نفت در مرز رکورد تاریخی

انتظار می‌‌‌رفت با باز شدن بازارهای جهانی در بامداد روز دوشنبه بهای طلای سیاه به روند صعودی خود ادامه دهد اما جهش نفت مافوق انتظار بود. این کامودیتی با 18‌درصد افزایش به مرز 140 دلار بر بشکه رسید تا فقط 8 دلار با رکورد تاریخی خود فاصله داشته باشد؛ هرچند پس از آن به زیر 130 دلار کاهش یافت. پرتاب نفت به اوج خود از سال 2008 پس از این اتفاق افتاد که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا تایید کرد این کشور در حال بحث با متحدان اروپایی بر سر گزینه ممنوعیت واردات نفت از روسیه برای کشورهای خود است.

 نبود چشم‌‌‌انداز پایان جنگ در اوکراین و خبرهایی مبنی بر درخواست روسیه از آمریکا مبنی بر اینکه تحریم‌های اعمالی بر این کشور بر روابط تجاری‌‌‌اش با تهران اثر نگذارد که می‌تواند روند مذاکرات ایران و قدرت‌‌‌های جهانی را آهسته کند، نیز از عوامل دیگر رشد قیمت نفت بود. در کنار نفت، بهای شاخص گاز TTF هلند به بیش از 345 یورو در هر مگاوات ساعت رسید که نشان از رشد 75‌درصدی آن در یک روز و رسیدن به یک رکورد تاریخی دیگر داشت. این رقم معادل نفت 600 دلاری است. در این میان، 5 موسسه بین‌المللی در مورد آثار ممنوعیت واردات نفت روسیه توسط غرب اظهارنظر کرده‌‌‌اند که در این گزارش به آنها نیز پرداخته می‌شود.

 نفت به مرز 140 دلار رسید

کمتر از 2سال از منفی شدن نفت در آوریل 2020 می‌‌‌گذرد که شاهد رکودشکنی‌‌‌های پی‌‌‌در‌‌‌پی طلای سیاه هستیم و احتمال عبور آن از رکورد تاریخی 147 دلار بر بشکه که در جولای 2008 رخ داد، وجود دارد. بهای نفت پایان هفته گذشته با قیمت زیر 120 دلار بسته شده بود که خود به‌‌‌معنای رشد 21‌درصدی برنت در آن هفته بود.

با این حال، نفت در ابتدای معاملات هفته کاری جاری در بامداد دوشنبه نشان داد فعلا قصد عقب‌‌‌نشینی ندارد. عوامل صعودی بازار در دو روز تعطیل شنبه و یکشنبه انباشته شد تا با باز شدن بازار باعث رشد انفجاری نفت شود.

ایالات متحده در روز یکشنبه تایید کرد که با متحدان اروپایی‌‌‌اش در گفت‌‌‌و‌‌‌گو درباره ممنوعیت واردات نفت از روسیه به دلیل حمله این کشور به اوکراین است. همین موضوع موجب شد نفت تا 13/ 139 دلار بر بشکه برسد که بیانگر رشد 18‌درصدی و فاصله 8 دلاری با رکورد تاریخی است. اما نفت پس از آن کاهش پیدا کرد و برای مدتی بالای 130 دلار باقی ماند. زمان نگارش این گزارش (ساعت 17 به وقت تهران) بهای نفت برنت با 54/ 4 دلار افزایش، معادل 84/ 3 درصد، 65/ 122دلار بر بشکه معامله می‌‌‌شد. وست‌تگزاس اینترمدییت هم 54/ 3 دلار معادل 06/ 3 درصد بالا رفت تا با قیمت 22/ 118 دلار در هر بشکه معامله شود.  به گزارش اویل‌‌‌پرایس، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در گفت‌‌‌و‌‌‌گو با NBC اظهار کرد: «ما اکنون در حال گفت‌وگوهای بسیار فعال با شرکای اروپایی خود در مورد ممنوعیت واردات نفت روسیه به کشورهایمان هستیم و البته در عین حال عرضه جهانی نفت را ثابت نگه می‌‌‌داریم.» اعضای آژانس بین‌المللی انرژی نیز در نظر دارند بیش از 61‌میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک خود آزاد کنند.

