کوشش‌های فراوانی در جهت گسترش فرهنگ اهدای خون در بین بانوان در حال انجام است. ایجاد مراکز خاص اهدای خون بانوان، مانند مرکز محراب در پایگاه انتقال خون استان قم، گسترش مفهوم موثر بودن اهدای خون در سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌ها، تجویز قرص آهن به بانوان اهدا کننده خون و مشارکت سازمان‌های مردم نهاد مانند هیات‌های مذهبی بانوان در اهدای خون دسته جمعی، نمونه‌هایی از این کوشش‌ها هستند.
چند توصیه
پس از اهدای خون، رعایت توصیه‌های ارائه شده توسط کارشناسان سازمان انتقال خون لازم است. از آن جمله برای جبران خونی که اهدا کرده‌اید، مقدار بیشتری آب و نوشیدنی (طی 24 ساعت آینده و به ویژه 4 ساعت اول) میل کرده و غذای کاملی بخورید. ویتامینC در جذب بیشتر آهن بسیار موثر است.
برخی از میوه‌ها مانند مرکبات (پرتقال و لیموترش)، کیوی و سبزیجات، گوجه فرنگی و فلفل سرشار از ویتامینC هستند. گوشت قرمز، مرغ، ماهی و جگر، لوبیا، غلات غنی‌شده با آهن، آجیل و برگه میوه‌ها مثل کشمش و آلو منابع غذایی آهن‌دار هستند.
در مراکز اهدای خون برای جایگزینی سریع آهن و پیشگیری از ابتلا به کم‌خونی احتمالی، به همه بانوان بعد از هر بار اهدای خون به تعداد مورد نیاز قرص آهن (سولفات فرو) تجویز می‌گردد. بیاد داشته باشید برخی مواد غذایی، جذب آهن را کاهش می‌دهند. چای، قهوه و لبنیات، جزء این مواد می‌باشند.
باورهای نادرست
با وجود این که در کشور ما اهدای خون به یک فرهنگ ملی بدل شده است و 100% خون مورد نیاز بیماران کشور از طریق اهدای داوطلبانه و بدون چشمداشت تامین می‌شود، اما بانوان در این میان سهم عمده‌ای بر عهده نگرفته اند.
به نظر می‌رسد نا آگاهی این قشر از این که اهدای خون لطمه‌ای به سلامتی آنان نمی‌زند و آنان نیز می‌توانند با داشتن شرایط عمومی اهدا به جمع اهداکنندگان خون بپیوندند، سبب شده است که کمتر برای اهدای خون اقدام کنند. باور منفی مبنی بر این که «من ضعیف هستم و نمی‌توانم خون بدهم» در زنان ما وجود دارد که البته یک علت آن هم می‌تواند شیوع بالای کم‌خونی در میان آن‌ها باشد.
بیشتر بانوان فکر می‌کنند کم خون هستند یا با اهدای خون، کم خون می‌شوند. شاید کمی قبل‌تر، کم‌خونی مانع اهدای خون می‌شد اما اکنون هموگلوبین مراجعه‌کننده چک می‌شود و اگر شرایط اهدا را داشت برای انجام اهدای خون به سمت واحدهای خونگیری هدایت می‌شود.
خانم‌هایی که هنوز وارد دوره یائسگی نشده‌اند، نسبت به آقایان، سطح آهن خونشان پایین‌تر است و وقتی صحبت از اهدای خون است، سطح آهن خون، فاکتور مهمی می‌باشد. مطابق با معیارهای پذیرش اهدا کننده در سازمان انتقال خون، سطح هموگلوبین هر اهدا کننده بایستی حداقل 5/12 گرم در دسی‌لیتر باشد.
بنابراین تعدادی از افرادی که جهت اهدای خون مراجعه می‌کنند و تقریبا بیشتر آن‌ها خانم‌ها هستند، به دلیل کم‌خونی پذیرش نمی‌شوند و یا اینکه به طور موقت، اهدای خون آن‌ها به تعویق می‌افتد. این بانوان بایستی با استفاده از رژیم‌های غذایی و مکمل‌ها، تعداد گلبول‌های قرمز خون خود را افزایش دهند.
بنابراین یک دوره مکمل آهن در خانه دریافت می‌کنند و وقتی آخرین کپسول را تمام کردند می‌توانند خون اهدا کنند. یکی از نگرش‌های منفی زنان در مورد اهدای خون ترس از ضعیف شدن و لاغری است. می‌دانیم که اهدای خون اثری بر افزایش یا کاهش وزن ندارد.
فقط به خاطر حجم خون از دست رفته، نیم کیلوگرم کاهش وزن خواهیم داشت که در مدت چند ساعت جبران می‌شود و نوشیدن مایعات آن را تسریع می‌کند.
ترس از روند خونگیری مانند درد آور بودن سوزن خونگیری یا احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی توسط وسایل بکار رفته این باور در بین زنان وجود دارد که به دلیل شرایط فیزیولوژیک خاص و دوره عادت ماهانه، زنان امکان خون دهی ندارند. این باور صحیحی نیست و خانم‌ها هنگام مراجعه به مرکز اهدای خون مشاوره می‌شوند.
خانم‌هایی که شرایط اهدای خون داشته باشند، اغلب حتی در دوره عادت ماهانه نیز می‌توانند خون اهدا کنند، مگر این که دوره‌ای دردناک را تجربه کنند. در این صورت بهتر است صبر کرده و پس از سپری شدن دوره عادت ماهانه برای اهدای خون اقدام کنند.
البته با شروع بارداری شخص آمادگی اهدای خون را از دست می‌دهد و تا زمانی که شیر می‌دهد، بهتر است از اهدای خون خودداری کند اما پس از دوران شیردهی می‌تواند اهدای خون را از سر بگیرد. بانوان حداکثر سه بار در سال می‌توانند خون اهدا کنند.
البته بعد از یائسگی خانم‌ها نیز مانند آقایان می‌توانند در سال چهار بار خون بدهند. اگر خانم‌ها رفتارهای پرخطر نداشته، مبتلا به بیماری زمینه‌ای مهمی هم نباشند و معاینات پزشکی آن‌ها طبیعی باشد، می‌توانند جزو اهدا کنندگان مستمر خون در آیند.
نکته پایانی
خانم مریم که در ابتدای مقاله در مورد او صحبت کردیم در حال حاضر به طور تمام وقت جهت گسترش فرهنگ اهدای خون فعالیت می‌کند. او می‌گوید: «من فهمیدم که مردم، خون خود را اهدا می‌کنند تا به من زندگی ببخشند. بنابراین، حالا نوبت من است تا وقتم را صرف کنم تا در سطح کشور اهداکنندگان بیشتری را جذب نموده و این راهی برای کمک به نیازمندان به خون در آینده باشد».
اهدای خون خالص‌ترین نمونه رفتار بشر دوستانه است و اهداکنندگان خون در سرتاسر جهان قهرمانانی هستند که بدون اینکه توقع و چشم داشتی داشته باشند، ایثارگرانه قسمتی از وجود خود را در اختیار همنوعان خود، از هر قوم و نژادی قرار می‌دهند. بانوان اهدا کننده خون جزو قهرمانان کشورمان هستند و همگی ما به این قهرمانان افتخار می‌کنیم. قهرمانانی که نجات یک بیمار را نجات تمام جهانیان می‌دانند.
برای خواندن بخش اول - زنان و اهدای خون - اینجا کلیک کنید.
