در کنار این عوامل، افزایش ارزش معاملات و ورود پول تازهنفس حقیقیها نیز نشان میدهد ریسکپذیری سرمایهگذاران بیشتر شده است. همچنین عبور شاخص هموزن از سقفهای پیشین نشان میدهد که این رشد، محدود به صنایع بزرگ شاخصساز نبوده و بخش قابلتوجهی از بدنه بازار نیز در این روند مشارکت داشته است. گفتوگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه نشان میدهد، تداوم حضور بورس در کانال 3.5میلیون واحدی و فتح سقفهای جدیدتر، بیش از هر چیز به ثبات متغیرهای کلیدی اقتصاد، سیاستهای ارزی و ورود مستمر پول وابسته است. اکنون پرسشی که مطرح میشود، این است که آیا بازار میتواند این مسیر پرشتاب را حفظ کند یا نیازمند یک دوره استراحت خواهد بود؟ بسیاری از تحلیلگران روند کوتاهمدت بورس را منوط به وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بازار به ویژه نرخ دلار آزاد میدانند.
بازار سهشنبه از لنز آمار
شاخص کل با رشد 0.71 درصدی یک سقف تازه ساخت و برای هشتمین روز پیاپی در ارتفاعات جدید قرار گرفت. بهطوریکه در پایان معاملات در کانال 3میلیون و 507هزار واحد ایستاد. شاخص هموزن نیز با افزایش 0.74درصدی از رکورد تاریخی خود عبور کرد و در محدوده 985 هزار واحد جای گرفت. از سوی دیگر، بیش از 300میلیارد تومان پول حقیقی وارد گردونه معاملات سهامی بازار شد. تداوم ارزش معاملات در سطوح بالای 10 همت نیز نشانهای از تقویت سمت تقاضاست. در جریان دادوستدهای دیروز، ارزش معاملات خرد به بیش از 11هزار میلیارد تومان رسید. اگرچه این سنجه آماری نسبت به روز دوشنبه کاهش 12 درصدی را نشان میدهد، اما همچنان در بالای سطح مهم 10 همتی قرار دارد. بررسی روند بازار سرمایه نشان میدهد، فراز و فرود نرخ دلار همچنان نقش محرک اصلی را ایفا میکند و چشمانداز سودآوری صنایع مختلف را برای معاملهگران جذابتر کرده است.
در جریان دادوستدهای دیروز، نماد «وامید» یکی از مهمترین نقاط تمرکز بازار بود. این سهم که پس از برگزاری مجمع افزایش سرمایه بازگشایی شد، در لحظه کشف قیمت با جهشی حدود 37 درصدی همراه شد و همین رشد اولیه، اثر قابلتوجهی بر نماگر اصلی گذاشت؛ بهطوریکه شاخص کل موقتا تا محدوده 3میلیون و 527 هزار واحد پیش رفت. با این حال، ماجرا به همینجا ختم نشد.
کمی پس از پایان معاملات، ناظر بازار ضمن بررسی وضعیت بازگشایی «وامید»، معاملات انجام شده را مورد تایید نهایی قرار نداد. نتیجه این تصمیم، اصلاح شاخص کل را به دنبال داشت. به طوریکه رکورد موقت شاخص پس از حذف اثر «وامید»، به 3میلیون و 507 هزار واحد بازگشت. این اتفاق بار دیگر نشان داد که بازگشایی نمادهای بزرگ پس از رویدادهای شرکتی میتواند تاثیر لحظهای و بعضا غیرقطعی بر شاخص داشته باشد و فعالان بازار ناچارند این نوسانها را در تحلیل روزانه خود لحاظ کنند.
