فراز و فرود خودرو در تالار نقره‏‏‌ای

شرایط موجود نشان می‌دهد که معاملات خودرو در بورس‌کالا در حال نزدیک‌شدن به بلوغ است که باید این رخدادها را خوش‌یمن ارزیابی کرد؛ زیرا همچون صنایع مشابه، خوش‌بینی به موفقیت‌های این بازار از مسیر رشد صنعتی آن جدی‌تر از قبل ارزیابی می‌شود.بالاخره ‌ابطال معاملات بورس‌کالا به خودرویی‌ها نیز رسید. در ادامه عرضه خودرو‌‌‌ها در بورس‌کالا، چهارشنبه هفته گذشته تالار نقره‌‌‌ای میزبان عرضه 106دستگاه دیگنیتی پرستیژ و 2هزار دستگاه تارا بود. عرضه برای خودروی تارا همچون روال سابق صورت گرفت و 2‌هزار دستگاه از این خودرو با میانگین قیمتی 392میلیون تا 518میلیون تومان و حداکثر رقابت قیمتی 38درصدی به فروش رفت.

اما اتفاق متفاوتی برای دیگنیتی رخ داد.  در اولین نوبت با عرضه 26دستگاه پرستیژ سفید دیگینیتی (تریم مشکی) به قیمت پایه 5/ 996میلیون تومان و ثبت تقاضای 382دستگاه، این محصول با میانگین قیمتی یک‌میلیارد و 752میلیون تومان و رقابت 8/ 75درصدی معامله شد و در نهایت طی چهار دوره عرضه، رقابت قیمتی با طی روند صعودی به حدود 115‌درصد رسید. در مجموع 106دستگاه خودروی دیگنیتی پرستیژ در این بستر عرضه شد که برای آن تقاضایی معادل 2‌هزار و 40مورد به ثبت رسید. طبیعی است که با این حجم برتری تقاضا نسبت به عرضه شاهد رقابت‌‌‌های قیمتی سنگین برای این کالا باشیم.

چرا معاملات ابطال شد؟

به‌طور سنتی سیاست بورس‌کالا در مورد معاملاتی که با عدم‌توازن شدید بین عرضه و تقاضا انجام می‌شود، لغو آن معاملات است. خودرو نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای اولین بار در طول سه‌ماه خرید و فروش خودرو در این بستر، معاملات خودرو ابطال شد. کمیته بورس‌کالا عصر چهارشنبه از عدم‌تایید معاملات دیگنیتی پرستیژ خبر داد و اعلام کرد، 106دستگاه دیگنیتی پرستیژ عرضه‌شده با رقابت متوسط 91درصدی همراه بود و خریداران این خودرو را 91‌درصد بالاتر از قیمت پایه معامله کردند. در مجموع با احتساب هزینه‌‌‌های خرید خودرو از بورس‌کالا شامل 13‌درصد مالیات ارزش‌افزوده، کامزد ارکان بورس و هزینه نگهداری دوماهه پول، می‌‌‌توان گفت اگر این معاملات صورت می‌گرفت خریدار باید بیش از 2میلیارد برای خرید هر دستگاه از این خودرو هزینه‌‌‌ می‌کرد.

خودروی دیگنیتی پرستیژ تاکنون در بازار آزاد عرضه نشده و قیمت واقعی آن برای اولین بار در بورس‌کالا کشف شد. البته بهای نسخه قبلی این خودرو یعنی دیگنیتی پرایم در بازار آزاد معادل با یک‌میلیارد و 500میلیون تومان است. برخی کارشناسان معتقدند که این کشف قیمت غیرواقعی بوده و دلیل آن نبود قیمت معادل در بازار آزاد است. تاکنون تمام خودروهای عرضه‌شده در بورس‌کالا، دارای سابقه معاملاتی گسترده در بازار آزاد بودند و متقاضیان با دید بهتری وارد این بازار شده و اقدام به معامله می‌کردند، در حالی که برای دیگنیتی پرستیژ بازاری موازی برای مقایسه خریداران وجود نداشت.

همچنین عرضه بسیار محدود این خودرو در بورس‌کالا که حدود 100دستگاه بود با میزان تقاضا همخوانی نداشت. در حالی که این حجم از رقابت قیمتی تاکنون برای سایر خودروهای عرضه‌شده در بورس‌کالا رخ نداده است و میانگین قیمت معامله‌شده این خودرو‌‌‌ها در بورس‌کالا تا پیش از معامله دیگنیتی پرستیژ کمتر از قیمت معادل آن در بازار آزاد بوده است. البته نمی‌توان این بازار و نحوه کشف قیمت را براساس کارکرد تعادلی بازار دانست. هر معامله‌‌‌ای در صورتی از قوانین بازار رقابتی تبعیت می‌کند که اولا نحوه تعیین آن از طریق ‌سازوکار کشف قیمت در بازار آزاد باشد؛ ثانیا بر میزان عرضه و تقاضای آن نظارتی وجود نداشته باشد. درست است که فروش خودرو در بورس‌کالا از سقف قیمتی تعیین‌شده از سوی دولت برای صنعت خودرو تبعیت نمی‌‌‌کند؛ اما میزان عرضه آن هنوز بدون نظارت کامل نیست؛ چراکه خودرو‌ساز تنها می‌تواند حدود 30‌درصد از محصولات خود را در این بستر عرضه کند و تا زمانی که میزان عرضه با حجم تقاضا همخوانی نداشته باشد نمی‌‌‌توان به کشف قیمت حقیقی یک کالا نزدیک شد.

آیا عرضه‌‌‌ها افزایش می‌‌‌یابند؟

هدف از عرضه خودرو در بورس‌کالا رسیدن به قیمت واقعی خودرو و کاهش التهاباتی است که طی چند سال اخیر در این صنعت مشاهده شده است. در واقع تا زمانی که عرضه‌ها به صورت مداوم و با حجمی به میزان تقاضای بازار نباشند، نمی‌‌‌توان به این هدف رسید. بررسی معاملات در بورس‌کالا نشان‌دهنده رشد چشمگیر عرضه‌‌‌ها نیست؛ اما خبرها حاکی از آن است که مسوولان این بستر به‌‌‌دنبال تحقق این هدف در ماه‌های پیش‌‌‌رو هستند. عباس یعقوبی، مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران به‌تازگی و در گفت‌‌‌وگو با «کالاخبر» اظهار کرد، با توجه به استقبال مصرف‌کنندگان از خرید خودرو در بورس‌کالا و لزوم اطلاع آنها از روند منظم عرضه‌ها، این هفته برنامه عرضه هفتگی و پرحجم خودروسازان در بورس‌کالا اعلام می‌شود.

طی دوهفته گذشته شاهد رشد قابل‌توجه عرضه خودرو در بورس‌کالا بودیم که این افزایش باید با اعلام برنامه منظم و مستمر خودروسازان همراه شود تا شاهد شتابزدگی خریداران برای خرید نباشیم. از این رو هفته آینده برنامه عرضه از سوی خودروسازان اعلام می‌شود. وی تاکید کرد: ارائه جدول هفتگی عرضه خودرو در بورس‌کالا موجب اطمینان خاطر مصرف‌کنندگان خودرو نسبت به عرضه‌های منظم می‌شود و طبیعتا رشد عرضه‌ها نیز در کشف بهتر قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود.