نگاهی به آمار تولید نفت
میانگین تولید نفتخام اعضای اوپکپلاس در ماه اوت به رقم روزانه 42میلیون و 710هزار بشکه رسید، درحالی‌که این مقدار در سپتامبر امسال 42میلیون و 530هزار بشکه بود. تولید روزانه 13کشور عضو اوپک در اکتبر 2023 با 130هزار بشکه افزایش به 27میلیون و 890هزار بشکه در روز رسید، درحالی‌که تولید کشورهای غیراوپک عضو ائتلاف اوپکپلاس از جمله مکزیک که مشمول سهمیه نیست، با کاهش روزانه 50هزار بشکه‌‌‌‌‌ای به 14میلیون و 820هزار بشکه در روز رسید. بر اساس این نظرسنجی، کشورهای عضو ائتلاف اوپکپلاس در مجموع کمتر از سهمیه‌‌‌‌‌های مصوب خود تولید می‌کنند و در مجموع طی اکتبر روزانه 827هزار بشکه کسری تولید داشتند که به نوشته «شانا»، این رقم نسبت به سپتامبر با کاهش روبه‌رو بوده‌است، درحالی‌که بسیاری از اعضای آفریقایی عضو ائتلاف اوپکپلاس با وجود انحراف بالای عراق از تولید، همچنان در تلاش برای رسیدن به اهداف خود هستند.
نوامبر؛ مهلت رسیدن به مرز تعهد تولید
بر اساس توافق اعضای ائتلاف اوپکپلاس در ژوئن2023، بسیاری از کشورهای تولیدکننده تنها تا انتهای نوامبر فرصت دارند تا تولید خود را به سهمیه تعهدشده برسانند، وگرنه با خطر کاهش دائمی سهمیه روبه‌رو خواهند شد. ائتلاف اوپکپلاس از ماه ژوئیه امسال با هدف بهبود قیمت‌های نفتخام سهمیه‌‌‌‌‌های خود را به‌شدت کاهش داده، اما حتی با تشدید تنش‌ها بین رژیم صهیونیستی و حماس، بازار در هفته‌های اخیر به دلیل شاخص‌های ضعیف اقتصادی، به‌ویژه از سوی چین و عرضه مطلوب تولیدکنندگان غیراوپک، کاهشی بوده‌است. اکنون و با توجه به نشست وزیران نفت و انرژی ائتلاف اوپکپلاس، چشم‌‌‌‌‌انداز بازارهای جهانی نفتخام بیشتر در کانون توجه خواهد بود.
بررسی پلتس نشان‌داد که دو تولیدکننده بزرگ اوپکپلاس، عربستان‌سعودی و روسیه، تولید خود را تا حدود زیادی ثابت نگاه داشته‌‌‌‌‌اند. میانگین تولید نفتخام عربستان که افزون بر سهمیه 500هزار بشکه‌‌‌‌‌ای، کاهش تولید روزانه یک‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای خود را هم تمدید کرده، در اکتبر 9میلیون بشکه در روز بوده‌است، این کشور همچنان تولید خود را در پایین‌ترین حد دو سال‌گذشته نگاه داشته‌است. بر اساس این نظرسنجی، میانگین تولید روزانه نفتخام روسیه که اعلام کرده‌بود در اکتبر روزانه 300هزار بشکه از صادرات نفت خود (شامل فرآورده‌های نفتی) می‌‌‌‌‌کاهد به 9میلیون و 470هزار بشکه در روز رسیده‌است.
افزایش تولید عراق
انضباط تولید اعضای ائتلاف اوپکپلاس تا حدودی به‌دنبال افزایش تولید نفت عراق تضعیف شده‌است، به‌‌‌‌‌طوری که تولید نفتخام دومین تولیدکننده بزرگ عضو اوپک در اکتبر با افزایش روزانه 900هزار بشکه‌‌‌‌‌ای، به 4میلیون و 400هزار بشکه رسید. شرکت‌های فعال در اقلیم کردستان عراق هم با وجود توقف فعالیت خط لوله صادراتی کرکوک-جیهان که نفتخام منطقه کردنشین را برای ارسال به بازارهای جهانی به پایانه جیهان ترکیه انتقال می‌دهد، از افزایش تولید نفت خبر دادند. مقام‌‌‌‌‌های فدرال در بغداد مدعی نظارت اندک بر تولید نفت منطقه کردنشین بوده‌‌‌‌‌اند و پیش‌‌‌‌‌تر از این از حجم تولید شکایت کرده‌اند زیرا این شرایط پایبندی عراق به سهمیه اوپکپلاس را که برای اکتبر 4میلیون و 220هزار بشکه در روز است، دشوار می‌کند. بر اساس نظرسنجی پلتس، عراق در ماه اکتبر با بالاترین مقدار تولید در 9 ماه اخیر، بزرگ‌ترین ناقض سهمیه در دوره مورد بررسی بوده‌است.
