مروری بر آسیت (۲)

در سیروز و نارسائی قلب رنگ مایع کاهی یا رنگ bile است. چنانچه رنگ مایع خونی باشد گویای بدخیمی- سل- تروما- پانکراتیت و پارگی احشا است. مایع کدر تا turbid مطرح کننده عفونت (S.B.P) و گاهی بالا بودن تری گلیسیرید در مایع و همچنین سل و پانکراتیت می‌باشد.رنگ شیری یا chylous در 30درصد موارد ناشی از بدخیمی و در 30 درصد موارد نشان دهنده التهاب است.گاهی مایع آسیت نمای ژله‌ای به خود می‌گیرد که بیشتر در میکزادم دیده می‌شود.

در بررسی آنالیز مایع آسیت آنچه که در ابتدا بایستی مورد توجه قرار گیرد میزان آلبومین مایع آسیت است که همزمان با آن باید آلبومین سرم اندازه‌گیری شود که باید به دست آوردن نسبت آلبومین سرم به آلبومین مایع آسیت که اصطلاحا SAAG گفته می‌شود پزشک را با توجه به شرح حال – تاریخچه و معاینه فیزیکی به اتیولوژی آسیت راهنمایی می‌کند که خارج از حوصله این مقاله است.

وجود RBC بیش از 50000 در میکرولیتر در مایع آسیت نشانه بدخیمی، تروما، مصرف داروهای ضد انعقاد، سل، اندومتریوز و پارگی احشا می‌باشد.

مایع آسیت با بیش از 3 گرم پروتئین در cc 100 مایع اگزودا و کمتر از 3 گرم در cc 100 مایع ترانسودا گفته می‌شود.شایع‌ترین ارگانیسم در پریتونیت چرکی، E- Coli یا سایر کلی فرم‌ها مثل کلپسیلا، استرپتوکوک و آنتروکوک هستند. در نارسایی قلب سلول‌ها زیر 1000 در میکرولیتر و بیشتر از نوع مزوتلیال و مونونکلئر هستند.

در نفروز تعداد سلول‌ها کمتر از 250 در میکرولیتر و مزوتلیال و مونونکلئر هستند.در پانکراتیت و کیست کاذب سلول‌ها‌ها متغیر ولی آمیلاز سرم مایع آسیت افزایش یافته است. بالا بودن LDH، اسید هیالورونیک، CEA و فیبرونکتین (که یک گلیکوپروتئین است)نشانه بیماری‌های بدخیم است. توضیح اینکه در بیماری‌های بدخیم نسبت LDH آسیت به LDH سرم بیش از 06/0 است و نسبت CEA آسیت به CEA سرم بیش از 2 می‌‌باشد و همچنین مقدار فیبرونکتین بیش از 70 میلی‌گرم در cc1 آسیت است. همچنین اسید هیالورونیک در مزوتلیوما بالا است.

عوارض آسیت

1- S.B.P در بیماران سیروزی

2- فتق نافی

3- هیدروتوراکس

4- بی‌حرکتی بیمار در اثر ازدیاد آسیت

5- بالا رفتن دیافراگم و ایجاد دیسترس تنفسی و اتلکتازی

6- ازدیاد فشار داخل شکم و درد شکم

7- بی‌اشتهایی

8- فتق انگوئینال

9- رفلاکس گاستروازوفاژیال

10- ادم اسکرتوم

11- تغییرات همودینامیک که باعث اختلال کار قلب می‌شود.

درمان

در مورد درمان آسیت بررسی عوامل فیزیولوژیک و متابولیک در ایجاد آسیت همراه با ارزیابی کامل ماهیت آسیت همواره علت آسیت را نشان می‌دهد و اجازه می‌دهد تا درمان مناسب آغاز گردد. اکثر علل آسیت، قابل درمان هستند ولی آسیت ناشی از سیروز پیشرفته که (شایع‌ترین علت است) و بیماری‌های بدخیم معمولا علامتی است.وقتی مقدار آسیت کم باشد درمان محدود به کم کردن سدیم غذا به مقدار کمتر از 2 گرم در روز شده و بهتر است بیمار از غذاهای تازه بهره بگیرد و از مصرف غذاهای یخ زده و غذاهای رستوران‌ها خودداری نماید.

زمانی که مقدار آسیت متوسط باشد تجویز دیورتیک ضرورت پیدا می‌کند که شروع آن با اسپیرونولاکتون به مقدار 200- 100 میلی‌گرم در روز به صورت تک دوز می‌باشد. چنانچه بیمار دچار ادم محیطی باشد، فوروزماید به میزان 80- 140 میلی‌گرم روزانه به درمان اولیه اضافه می‌شود اگر با درمان‌های فوق و رعایت غذاهای مصرفی، با سدیم پایین، آسیت کاهش نیافت می‌توان مقدار اسپیرونولاکتون را به میزان 600- 400 میلی‌گرم و فوروزماید را به میزان 160- 120 میلی‌گرم افزایش داد.

به موازات اقدامات درمانی ذکر شده، محدودیت مایعات، توزین روزانه و مراقبت‌های بهداشتی بایستی صورت گیرد. در نتیجه موثر بودن درمان حجم آسیت کاهش یافته و وزن بیمار 500 گرم در روز کم می‌شود. با کاهش آسیت بیمار کمتر مستعد به S.B.P می‌گردد. در موارد زیر باید مصرف دیورتیک‌ها قطع شود.

1- آنسفالوپاتی

2- هیپوناترمی شدید علی‌رغم محدودیت مایع

3- کراتینین بیش از mg2 در cc100

در صورت عدم پاسخ به درمان‌های ذکر شده، درمان آسیت عودکننده مطرح می‌شود که در این مورد Large volume paracantesis + تزریق آلبومین یا Tips یا سرانجام پیوند کبد از اقدامات نهایی است که هر کدام بر حسب وضعیت بیمار عملی می‌گردد.

برای خواندن بخش اول- مروری بر آسیت- اینجا کلیک کنید.