این تحولات پس از آن انجام می‌شود که مجموعه‌‌‌ای از تحریم‌های بانکی علیه روسیه بر اقتصاد این کشور تاثیر قابل‌‌‌توجهی گذاشته اما هنوز باعث نشده ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌جمهور روسیه از پیشروی در اوکراین عقب بنشیند.

رئیس کمیسیون اروپا، اورزولا فون درلاین تاکنون از این برنامه حمایت نکرده است، هرچند او گفته یکی از اهداف اصلی تحریم‌ها قطع جریان تامین مالی پوتین است.

اگر تحریم‌های غرب به بخش انرژی روسیه برسد، می‌تواند اثر شدیدی بر عرضه جهانی که از پیش محدود بوده بگذارد. به همین جهت، تحلیلگران بانک آمریکا (Bank of America) خاطرنشان کرده‌‌‌اند اگر نفت روسیه از عرضه جهانی حذف شود، بازار ممکن است دچار 5‌میلیون بشکه کسری شود که می‌تواند بهای نفت را تا 200 دلار بر بشکه بالا ببرد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، اوج لحظه‌‌‌ای دوشنبه نفت بالاترین سطح از سال 2008 بوده است. هلیما کرافت از آر‌‌‌بی‌‌‌سی کپیتال در یک یادداشت گفت: «تلاش برای یافتن بشکه‌‌‌های اضافی برای پر کردن شکافی که می‌تواند کسری صادرات روسیه به میزان 3 تا 4‌میلیون بشکه در روز باشد، بدون شک در این هفته سرعت بیشتری خواهد گرفت.» او همچنین اظهار کرد: «چنین امری می‌تواند یک تقاضای غیرمنطقی و دشوار باشد زیرا ظرفیت مازاد اوپک در حال حاضر در اختیار عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت و عراق است و ما تخمین می‌‌‌زنیم که این چهار کشور تنها می‌توانند بین 2 تا 5/ 2میلیون بشکه در روز در 30 تا 60 روز آینده تولید کنند.» وی افزود که باید دید چند کشور به تحریم رسمی نفت روسیه خواهند پیوست.

بهای نفت از ابتدای سال تاکنون بیش از 60‌درصد رشد کرده که در کنار افزایش قیمت دیگر کامودیتی‌‌‌ها رخ داده و نگرانی‌ها در مورد رشد اقتصاد جهانی و ایجاد رکود تورمی را بالا برده است. چین به عنوان اقتصاد شماره 2 جهان پیش از این رشد اقتصادی آهسته‌‌‌تر 5/ 5‌درصد را برای سال 2022 هدف قرار داده است.

در همین حال، بهای سوخت در آمریکا از رکوردهای تاریخی سال 2008 عبور کرد. قیمت بنزین به اوج 89/ 3 دلار در هر گالن رسید و بهای آتی نفت گرمایشی هم 237/ 4 دلار بر گالن را تجربه کرد.

هووی لی، اقتصاددان در بانک سنگاپوری OCBC نیز گفت: «اگر محدودیت عرضه کاهش پیدا نکند، نفت ممکن است به سطوح بسیار بالاتر از رکوردهای تاریخی خود برسد.» او افزود: «در بدترین سناریو که طبق آن صادرات نفت روسیه به‌‌‌طور کامل تحریم می‌شود، اگر برنت بالای 200 دلار معامله شود، متعجب نخواهم شد.» روسیه بزرگ‌ترین صادرکننده نفت و فرآورده‌‌‌ها در مجموع است چراکه حدود 7‌میلیون بشکه صادرات روزانه دارد. برخی محموله‌‌‌های قزاقستان هم که از بنادر روسیه صادر می‌‌‌شوند با مشکلاتی مواجه شده‌‌‌اند.

به‌‌‌رغم جهش قیمت نفت، شرکت‌های انرژی آمریکا تعداد دکل‌‌‌های حفاری فعال نفتی را در هفته گذشته کاهش دادند که نگرانی در مورد عرضه آینده را بیشتر کرد. در لیبی، بسته شدن دو میدان نفتی موجب کاهش تولید 330‌هزار بشکه‌‌‌ای در روز شد که 25‌درصد تولید این کشور در سال 2021 است.

