افزایش وعده‌های غذایی به 5 تا 6 وعده و کاهش حجم آنها
در یبوست ناشی از شیمی درمانی استفاده از غذاهای نرم و فیبرهای غذایی، استفاده از برنج کته، ماست کم‌چرب، نان سفید، سوپ جوی دوسر کاملاً نرم شده، سوپ لعاب برنج، پوره‌های تهیه شده از هویج پخته و سیب زمینی می‌تواند مفید واقع شود.
در طول درمان‌های طولانی مدت اگر با ناراحتی تنفسی نظیر تنگی نفس و خس خس سینه یا سرفه مواجه شدید به پزشک معالج رجوع کنید.
بعد از اتمام هر جلسه شیمی‌درمانی مایعات فراوان میل کنید تا با دفع ادراری زیاد عوارض داروها کاهش یابد (حداقل میزان دریافت مایعات 10 لیوان در شبانه روز باشد) انواع آب‌میوه و دوغ مناسب میباشد.
مثانه را به موقع و زود تخلیه کنید و از تجمع ادرار با زمان طولانی پرهیز نمائید.
بعضی از داروهای شیمی‌درمانی باعث ریزش موهای سر و بدن می‌‌شوند قابل ذکر است که این ریزش چند هفته بعد از اتمام درمان، مجددا موها رشد میکند. قبل از درمان موها را کوتاه و از برس‌های نرم استفاده نموده و سر را با شامپو سدر شستشو دهید. می‌‌توانید از کلاه یا روسری استفاده کنید. ضمنا از برس زدن مکرر پرهیز کنید.
در صورت خونریزی از لثه، وجود مدفوع سیاه رنگ، خون در ادرار، خلط خونی به پزشک مراجعه نمایید و در طول شیمی‌درمانی سعی کنید به بدن شما ضربه و آسیبی وارد نشود.
در زمان شیمی‌درمانی از قرص آسپرین و گروه سالیسیلات‌ها و ایندومتاسین، مفنامیک‌اسید، بروفن، دیکلوفناک، پیروکسیکام استفاده نشود مگر با دستور پزشک معالج خود باشد.
از مسواک نرم برای شست‌وشوی دندان‌ها استفاده کنید و روش مسواک زدن را افقی انجام دهید بهتر است از خمیر دندان فلورایددار جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها استفاده کنید.
جهت رفع خشکی دهان و تحریک ترشح بزاق در دهان می‌‌توانید از آب نبات، دوغ، ماست شیرین، آدامس استفاده کنید و لب‌ها را به‌طور دائم چرب کنید.
تقریبا به مدت 2 ساعت بعد از شیمی‌درمانی به صورت خوابیده و نیمه نشسته استراحت کنید وسپس از جای خود بلند شوید (محیط کار آرام و ساکت باشد).
در طول درمان شیمی‌درمانی از روش‌های پیشگیری از حاملگی (هم زن وهم مرد) استفاده نمایید و در صورت نیاز با پزشک معالج مشورت نمایید.
در صورت استفاده از داروهای‌خوراکی شیمی‌درمانی آنها را به همراه شیر و یا شربت آنتی‌اسید مصرف نکنید.
بهتر است داروهای شیمی‌درمانی خوراکی با معده خالی مصرف شود، تاهم جذب کامل‌تر صورت گیرد و هم تهوع و استفراغ کمتری ایجاد نماید. بدین منظور بهتر است دارو نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود.
هنگام آماده‌سازی و دادن دارو از دستکش نایلونی یکبار مصرف استفاده شود. یعنی فردی که دارو را به بیمار می‌دهد بهتر است دستکش بپوشد و از تماس پوستش با دارو خودداری نماید. چون این داروها ممکن است برای فرد دهنده مضر باشند.
آزمایشات خود را به‌طور مرتب انجام دهید و پاسخ آن را نگهداری نمایید.
عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی
عوارض هماتولوژیک و سرکوب سیستم ایمنی
عوارض هماتولوژیک و سرکوب سیستم ایمنی خطرناک‌ترین عوارض بسیاری از داروهای شیمی‌درمانی عوارض خونی است که شایع‌ترین شکل آن، کاهش گلبول‌های سفید همراه با خطر بالای عفونت میباشد؛ اگر چه کاهش پلاکت‌ها و خونریزی ناشی از داروها نیز ممکن است تهدید کننده حیات باشد.
عوارض گوارشی
بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ از جمله شایع‌ترین و زجرآورترین عوارض حاد تعداد زیادی از داروهای شیمی‌درمانی میباشد. برای چنین عوارضی می‌توان از داروهای ضد تهوع استفاده نمود که با توجه به دسته فارکومالوژیک و اثر‌بخشی، آنها را طبقه‌بندی می‌کنند. مهمترین این داروها نظیر اوندانسترون و گرانیسترون هستند که تحول عظیمی در درمان این عوارض در 15 سال اخیر به وجود آورده‌اند. اسهال و گاهی یبوست نیز مشاهده می‌شود.
واکنش‌های پوستی (ریزش مو )
ریزش مو شایع‌ترین عارضه جانبی جلدی شیمی‌درمانی است و اثرات روانی شدید روانی روی بیمار می‌گذارد. ریزش مو همیشه برگشت پذیر است و با تاخیر چند هفته‌ای موها رشد می‌کنند.
سایرعوارض
ناراحتی دهان و گلو، نامنظم شدن عادت ماهیانه یا قطع آن در خانم‌ها، احساس ضعف و خستگی و تنگی نفس، خواب رفتگی و گزگز انگشتان و اختلال در تعادل، تورم صورت و دست‌ها، پاها و شکم، عوارض قلبی، واکنش‌های عروقی و افزایش حساسیت، عوارض عصبی، عوارض ادراری و تناسلی، بدخیمی ثانویه، مشکلات جنسی و درد عضلانی.
معمولا بیماران دچار همه عوارضی که در اینجا می‌خوانید نخواهند شد بلکه گاهی یک یا چند تای آن گریبانگیر آنها را خواهد گرفت. داروهای شیمی‌درمانی باید موقعی تجویز شوند که پزشک از بیماری و وضعیت روحی و جسمی بیمار اطلاعات کافی داشته باشد.
درمان
آیا دارو درمانی، درد دارد؟
معمولاً مصرف داروهای شیمی‌درمانی درد ندارد. اما اگر هنگام تزریق دارو داخل رگ، به‌طور اشتباهی، دارو زیر پوست تزریق شود، متورم شده و درد شدیدی می‌گیرد که باید فوراً به پزشک یا پرستار و مسئول تزریق اطلاع دهید. اگر در روز‌های بعد دچار درد بودید، مدت درد و شدت درد را به پزشک اطلاع دهید.
دوره درمان
مدت درمان و فاصله بین درمان‌ها به نوع دارو و واکنش بدن بیمار بستگی دارد. دارو درمانی ممکن است به صورت روزانه و هفتگی یا تزریقات ماهانه انجام گیرد. حتماً لازم است در مورد داروهای دیگری که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع بدهید و خودسرانه هیچ دارویی مصرف نکنید.
برای خواندن بخش اول- شیمی درمانی و عوارض آن- اینجا کلیک کنید.
