به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «میانه‌روی، مسیر سعادت در آموزه‌های اسلامی» پرداختند که متن آن بدین شرح است:
بنابر روایت حوزه، امام سجاد علیه‌السلام در دعای ارزشمند مکارم الأخلاق می‌فرمایند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ مَتِّعْنِی بِالاقْتِصَادِ».
در این فراز، امام از خداوند متعال درخواست می‌کند که پس از درود بر محمد و خاندانش، به ایشان توفیق میانه‌روی در تمام امور را عنایت فرماید.
در فرهنگ اسلامی، واژه «اقتصاد» معنایی فراتر از مفهوم رایج آن در زبان فارسی دارد. در حالی که در فارسی معاصر، این واژه عمدتاً به مسائل مالی و پولی اختصاص یافته، در زبان عربی و فرهنگ اسلامی، به معنای میانه‌روی و اعتدال در تمام جنبه‌های زندگی است؛ از راه رفتن و سخن گفتن گرفته تا عبادت و معیشت.
قرآن کریم در سوره لقمان، از زبان این حکیم الهی خطاب به فرزندش می‌فرماید: «وَاقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ».
این آیه شریفه به روشنی بیان می‌کند که حتی در راه رفتن باید حد وسط را رعایت کرد؛ نه چنان مغرورانه گام برداشت و نه آنقدر آهسته و بی‌رمق حرکت کرد.
همچنین در صحبت کردن نیز باید اعتدال را رعایت نمود؛ نه صدا را بیش از حد بلند کرد و نه بسیار آهسته سخن گفت.
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در وصیتی حکیمانه به فرزندشان امام حسن علیه‌السلام می‌فرمایند: «وَ اقْتَصِدْ یَا بُنَیَّ فِی مَعِیشَتِکَ وَ اقْتَصِدْ فِی عِبَادَتِکَ».
ایشان در این وصیت، میانه‌روی در دو حوزه مهم زندگی را گوشزد می‌کنند: معیشت و عبادت. در امور مالی، نه باید اسراف کرد و نه بخل ورزید. ثروتمندان باید بدانند که خداوند این دارایی را برای رسیدگی به نیازمندان به آنها عطا کرده است.
در این راستا، حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ فِی أَمْوَالِ اَلْأَغْنِیَاءِ أَقْوَاتَ اَلْفُقَرَاءِ».
ایشان تأکید می‌کنند که ثروتمندان وکلای خداوند و فقرا عیال او هستند، و اگر ثروتمندان در این مسئولیت کوتاهی کنند، عذاب الهی در انتظارشان خواهد بود.
در حوزه عبادت نیز باید میانه‌روی را رعایت کرد. افراط در عبادات مستحبی ممکن است به سردی و دلزدگی از عبادت منجر شود.
توصیه شده که روز را به سه بخش تقسیم کنیم:
بخشی برای کسب معاش
بخشی برای عبادت
و بخشی برای استراحت
خداوند در قرآن خواب شب را از نشانه‌های خود معرفی می‌کند: «وَمِنْ آیَاتِهِ مَنَامُکُمْ بِاللَّیْلِ».
در مورد پوشش نیز، امیرالمؤمنین در خطبه متقین می‌فرمایند: «وَ مَلْبَسُهُمُ الِاقْتِصَادُ». لباس پرهیزگاران نه بسیار فاخر است و نه بسیار ساده، بلکه متعارف و متناسب است.
لباس در اسلام سه کارکرد دارد: پوشاندن عیوب، محافظت از بدن، و زینت. پیامبر اکرم صلی‌الله علیه‌وآله به آراستگی ظاهر اهمیت می‌دادند و پیش از خروج از منزل، ظاهر خود را مرتب می‌کردند.
قرآن کریم از لباس به عنوان استعاره‌ای برای مفاهیم عمیق استفاده می‌کند. شب را لباس می‌نامد: «وَجَعَلۡنَا ٱلَّیۡلَ لِبَاسࣰا».
زن و مرد را لباس یکدیگر معرفی می‌کند: «هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ»، و از تقوا به عنوان بهترین لباس یاد می‌کند: «وَ لِبَاسُ التَّقْوَیٰ ذَٰلِکَ خَیْرٌ».
تقوا، همچون لباس، حافظ عزت و آبروی انسان است و در قرآن کریم به همراه مشتقاتش بیش از دویست و پنجاه بار تکرار شده است.
تقوا یعنی انجام واجبات، ترک محرمات، و انجام اعمالی که موجب سربلندی انسان در پیشگاه خداوند و خلق باشد. این همان رعایت حقوق متقابل و خیرخواهی برای دیگران است که اساس زندگی اجتماعی سالم را تشکیل می‌دهد.