بازگشایی پرحاشیه «وامید» در عین حال که توجه بسیاری از فعالان بازار را به خود جلب کرد، بار دیگر نقش نظارت و شفافیت در معاملات را نشان داد. بسیاری از فعالان بازار معتقدند که تصمیم ناظر اگرچه در ظاهر از جذابیت صعودی شاخص کاست، اما در عمل به تقویت اعتبار بازار کمک میکند؛ زیرا جلوگیری از ثبت قیمتهای غیرمنطقی یا رفتارهای غیرمتعارف، از اهمیت بالایی در مسیر اعتمادسازی برخوردار است. از سوی دیگر، واکنش معاملهگران به این رویداد نیز قابل تامل بود. بخشی از بازار، این اصلاح شاخص را یک «بازگشت منطقی» دانست. این گروه معتقدند که رشد پایدار بورس باید بر اساس جریان نقدینگی واقعی و بنیاد شرکتها شکل بگیرد، نه بر اثر یک نماد خاص. در مقابل، برخی هم این تصمیم را موجب کاسته شدن از هیجان مثبت بازار ارزیابی کردند. با این حال، به نظر میرسد اثر روانی این ماجرا کوتاهمدت باشد و مسیر اصلی بورس همچنان به رفتار نقدینگی و متغیرهای کلان وابسته بماند.
اما آنچه در صحنه معاملات بازار سرمایه میگذرد، نشان میدهد بورس تهران بار دیگر در مرکز توجه سرمایهگذاران قرار گرفته و ثبات این مسیر، بیش از هر چیز به نوسانات بازار ارز وابسته خواهد بود. بررسی ورود و خروج پول حقیقی به بازار سهام نشان میدهد ورود پول حقیقی نسبت به روز قبل آن با کاهش قابلتوجهی مواجه شده است.
کارشناسان احتیاط سهامداران را در راستای عقبنشینی دلار در معاملات روز گذشته میپندارند. بازار سهام دیروز شاهد ورود قابلتوجه پول از سوی سرمایهگذاران حقیقی نبود و حدود 300میلیارد تومان پول تازه مسیر بورس را انتخاب کرد. با توجه به اینکه رشد انتظارات تورمی و فاصلهای که بورس در ماههای گذشته از سایر داراییها گرفته بود، موجب شد توجه معاملهگران دوباره به سهام جلب شود، در صورت تداوم عقبنشینی دلار، سناریوی اصلاح بورس نیز محتمل خواهد بود. با این حال، ارزش معاملات 7روز است که بالای سطح 10 همت ثابت مانده و این موضوع نشان میدهد که هرچند فضای احتیاط نسبت به گذشته کمرنگتر شده، اما همچنان سایه تردیدها بهطور کامل از سر بازار برداشته نشده است. در واقع، بخشی از فعالان بازار معتقدند روند فعلی رشد میتواند ادامهدار باشد، اما همزمان مجموعهای از متغیرهای اقتصادی مانع از شکلگیری یک رالی مطمئن میشود.
یکی از مهمترین این عوامل، افزایش بازده اوراق دولتی و احتمال عبور نرخ بهره از محدوده 40 درصد است. این امر جذابیت داراییهای بدون ریسک را افزایش داده و عملا سقف انتظارات از نسبت قیمت به سود شرکتها را محدود میکند. در چنین فضایی، هرچند جریان ورود پول حقیقی نشانهای مثبت برای بازار تلقی میشود، اما آینده بورس همچنان به چگونگی رفتار سیاستگذاریهای مالی و ارزی وابسته خواهد بود. عوامل مذکور میتوانند مسیر صعودی بورس را تثبیت کنند یا بهعنوان مانعی جدی بر سر راه آن ظاهر شوند.
