حبیبه مرتضی : کارشناس ارشد مامایی ؛ کارشناس برنامه سلامت باروری شبکه بهداشت و درمان گرمسار
تحریریه زندگی آنلاین : به زوجی نابارور گفته می‌شود که علیرغم تمایل به بچه‌دار شدن و عدم استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری و داشتن تماس جنسی منظم برای باردار شدن، تا یکسال باردار نگردند. زوجین باید بدانند که وقوع بارداری نیاز به زمان دارد. شانس باروری حتی در یک زوج سالم در انتهای سال اول به 85 درصد و در پایان سال دوم به 93 درصد می‌رسد.
ذکر این نکته ضروری است که اگر سن خانم بیش از 35 سال باشد، در صورت عدم بارداری پس از 6 ماه از نزدیکی محافظت نشده لازم است بررسی از نظر ناباروری شروع شود. به طور معمول ناباروری تقریبا 15 درصد از زوج‌ها را در طول زندگی تحت تاثیر قرار می دهد. در زوج باروری که سن زن از 30 سال کمتر باشد، در طول یک دوره قاعدگی حدود 20 تا 25 درصد شانس بارداری وجود دارد. به عبارت دیگر در هر ماه از هر صد زوج جوان دارای تماس جنسی منظم و بدون پیشگیری از بارداری حدود 20 تا 25 زوج احتمال باردار شدن دارند.
بیشتربخوانید:
شرایطی که در این یک سال باید وجود داشته باشد، عبارتند از:
تعداد نزدیکی زوجین بین 2 تا 3 بار در هفته باشد.
از هیچ‌گونه روش پیشگیری از بارداری استفاده نشود.
در زمان تخمک‌گذاری زوجین با هم باشند و عوامل مختلف منجر به جدا زندگی کردن زوجین نشود.
تقریبا 40 درصد ناباروری‌ها ناشی از عوامل مرتبط با زنان، نظیر بسته بودن لوله‌ها یا نداشتن تخمک‌گذاری است. حدود 40 درصد ناباروری‌ها نیز ناشی از عوامل مردانه نظیر کاهش تعداد یا حرکت اسپرم است. در 10 درصد موارد علت ناباروری نامشخص است. به عبارت دیگر، با وجود طبیعی بودن آزمایش‌ها، دلیل قطعی برای باردار شدن نامشخص است. در 10 درصد موارد ناباروری ناشی از هر دو علل مردانه و زنانه است.
*** به یاد داشته باشید ناباروری همیشه ناشی از مشکلات زنانه نیست.
عوامل متعددی وجود دارد که باروری زوجین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی از این عوامل شامل سن، سیگار، فشار روحی، وزن، ورزش سنگین، الکل، تعداد تخمک‌های موجود در تخمدان‌ها، بیماری‌ها و شرایط زمینه‌ای است.
بیشتر بخوانید:
عوامل موثر بر باروری زوجین
سن: با بالا رفتن سن خانم، باردار شدن دشوار می‌گردد. بارداری خانم‌ها به دلایل مختلف ممکن است تا 30 و حتی40 سالگی به تاخیر بیفتد. این رخداد یکی از دلایل افزایش شیوع ناباروری است، بنابراین بهتر است با توجه به مناسب‌ترین زمان بارداری زمان ازدواج و تولد اولین فرزند خود را به تاخیر نیندازید.
سیگار کشیدن: سیگار اثر منفی زیادی بر سلامت باروری دارد. مدت زمان لازم برای باردار شدن یک خانم سیگاری دو برابر یک خانم غیرسیگاری است. سیگار احتمال سقط خودبه‌خودی و دیگر عوارض بارداری از جمله زایمان زودرس، تاخیر رشد داخل رحمی جنین، مشکلات سلامت شیرخواران و سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار را افزایش می‌دهد.
همچنین سیگار شانس موفقیت درمان‌های ناباروری را کاهش می‌دهد. این اثرات حتی زمانی که خود بیمار سیگار نمی‌کشد، ولی مکررا در معرض دود سیگار قرار دارد (دود دست دوم) نیز ایجاد می‌شود، بنابراین در صورتی که سیگاری هستید، برای ترک کردن آن با پزشک مشورت نمایید.
وزن و باروری: وزن بر باروری موثر است. تخمک‌گذاری در خانم‌هایی که وزن خیلی زیاد یا وزن خیلی کم دارند، نامنظم بوده و این افراد ممکن است با مشکل عدم تخمک‌گذاری روبه رو شوند. اگر وزن خیلی کمی دارید، به خاطر داشته باشید که 5/2 تا 5 کیلوگرم افزایش وزن در خانم‌های با وزن خیلی کم و دارای مشکل تخمک‌گذاری، ممکن است منجر به تخمک‌گذاری طبیعی شود. چاقی می‌تواند اثر قابل توجهی بر باروری داشته باشد. بیماری تخمدان پلی‌کیستیک در برخی خانم‌ها منجر به ناباروری می‌شود. چاقی باعث دوره‌های نامنظم قاعدگی، افزایش احتمال ناباروری، افزایش خطر جراحی‌های ناباروری، افزایش خطر سقط خودبه خودی و کاهش موفقیت درمان‌های ناباروری خواهد شد. همچنین چاقی افزایش خطر عوارض بارداری شامل: افزایش فشار خون، دیابت دوران بارداری، وزن زیاد نوزاد در هنگام تولد و سزارین را در پی خواهد داشت.
بیشتر بخوانید:
در صورتی‌که چاق هستید بدانید که کاهش متعادل 5 تا 10 درصد وزن بدن ممکن است میزان تخمک‌گذاری و بارداری را به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود بخشد.
تغذیه: معمولا زمانی که زوجین تمایل به بارداری دارند، نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند، مگر اینکه پزشک برای باردار شدن رژیم غذایی خاصی را تجویز نماید. رژیم غذایی متعادل ترکیبی از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین خواهد کرد.
ورزش: ورزش احساس خوبی ایجاد می‌کند، خواب را بهبود می‌بخشد، سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد، به کنترل وزن کمک کرده و بیماری‌های مزمن مانند حملات قلبی، سکته‌های مغزی، بیماری قند و برخی سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.
چهار جلسه ورزش در هفته به مدت 20 تا 30 دقیقه می‌تواند وزن را در محدوده خاص نگه داشته و باروری را به حداکثر برساند. با توجه به اینکه ورزش‌های خیلی شدید و بدنسازی در فرایند تخمک‌گذاری در خانم‌ها و تولید اسپرم در مردان مداخله می‌کند، باید از آن پرهیز نمود. روزانه 30 دقیقه پیاده‌روی تند برای بهره‌مندی از تمام فواید ورزش کافی است.