مهم را بر عهده دارد
1- ساختار را نگهداری میکند واجازه تحرک و جابجایی را به بدن میدهد.
2- از دستگاه اعصاب حفاظت میکند.
3- به عنوان جذب کننده ضربه عمل میکند.
ستون فقرات صاف و مستقیم نیست، بلکه از 4 قوس پیوسته تشکیل شده است. این قوسها موجب انعطاف پذیری میشوند و در کاهش شدت ضربه به ستون فقرات کمک میکنند.
مهرهها و مفصلهای فاسیا (fascia)
استخوانها ساختار حمایتی را برای کمر فراهم میکنند. مفصلهای فاسیا میزان این حمایت وجهت را کنترل مینمایند.
لیگمانها
لیگمانها سفت و غیر قابل انعطاف بوده و استخوانها را کنار یکدیگر نگاه میدارند.
دیسکها
دیسکها امکان حرکت در ستون فقرات را فراهم میآورندو به عنوان کاهش دهنده شدت ضربه عمل میکنند. مرکز دیسکها مانند ژله هستند. آنها توسط بندهای سفت به شکل لاستیک که به استخوانها متصلند احاطه شدهاند.
در حالت ایستادن صحیح 4 عضله فعال میباشند؛ اما در حالت ایستادن غلط 50 عضله فعال میباشند.
کمردرد به ندرت ناشی از یک حادثه است.
کمر درد ممکن است با یک کشیدگی ساده شروع شده باشد. با گذشت زمان عوامل دیگری مانند رانندگی طولانی یا خم شدنهای زیاد ویا بلند کردن مکرر اجسام سنگین در تشدید کمر درد نقش موثری دارند. رمز بر خورداری از یک کمر سالم حفظ تعادل خوب ستون فقرات در طولانیترین زمان ممکن میباشد. ستون فقرات انسان همانند یک ستون عمودی وزن بدن را حفظ میکند، حال آنکه ستون فقرات حیوانات همانند یک ستون افقی وزن بدن را حمایت میکند، هر وقت که میایستیم یا مینشینیم، کمر ما برای حمایت ساختمان سنگین بالا تنه، پیوسته باید بر خلاف نیروی جاذبه زمین عمل کند. ستون فقرات طبیعی چهار قوس ظریف و پیوسته دارد که به کاهش شدت ضربه کمک میکند و موجب انعطافپذیری میشود. قوس طبیعی کمر اجازه میدهد وزن در ساختمانهای مختلف ستون فقرات تقسیم شود.
اگر گودی افزایش یافته کمر، صاف یا با قوس کم، شانههای گرد یا وضعیت رو به جلویی دارید یا اگر مدت طولانی را در وضعیتهای شغلی پر اضطراب سپری میکنید، ستون فقرات شما در وضعیت تعادل طبیعی نیست. این وضعیت موجب کشیدگی لیگمانها شده ویا ساییدگی بعضی قسمتهای ستون فقرات را فراهم میآورد.
کمردرد ممکن است به صورت ناگهانی شروع شده و یا تدریجی باشد. کمردرد حاد، اغلب با صدمات فیزیکی به دنبال بلند کردن وسایل سنگین و یا فعالیتهایی مثل حفر چاه و یا کار کردن در باغ ایجاد میشود. درد معمولا به علت کشیدگی عضلات و یا رباطها ایجاد میشود. صدمات ممکن است با فعالیت کردن تشدید شوند. در خیلی از موارد، علایم طی 14-2 روز برطرف میشوند.
درد کمری که پایدار باشد، ممکن است با تغییر وضعیت بهتر شود. درد ممکن است با فشارهای عاطفی و تنش و استرس بیشتر شود. هنگام بارداری نیز ممکن است درد بیشتر شود، زیرا مادر باردار باید اضافه وزن ناشی از بارداری و جنین را تحمل کند. همچنین به علت تأثیرات هورمونی رباطها نرمتر میشوند. دلیل دیگر کمردرد افتادگی و یا دیسک کمر است که به دلیل فشارهای اعصاب نخاعی و یا طناب نخاعی ایجاد میشود. درد کمر در این کمردردها ممکن است ناگهانی باشد و یا تدریجی شروع شود و همراه با سیاتیک باشد که در این صورت درد در پشت یک یا هر دو پا احساس میشود.
کمردرد دایمی ممکن است همراه با اختلالات مفصلی باشد. در افراد بالای 45 سال شایعترین علت کمردرد استئوآرتریت است، در حالیکه در افراد جوانتر ممکن است در اثر اسپوندیلت انکلوزان باشد که مفاصل نخاعی را تحت تاثیر قرار میدهد. در موارد کمتر شایع، کمردرد ناشی از اختلالات استخوانی مثل سرطان استخوان و یا سرطانهایی است که به استخوانها هم دستاندازی کردهاند.در بعضی موارد، اختلالاتی که ارگانهای داخلی را تحت تأثیر قرار میدهند میتوانند موجب ایجاد درد در کمر شوند، مثل اختلالات مربوط به دستگاه تناسلی زنان، بیماریهای التهابی و عفونتهای سیستم ادراری (مثل پروستاتیت).