سرانجام رکوردشکنیها
در روزهای گذشته با اوجگیری بازارهای موازی و حرکت دلار به سمت سطوح تاریخی، بورس تهران نیز وارد مرحله جدیدی از رشد شد. به این ترتیب همانطور که در روزهای اخیر نیز مشاهده کردیم شاخص کل تقریبا هر روز مرزهای جدیدی را پشت سر گذاشته است. تجربه ادوار گذشته بازار سرمایه نشان میدهد صعود نرخ ارز معمولا موتور انتظارات تورمی را روشن کرده و جریان سرمایههای خرد را از سپردهها و داراییهای کمریسک به سمت بازار سهام سوق میدهد. این بار نیز همین اتفاق در حال تکرار است. افزایش ارزش دلار، چشمانداز درآمدی شرکتهای صادراتمحور را پررنگتر کرده و همزمان باعث شده ارزش جایگزینی بسیاری از صنایع با شتاب بیشتری رشد کند. به همین دلیل معاملهگران نیز اقبال بیشتری به سمت شرکتهای بزرگ و دلاری نشان میدهند. اکنون بخش بزرگی از کارشناسان بازار با این فرض معامله میکنند که تثبیت نرخ ارز در سطوح فعلی میتواند ستون اصلی تداوم روند صعودی بورس باشد.
اظهارات کارشناسی حاکی از آن است که رشد اخیر دلار، علاوه بر کاهش شکاف میان ارزش بازار و ارزش ذاتی بسیاری از سهام، زمینه را برای بازگشت دوباره پول حقیقی و افزایش عمق معاملات فراهم کرده است. نتیجه این ترکیب، ثبت رکوردهای پیدرپی و بازگشت هیجان مثبت به تالار شیشهای در روزهای اخیر بوده است. در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» ضمن بررسی وضعیت این روزهای بورس تهران اظهار کرد: روند شاخصهای بورسی در هفتههای اخیر نشان میدهد بازار سهام برخلاف انتظار بسیاری از فعالان اقتصادی، در مسیری شتابانتر از سایر بازارهای دارایی حرکت میکند. شاخص کل و شاخص شناور آزاد از ابتدای سال تاکنون بازدهی بیش از 30 درصد را ثبت کردهاند و عبور شاخص کل از محدوده 3میلیون و 500 هزار واحد بار دیگر توجه سرمایهگذاران را به ظرفیتهای بازار جلب کرده است.
به گفته این کارشناس بازارهای مالی، این رشد در حالی رقم خورده که بازارهای موازی همچون ارز و سکه زودتر وارد مدار صعودی شده بودند و همین تحولات بهعنوان یک «سیگنال پیشنگر» عمل کرد. چرا که افزایش نرخ ارز، بهطور مستقیم بر درآمد شرکتهای صادراتمحور و صنایع دارای فروش ارزی اثرگذار است. گزارشهای سهماهه و ششماهه نیز تایید میکند که اگرچه حاشیه سود تعدادی از شرکتها کاهش داشته، اما قدر مطلق سودآوری در بخش عمدهای از بنگاهها رشد کرده است. این امر نشان از مدیریت سود و تعدیل اثرات سیاستهای کنترلی دارد.
او در ادامه افزود: در عین حال، ارزش دلاری بازار سرمایه که زمانی به حدود 330میلیارد دلار میرسید اکنون در سطوح بسیار پایینتری قرار دارد و همین فاصله، بخشی از جذابیت فعلی بورس را توضیح میدهد. نسبتهای ارزشگذاری، افزایش ارزش جایگزینی شرکتها و اثر تورم بر داراییهای واقعی همگی عواملی هستند که بورس را نسبت به دیگر بازارها در موقعیت برتری قرار میدهند.
آقابزرگی با بیان اینکه با وجود ریسکهای سیاسی، بودجهای و ابهام در سیاستگذاری، بازار سهام هنوز ظرفیت رشد دارد، اظهار کرد: رسیدن شاخص کل به محدوده 4.5میلیون واحد در صورت ثبات متغیرهای کلان، سناریویی دور از ذهن نیست. در مجموع، بورس همچنان یکی از مستعدترین بسترها برای جذب نقدینگی ارزیابی میشود؛ بازاری که بیش از دیگر رقبا توانسته خود را با شرایط تورمی اقتصاد ایران تطبیق دهد.
