دکتر هاراطون داویدیان؛ روانپزشک
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای با اینکه برای درمان افسردگی‌ها به طور موثری شناخته شده‌اند، ولی تجارب چندین و چند ساله نشان داد که کاربرد آنها بدون محدودیت نیست. مهمترین محدودیت، طیف نسبتا وسیع اثرات جانبی این داروهاست. اثرات ضدکولینرژیک این داروها نظیر خشکی دهان و یبوست شایع‌ترین آنهاست.
نکات مهم در تجویز دارو
در اعمال جراحی غیراضطراری بهتر است چند روز مانده به روز عمل، مصرف این داروها قطع شود، زیرا در حین عمل، بیمار ممکن است دچار حملات افزایش فشارخون بشود.از مصرف این داروها در حین بارداری و شیردهی باید خودداری کرد. بیماران مبتلا به گلوکوم نیز نباید از آنها استفاده کنند، اما در بیماران کبدی و کلیوی با احتیاط می‌توان مصرف کرد.
به منظور اجتناب از برخی عوارض قلبی – عروقی، بهتر است آنگاه که بیمار تحت درمان با الکتروشوک است از مصرف داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای خودداری شود. داروهای سه‌حلقه‌ای، اثرات ضدفشارخون کلونیدین و آنتاگونسیت‌های گیرنده بتا آدرنرژیک (مثل پروپرانولول) را ممکن است متوقف سازند.
همچنین داروهای سه حلقه‌ای را نباید با داروهای ضدآریتمی مصرف نمود.از آنجا که مصرف همزمان داروهای سه حلقه‌ای و آنتی‌سایکوتیک‌ها سبب می‌شود تا سطح پلاسمایی هر دو افزایش یابد، در مصرف همزمان این داروها مقدار مصرف روزانه را با توجه به اثرات بالینی آنها باید تنظیم نمود. باید توجه داشت که برعکس حالت فوق‌الذکر، آسپیرین، سایمی‌تیدین، مدرهای تیازیدی و فلونوکستین ممکن است سطح پلاسمایی داروهای سه‌حلقه‌ای را کاهش دهند.
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای را نباید همزمان با داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز مصرف کرد. اگر تصمیم گرفته شد یکی از آنها را جانشین دیگری کنند بین قطع مصرف یکی و شروع دیگری باید 2 هفته فاصله باشد. و بالاخره برای اینکه بتوان داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای را با اطمینان خاطر بیشتری تجویز نمود، بهتر است با آغاز درمان، معاینه فیزیکی، منجمله معاینه قلب، الکتروکاردیوگرافی و آزمایش متداول خون به عمل آید.
دوز داروی تجویزی
مقدار موثر داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند افراد سالمند و خردسال نسبت به مقادیر کم این داروها پاسخ مثبت می‌دهند. مقدار موثر دارو در آنان در مقایسه با میانسالان خیلی کمتر است. تجارب بالینی در ایران نشان داده است که بیشتر بیماران نسبت به 150-200 میلی‌گرم در روز جواب مساعد می‌دهند. کمتر پیش می‌آید که لازم باشد از این مقدار تجاوز نمود.
درمان را بهتر است با 25-50 میلی‌گرم در روز شروع کرد و ظرف مدت، یک هفته الی ده روز به تدریج آن را به 100 میلی‌گرم در روز رساند و در پایان این مدت نوع و شدت عوارض جانبی را ارزیابی نمود. چنانچه عوارضی نظیر خشکی دهان، یبوست و رخوت شدت نداشتند و سایر عوارض نیز در صورت موجود بودن قابل تحمل بودند، در آن صورت مقدار مصرف روزانه را می‌توان در ظرف 2-3 روز به 150 میلی‌گرم رساند، و یک هفته بعد میزان بهبود و نوع و شدت عوارض را مجددا ارزیابی کرد.
اگر علائم بیمار رو به بهبود بودند و اثرات ثانوی آزاردهنده‌ای نیز نظیر افت وضعیتی شدید فشارخون یا احتباس ادرار و غیره در بین نبود یا در صورت موجود بودن تحمل‌پذیر بودند درمان را با همان مقدار تا حصول نتیجه مطلوب ادامه داد، در غیر این صورت مقدار مصرف روزانه را لازم است مدت بیشتری بین 75-100 میلی‌گرم در روز حفظ نمود.
پس از تعیین مقدار موثر و تحمل‌پذیر دارو، درمان را با همان مقدار باید ادامه داد. عموما 1-2 ماه وقت لازم است تا علائم به میزان رضایت‌بخشی بهبود پیدا کنند. لذا در اتخاذ تصمیم برای تعویض دارو به علت موثر نبودن داروی مصرفی، در صورتی که دلیل پزشکی در بین نباشد، نباید عجله به خرج داد.
برای خواندن بخش دوم -درمان اختلالات افسردگی- اینجا کلیک کنید.