 اما و اگرها در مورد بازگشت نفت ایران

در حالی که سعید خطیب‌‌‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز دوشنبه مواضع روسیه و چین در مذاکرات هسته‌‌‌ای را سازنده دانسته، رویترز گزارش داده که روسیه از آمریکا تقاضای تضمین کرده که تحریم‌ها علیه این کشور بر سر اوکراین به تجارت با ایران صدمه نزند. این رسانه گفته چین نیز درخواست‌‌‌های جدیدی را مطرح کرده است. این مواضع موجب ایجاد نااطمینانی در مورد ایجاد توافق و بازگشت نفت ایران به بازار شد که یکی از عوامل رشد نفت در روز دوشنبه بود.

بلینکن در پاسخ به درخواست روسیه یکشنبه گفت تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور به دلیل تهاجم به اوکراین، هیچ ارتباطی با یک توافق هسته‌‌‌ای بالقوه با ایران ندارد. آمریتا سن، یکی از بنیان‌گذاران انرژی اسپکتس گفت: «ایران تنها عامل نزولی واقعی بود که روی بازار معلق بود، اما اگر اکنون توافق با ایران به تعویق بیفتد، می‌توانیم خیلی سریع‌‌‌تر به کف مخازن (ذخیره‌‌‌سازی نفت) برسیم، به‌خصوص اگر بشکه‌‌‌های روسیه برای مدت طولانی خارج از بازار باقی بمانند.»

گروه اوراسیا نیز گفته تقاضاهای جدید روسیه می‌تواند مذاکرات هسته‌‌‌ای را مختل کند هرچند هنوز احتمال 70‌درصدی برای توافق قائل است.

پنج منبع مطلع نیز گفته‌‌‌اند آمریکا و ونزوئلا به‌‌‌طور جداگانه امکان تخفیف تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا را مورد بحث قرار دادند اما پیشرفت ملموسی در اولین دیدار دوطرفه دو کشور پس از سال‌ها برای رسیدن به یک توافق ایجاد نشد. واشنگتن همچنین می‌‌‌خواهد روسیه را از این کشور آمریکای لاتین به عنوان یکی از کلیدی‌‌‌ترین متحدانش جدا کند.

 اظهارنظر موسسات درمورد ممنوعیت احتمالی نفت روسیه

رسیدن نفت به مرز 140 دلاری موجب هراس کشورهای مصرف‌کننده و ایجاد یک شوک تورمی بزرگ شده است. تحلیلگران از 5 موسسه بین‌المللی در مورد پیامدهای ممنوعیت نفت روسیه اظهارنظر کرده‌‌‌اند که در ذیل می‌‌‌آید.

اس‌‌‌اند‌‌‌پی گلوبال: ویکتور شوم، معاون IHS Markit، زیرنظر اس‌‌‌اند‌‌‌پی گلوبال در این مورد گفت: «یکی از بزرگ‌ترین ابهامات این است که آیا تشدید جنگ اقتصادی بین روسیه و غرب بر جریان نفت و گاز تاثیر خواهد گذاشت یا خیر و چگونه؟» او گفت: «اعضای ناتو در حال حاضر بیش از نیمی از 5/ 7‌میلیون بشکه در روز نفت خام و محصولات پالایشی را که روسیه صادر می‌کند، خریداری می‌کنند و ذخایر در ایالات متحده در حال حاضر پایین است و در اروپا و آسیا در سطوح پایین بی‌‌‌سابقه است.» او ادامه داد: «ابعاد متعدد این جنگ منجر به اختلالات و نتایج غیرمنتظره خواهد شد.»

گروه بانکی ANZ : دانیل هاینس، استراتژیست ارشد کالایی در گروه بانکی استرالیا و نیوزلند در مصاحبه‌‌‌ای گفت: «حدود 5‌میلیون بشکه در روز عرضه نفت، چه نفت خام ارسالی از طریق خط لوله و چه محموله‌‌‌های دریایی، ممکن است تحت‌تاثیر تحریم‌های جدید قرار گیرد.» او گفت: «ما به طور بالقوه در حال حاضر شاهد تاثیر احتمالی آن تحریم‌ها هستیم و بنابراین، این واکنش را می‌توان کمی تند تلقی کرد.» هاینس افزود: «با توجه به اینکه این اتفاق در کل مجموعه انرژی رخ می‌دهد، اروپا گزینه‌‌‌های زیادی ندارد و احتمالا در کوتاه‌مدت هزینه بیشتری برای نفت و گاز و سایر سوخت‌‌‌های خود خواهد پرداخت.»

