دوراهی بورس از نگاه تکنیکال

آخرین‌بار شاخص کل، در روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه به سقف 3میلیون و 200هزار واحدی این کانال بلندمدت واکنش نشان داد. تحولات سیاسی و نظامی در داخل کشور نیز نماگر اصلی را به خط میانی این کانال رساند تا واکنش مثبت از خود نشان دهد. اکنون شاخص کل دوباره به سقف این کانال در محدوده 3میلیون و 500هزار واحد نزدیک شده است. مقاومتی که می‌تواند سرنوشت بازار را در روزهای آینده تعیین کند؛ ازهمین‌رو این پرسش ایجاد می‌شود که آیا روند صعودی بازار سهام به اتمام رسیده و باید منتظر آغاز فاز اصلاحی ماند و یا شاخص بورس قصد دارد با عبور از سقف این کانال مهم و حیاتی، نمایشی جذاب‌تر از نوسانات مثبت را به اجرا درآورد؟

بورس در سقف کانال بلندمدت

شاخص کل بورس تهران در سال‌های اخیر همانند بسیاری از بازارهای دارایی در ایران تحت‌تاثیر مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و رفتاری حرکت کرده است؛ اما آنچه در این میان اهمیت ویژه‌ای دارد، وجود نظم در دل بی‌نظمی‌های ظاهری بازار است. وقتی رفتار چندساله شاخص در یک چارچوب تکنیکال بلندمدت بررسی می‌شود، بسیاری از نوسانات کوتاه‌مدت که در نگاه روزمره گاهی بی‌قاعده به نظر می‌رسند، در دل یک ساختار منظم بزرگ‌تر جریان دارند. یکی از مهم‌ترین نشانه‌های این نظم پنهان، کانال صعودی گسترده‌ای است که از سال 1400 امروز مسیر اصلی حرکت شاخص را تعیین کرده است. این کانال که رفتار بازار را در بازه‌ای چندساله منعکس می‌کند، نقاط بازگشتی مهم و اصلاح‌های عمیق را پوشش می‌دهد و مسیر حرکتی آینده را نیز تا حد قابل‌توجهی مشخص می‌سازد.

با بررسی کف‌های این کانال بلندمدت مشاهده می‌شود، که شاخص در چند مقطع مهم زمانی کف‌هایی را ساخته است. انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس دولت سیزدهم و کنترل نسبی همه‌گیری کرونا در خرداد 1400، کف اول این کانال صعودی را ساخته است. پس از آن در زمستان 1400 حذف ارز ترجیحی 4هزار و 200تومانی، آغاز جنگ روسیه و اوکراین و رشد قیمت کامودیتی‌ها موجب واکنش مثبت شاخص و ایجاد کف جدید بالاتر از کف قبلی شد. خط روند صعودی ایجاد شده، سبب شد تا در آبان 1401 رشد قیمت دلار زمینه ساز ایجاد واکنش جدیدی در نماگر اصلی شود. کانال صعودی بلندمدت ترسیم شده، نشان می‌دهد که شاخص کل پس از تحولات سال 99 در پایین خط میانی این کانال در حال نوسان بوده و در اواخر زمستان 1401موفق شده با شکست خط میانی این کانال، سقف جدیدی را در اردیبهشت 1402 به ثبت برساند.

پس از اردیبهشت 1402، شاخص بورس همواره بالاتر از خط میانی کانال صعودی بلندمدت ترسیم شده در حرکت بوده است به طوری که از مرداد1402 تا آبان 1403در خط میانی این کانال به عنوان یک حمایت معتبر در تکاپو بوده است. اما عوامل سیاسی نظیر چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران و حملات تروریستی رژیم صهیونیستی در ایران و منطقه خاورمیانه مانع از آن شد تا شاخص به سمت سقف این کانال صعودی حرکت کند. در نهایت طی آبان 1403 با فروکش کردن تب درگیری‌های نظامی و رشد قیمت دلار در کنار روی کار آمدن اولین وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، شاخص بورس از کف این کانال به پرواز درآمد و تا اردیبهشت امسال به سقف کانال مذکور، یعنی محدوده 3میلیون و 250هزار واحد رسید.

واکنش منفی شاخص کل از سقف مورد اشاره با جنگ 12روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی همراه شد و در نهایت دوباره نماگر اصلی را به سمت خط میانی کانال در محدوده 2میلیون و 400هزار واحدی هدایت کرد. ارزندگی نسبی بورس و نزدیک‌شدن P/E بازار در آن مقطع به کف‌های تاریخی شرایطی را فراهم کرد تا دوباره بورس تهران برای نمایشی جذاب‌تر آماده شود. نمایشی که از کف شهریور ماه امسال آغاز شد و شاخص بورس را در یک رالی 45درصدی دوباره به سقف کانال مورد اشاره در این گزارش هدایت کرد.