به گفته شرکت‌‌‌‌‌کنندگان درنظرسنجی پلتس، ایران که به‌دلیل تحریم‌ها از نظام سهمیه‌‌‌‌‌بندی اوپکپلاس معاف است در اکتبر روزانه 3میلیون و 50هزار بشکه نفت تولید کرده‌است. تولید نفتخام ایران اکنون به بالاترین حد خود در پنج سال‌اخیر رسیده و به‌‌‌‌‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته‌است. بر اساس این بررسی، تولید آنگولا در پی افزایش صادرات نفتخام این کشور آفریقای‌غربی عضو اوپک، در اکتبر روزانه 300هزار بشکه افزایش یافت و به یک‌میلیون و 150هزار بشکه در روز رسید، در همین حال پالایشگاه لواندا در اوایل همین ماه فعالیت عادی خود را ازسر گرفت.
آنگولا در کنار سایر تولیدکنندگان آفریقایی برای نشان‌دادن تولید بالاتر پیش از ارزیابی دوباره سهمیه‌‌‌‌‌ها در نشست آینده اوپکپلاس، تحت‌کنترل است.کاهش عرضه داوطلبانه عربستان و روسیه که تا پایان سال2023 میلادی تمدید شده قرار است بازنگری شود و مقام‌‌‌‌‌های دو کشور می‌گویند بسته به شرایط بازار ممکن است تغییر کند. کاهش دیگر اعضا به‌جز ایران، ونزوئلا و لیبی که از نظام سهمیه‌‌‌‌‌بندی و توافق کاهش عرضه معاف هستند، قرار است تا پایان سال2024 میلادی به قوت خود باقی‌بماند.
افق کاهش تولید اوپکپلاس
اوپکپلاس تا پایان سال‌جاری 3میلیون و 660هزار بشکه کاهش تولید (معادل 3.6درصد از تقاضای جهانی نفت) دارد که از این مقدار یک‌میلیون و 660هزار بشکه آن داوطلبانه و 2میلیون بشکه آن مصوب است. در عین‌حال اعضای این ائتلاف به‌منظور بهبود قیمت‌های جهانی نفتخام، در نشست سی‌‌‌‌‌وپنجم خود در وین تصمیم گرفتند این ارقام تا پایان سال2023 میلادی ادامه یابد و برای کل سال2024 افزون بر این مقدار یک‌میلیون و 400هزار بشکه دیگر هم تولید کشورهای عضو این ائتلاف کاهش یابد و مجموع تولیدشان به 40میلیون و 460هزار بشکه در روز برسد. بر اساس این نظرسنجی، اوپکپلاس با پایبندی 112درصدی در ماه اکتبر به تولید خود تا حد قابل‌توجهی زیر سهمیه تعیین‌شده تولید می‌کند که البته نسبت به رقم 114درصدی در سپتامبر اندکی کاهش یافته‌است.
تولیدکنندگان غیراوپک که در توافق کاهش عرضه اوپکپلاس حضور دارند، روزانه 410هزار بشکه پایین‌تر از سهمیه‌‌‌‌‌های مشترک خود در اکتبر تولید کردند. در همین حال، 10 کشور عضو اوپک شرکت‌‌‌‌‌کننده در توافق کاهش عرضه در قالب ائتلاف اوپکپلاس، روزانه 417هزار بشکه از مجموع سهمیه خود تولید کردند. گفتنی است علاوه‌بر ایران، لیبی و ونزوئلا از اوپک، مکزیک نیز از غیراوپک، از توافق کاهش عرضه اوپکپلاس معاف است.
نقش سفته‌‌‌‌‌بازان در بازار نفت
در همین ارتباط و به گزارش بلومبرگ، وزیر انرژی عربستان سفته‌‌‌‌‌بازان را مقصر کاهش قیمت‌های جهانی نفتخام دانست. عبدالعزیز بن‌‌‌‌‌سلمان گفت: شرایط تقاضای نفت در بازارهای جهانی سالم است و سفته‌‌‌‌‌بازان در نوسان اخیر قیمت نفتخام مقصرند. وی درباره علل کاهش قیمت نفت گفت: بازار مشکلی ندارد، آنها وانمود می‌کنند که بازار ضعیف است و همه این‌ها یک ترفند است. وزیر انرژی عربستان تاکید کرد: برخی فعالان در بازار نفت از افزایش صادرات این کالای راهبردی در ماه‌های اخیر از سوی کشورهای عرب عضو اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) و ارتباط‌دادن آن با بحث تولید در این کشورها دچار سوءتفاهم شده‌اند. بن‌‌‌‌‌سلمان گفت: بالا رفتن محموله‌‌‌‌‌های نفتخام رخدادی فصلی است که در تابستان کاهش می‌‌‌‌‌یابد، سپس در سپتامبر و اکتبر دوباره افزایش خواهد داشت و این بدان معناست که این شرایط را نباید بازتاب‌‌‌‌‌دهنده نوسان در تولید تلقی کرد. وی افزود: این سوءاستفاده از اعداد و ارقام است که نتوان بین افزایش صادرات و افزایش تولید، تمایز قائل شد. نفتخام برنت چندی پیش در آستانه تحقق پیش‌بینی‌‌‌‌‌ها مبنی‌بر بازگشت به 100دلار برای هر بشکه قرارگرفت، زیرا تقاضای بی‌سابقه برای سوخت و تداوم کاهش عرضه داوطلبانه عربستان‌سعودی باعث کاهش ذخیره‌سازی‌‌‌‌‌های جهانی نفتخام شده‌بود.