جی‌‌‌تی‌‌‌دی انرجی سرویسز: جان دریسکول، بنیان‌گذار JTD Energy Services در سنگاپور در مصاحبه‌‌‌ای گفت: «با افزایش تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک، عدم‌اطمینان و اضطراب، اندازه‌‌‌گیری دقیق اوج این رالی بسیار دشوار خواهد بود.» او افزود: «در طول بحران مالی 2009-2008، تخریب تقاضا در سطح حدود 150 دلار در هر بشکه شروع شد. با این حال، این جهش ناشی از عرضه است و ممکن است قبل از اینکه به ثبات برسیم، قیمت‌ها را فراتر از آن سطح بفرستد.»

وندا اینسایتس: واندانا هاری، بنیان‌گذار Vanda Insights  مستقر در سنگاپور، اظهار کرد که تحریم واردات روسیه می‌تواند بازارهای انرژی را به بدترین هرج و مرج دوران زندگی ما سوق دهد. او گفت: «هیچ چیز به طور کامل در قیمت لحاظ نشده است، زیرا همه شرط‌‌‌بندی‌‌‌ها در این جنگ متوقف شده است.» به گفته هاری، حتی اگر ایالات متحده این کار را بکند، موافقت اتحادیه اروپا با ممنوعیت واردات نفت از روسیه دشوار است زیرا در صورت اقدام تلافی‌‌‌جویانه مسکو، خاموشی در اروپا رخ می‌دهد.

سیتی‌‌‌گروپ: تحلیلگران سیتی‌‌‌گروپ از جمله اد مورس در چشم‌‌‌انداز سه‌‌‌ماهه این بانک برای کامودیتی‌‌‌ها گفته‌‌‌اند که صادرات نفت خام و بنزین روسیه در حال حاضر با بی‌‌‌میلی خریداران مواجه شده است. سناریوی اصلی سیتی کاهش 500‌هزار بشکه‌‌‌ای در روز تولید روسیه و آزادسازی 60‌میلیون بشکه ذخایر را در نظر دارد. بر اساس سناریوی افزایشی سیتی، تولید روسیه تا پایان سال 2022 به میزان 2‌میلیون بشکه در روز کاهش می‌‌‌یابد و حدود 120‌میلیون بشکه از ذخایر ایالات متحده و سایر کشورها آزاد می‌شود. در سناریوی فوق‌‌‌العاده افزایشی سیتی، مسکو فقط به چین نفت‌‌‌خام صادر خواهد کرد و اوپک‌‌‌پلاس هم واکنشی نشان نخواهد داد. بحران روسیه و اوکراین همچنین به این معنی است که احتمال ریسک‌های متعدد اختلال در عرضه از جمله آسیب به خطوط لوله و بنادر، نرخ بالاتر نفتکش‌‌‌ها و حملات سایبری وجود دارد.

 رکورد تاریخی گاز اروپا

قیمت گاز در اروپا نیز طی معاملات دوشنبه با رسیدن به بیش از 3600 دلار در هر 1000مترمکعب رکوردی تاریخی ثبت کرد. به گزارش بیزینس استاندارد، بهای قرارداد آتی گاز هاب TTF هلند برای تحویل در ماه آوریل به 3639دلار در هر 1000 مترمکعب برابر با نزدیک به 350 دلار در هر مگاوات ساعت رسید.

همچنین خاویر بلاس از بلومبرگ در حساب شخصی خود در توییتر گفت که بهای شاخص فوق از 345 یورو در هر مگاوات ساعت عبور کرد که نشان‌‌‌دهنده رشد 75‌درصدی در روز دوشنبه است. به گفته بلاس، اوج محقق شده بهای گاز معادل نفت بیش از 600 دلاری است.