دکتر پروانه صفایی مقدم؛ متخصص روانشناسی بالینی
پرش افکار و حواس پرتی از علائم ابتلا به اختلال خلق ادواری است.
مصرف مشروبات الکلی، کاهش خواب، افزایش انرژی، پرحرفی بیش از حد و خودبزرگ بینی از دیگر علائم ابتلا به اختلال خلق ادواری یا سیکلو تایمی است.
اختلال خلق ادواری حالت خفیف تر اختلال دوقطبی است و بیماران مبتلا به این اختلال در میان دو قطب یعنی سرخوشی بیش از حد (مانیا) و افسردگی قرار دارند.
ملاکهای تشخیص افسردگی در این بیماران، تغییر خلق به صورت غمگینی، احساس بی‌کفایتی و بی‌لیاقتی، کاهش انرژی، اختلال خواب و کاهش قدرت تصمیم گیری از ملاکهای تشخیص افسردگی در بیماران مبتلا به اختلال خلق ادواری است.
کاهش اشتها، کاهش وزن، احساس گناه، اختلال در یادگیری، اختلال در تمرکز حواس و داشتن افکار منفی و تمایلات خودکشی از دیگر ملاکهای تشخیص افسردگی در این بیماران است.
راه‌‌های درمان اختلال خلق ادواری
بهبودی این اختلال بستگی به آموختن احساس کنترل و غلبه بر محیط توسط بیمار دارد که میتوان در این مسیر از ترکیب روان درمانی و دارو درمانی نیز به عنوان موثرترین راه درمان استفاده کرد.
تجویز دارو برای درمان بیماری باید توسط پزشک و یا روان پزشک معالج صورت گیرد که البته استفاده از گروه درمانی نیز توسط روان شناس بالینی در درمان این بیماری نقش موثری دارد.
راه‌‌های پیشگیری از ابتلا به خلق ادواری
استفاده به موقع از مشاوره، آموزش مهارت‌‌های زندگی و توانایی حل مسئله و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر است.
ایجاد روحیه امیدواری در شهروندان، افزایش اشتغال، داشتن یک شبکه حمایتی قوی از اطرافیان و دوستان، امید به آینده و تلاش برای رسیدن به اهداف کوتاه مدت و بلندمدت نیز در پیشگیری از ابتلای افراد به اختلال خلق ادواری نقش موثری دارد.
اختلال عموماً بین 20 تا 35 سالگی شروع می‌شود، گرچه نوع زودآغاز آن قبل از 21 سالگی رخ می‌دهد. این بیماری در میان بستگان درجه اول مبتلایان به اختلال افسردگی اساسی شایع‌تر است.
حداقل دو مورد از علائم زیر در آن دیده می‌شوند: کاهش اشتها، پرخوری، مشکلات خواب، خستگی، عزت نفس پایین، تمرکز ضعیف یا اشکال در تصمیم‌گیری و احساس ناامیدی در این بیماران مشاهده می‌شود.
ویژگی‌های اختلال دیس تایمی
1- خلق افسرده در اکثر اوقات روز و در اکثر روزها به مدت حداقل دو سال. که نشانه آن گزارش خود فرد از حالت درونی‌اش باشد و یا مشاهده دیگران.
نکته: در کودکان و نوجوانان. خلق می‌تواند تحریک پذیر باشد و مدت‌اش حداقل یک سال باید باشد.
2- وجود حداقل دو مورد زیر همزمان با افسردگی
(1) کم اشتهایی یا پر خوری
(2) بیخوابی یا پرخوابی
(3) کمبود انرژی یا خستگی
(4) کاهش اعتماد به نفس
(5) ضعف در تمرکز یا دشواری در گرفتن تصمیم
(6) احساس نومیدی
3- طی این دوره دو ساله اختلال (یک ساله در مورد کودکان و نوجوانان) فرد هرگز بیش از دو ماه فارغ از علایم ذکر شده در معیارهای A و B نبوده باشد.
4- طی اولین دوره دو ساله اختلال (یک ساله در مورد کودکان و نوجوانان) هرگز حمله افسردگی عمده‌ای رخ نداده باشد.
نکته: ممکن است پیش از پیدایش اختلال دیس تایمی، حمله افسردگی عمده‌ای وجود داشته باشد.
منتها باید در فروکش کامل باشد (یعنی به مدت دو ماه هیچ نشانه یا علامت چشمگیری وجود نداشته باشد) وانگهی پس از دو سال اول اختلال دیس تایمی (یک سال در کودکان و نوجوانان) ممکن است حملاتی از اختلال افسردگی عمده روی آن سوار شود که در این صورت اگر معیارهای حمله افسردگی عمده وجود داشته باشد.
هر دو تشخیص را میتوان مطرح کرد.
5- هرگز نباید حمله‌ای از نوع مانیا. مختلط. یا هیپومانیا وجود داشته باشد و معیارهای مربوط به اختلال سیکلوتایمی را نیز فرد هرگز نباید داشته باشد.
6- علایم مزبور نباید صرفا در سیر یک اختلال سایکوتیک مزمن نظیر اسکیزوفرنی یا اختلال هذیانی رخ داده باشد.
7- علایم مزبور نباید ناشی از اثرات جسمی مستقیم یکی از مواد (مثل داروهای مورد سوء‌مصرف. یا داروهای طبی) یا یکی از بیماری‌های طبی عمومی (نظیر کمکاری تیروئید) باشد.
8- علایم مزبور باید به لحاظ بالینی ایجاد رنج و عذاب چشمگیر کرده باشد، یا کارکردهای اجتماعی، شغلی، یا سایر کارکردهای مهم فرد را به نحو قابل توجهی مختل ساخته باشد.
معین کنید کدام حالت است
زود آغاز: آن است که اختلال پیش از بیست و یک سالگی شروع شده باشد.
دیر آغاز: آن است که اختلال در بیست و یک سالگی یا دیرتر شروع شده باشد.
معین کنید که حالت زیر وجود داشته یا نه (در دو سال اخیر دیس تایمی).