 این واکنش‌ها نشان‌دهنده آن است که کف و سقف کانال صعودی برای بازار حکم یک سطح بنیادین و کلیدی را دارد؛ سطحی که با هر برخورد شاخص، موج جدیدی از روندها آغاز شده است. وجود چنین رفتاری در زمانی که شرایط اقتصاد کلان، نرخ ارز، سیاست‌های دولت و وضعیت اعتماد عمومی تفاوت‌های زیادی با یکدیگر داشته‌اند، نشان می‌دهد که کف و سقف کانال برخلاف تصور بسیاری از فعالان مبتنی بر احساسات کوتاه‌مدت، یک مرجع تکنیکال معتبر با پشتوانه روان‌شناختی قوی است.

نکته مهم دیگر، رفتار شاخص نسبت به خط میانی کانال است. در روندهای بلندمدت معمولا خط میانی یکی از معتبرترین ابزارهای سنجش قدرت روند محسوب می‌شود. هرچه قیمت بتواند مدت بیشتری بالای خط میانی بماند، معمولا نشان‌دهنده قدرت بیشتر خریداران است. در نمودار شاخص کل مشاهده می‌شود که قیمت در چند مرحله حساس، چه هنگام صعود و چه هنگام اصلاح، نسبت به این خط واکنش نشان داده و حتی در بسیاری از مواقع پس از اصلاح‌های کوتاه‌مدت از همین خط سوخت خود را تامین کرده و دوباره به سمت روند صعودی بازگشته است. این رفتار تکرارشونده نشان می‌دهد که خط میانی نه‌تنها یک مرجع تحلیلی بلکه نوعی سطح روانی برای فعالان بازار شده است. اکنون که شاخص کمی بالاتر از این خط قرار دارد، می‌توان گفت که بازار در فاز صعودی فعال است و تا زمانی که تثبیت قیمت بالای این سطح ادامه داشته باشد، احتمال ادامه رشد نیز بالاست.

سناریوهای پیش ‌روی بورس

با شرایط فعلی شاخص کل، می‌توان گفت بازار با یک مقاومت مهم دست و پنجه نرم می‌کند؛ با این حال، در روز چهارشنبه شاخص، بالای سقف کانال صعودی قرار گرفت. با توجه به قدرت خریداران و جریان نقدینگی که در ماه‌های اخیر وارد بازار شده، امکان عبور شاخص از این مقاومت حساس وجود دارد. اما نمی‌توان شانس توقف و اصلاح موقت را نیز کاهش داد. از آنجا که کانال صعودی مورد اشاره در این گزارش ماهیتی بلندمدت دارد و رفتار شاخص به‌طور طبیعی در حال نزدیک شدن به محدوده فوقانی است، احتمال آغاز روند اصلاحی بسیار بالاست.

 هیچ روند صعودی بدون اصلاح ادامه نمی‌یابد و شاخص کل نیز از این قاعده مستثنی نیست. انتظار می‌رود در مسیر حرکت به سمت سقف کانال، اصلاح‌های کوتاه‌مدت رخ دهد. اما نکته‌ای که اهمیت دارد این است که این اصلاح‌ها تا زمانی که شاخص بالای خط میانی باقی بماند، بخش طبیعی روند صعودی خواهند بود و تهدیدی برای ساختار کلی بازار ایجاد نمی‌کنند. 

در صورتی که بازار بخواهد توقف کوتاهی داشته باشد، سطح 3.5میلیونی یا 3.4میلیونی به لحاظ روانی برای بازار از اهمیت خاصی برخوردار است. اما در صورتی که سناریوی اصلاح زمانی پیش‌روی شاخص کل باشد، حمایت اول در چنین شرایطی می‌تواند خط روند کوتاه‌مدت‌تری باشد که کف‌های آبان 1401، کف آبان سال گذشته و 8شهریور امسال را به هم متصل کرده و کف‌های بالاتری را ایجاد کرده است. این حمایت مهم در محدوده 3میلیون و 100هزار واحد قرار دارد که اصلاح طولانی‌تری را برای نماگر اصلی رقم خواهد زد. دومین حمایت در حالت بدبینانه، همین خط میانی کانال است. حمایت مورد اشاره می‌تواند محدوده 2میلیون و 700تا 2میلیون و 800هزار واحد باشد. از دست رفتن این سطح می‌تواند دوباره بازار سهام را وارد شرایط پیچیده‌تری کند.

 محتمل‌ترین سناریو، همان اصلاح موقت تا نیمه کانال 3میلیون و 100هزار واحد است. چرا که عبور P/E بورس از محدوده 7واحد در کنار رکوردشکنی‌های نرخ اوراق دولتی، می‌تواند خریداران را برای حضور فعال‌تر در بازار محتاط‌تر کند. همچنین مقاومت مهمی که نماگر اصلی با آن دست و پنجه نرم‌کند، بارها شاخص کل را با نوسانات جدی مواجه کرده است.

سناریوی محتمل بعدی که احتمال تحقق بالایی هم دارد، ادامه روند صعودی و افزایش خوش‌بینی‌ها خواهد بود. در این صورت شاخص می‌تواند به اندازه فاصله خط میانی تا سقف کانال مورد اشاره به روند صعودی ادامه دهد. تارگت اولیه شاخص در این سناریو، محدوده 4میلیون و 200 تا 4میلیون و 500هزار واحد خواهد بود.