جریان پایدار تقاضا، بهویژه در نمادهای بزرگ و شاخصساز، سبب شده شاخص کل با وجود نوسانات مقطعی، روند صعودی خود را حفظ کند و هر اصلاح کوتاهمدت، بیشتر بهعنوان فرصتی برای ادامه حرکت محسوب شود تا نشانهای از ورود بازار به فاز اصلاح و استراحت در بلندمدت. روند صعودی اخیر بازار سرمایه حامل سه پیام کلیدی و معنادار برای فعالان بازار و حاکی از آن است که سه متغیر اصلی نقشی مهم در رشد اخیر بورس تهران ایفا کردهاند. این رشد مستمر، اگرچه در ظاهر ناشی از بهبود فضای معاملاتی و افزایش تقاضا در سهام مختلف است، اما در لایههای عمیقتر خود 3 پیام مهم و معنادار را به همراه دارد که میتواند مسیر آینده بازار را روشنتر کند. نخستین پیام این صعود را باید در اثرگذاری رشد بازارهای موازی جستوجو کرد. افزایش قیمتها در بازارهایی همچون ارز و طلا، انتظارات تورمی را تقویت کرده و بهصورت غیرمستقیم، جذابیت داراییهای ریالی از جمله سهام را افزایش داده است. در چنین شرایطی، بورس نهتنها از این فضا بینصیب نمانده، بلکه بهعنوان بازاری که توان بالقوه پوشش تورم را دارد، مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفته و جریان پول به سمت آن تقویت شده است. دومین پیام مهم این رشد، به مساله جاماندگی بورس نسبت به بازارهای موازی بازمیگردد.
درحالیکه دلار و سایر داراییهای موازی پیشتر بخش عمدهای از رشد خود را تجربه کردهاند، بازار سهام همچنان با فاصلهای معنادار نسبت به این تحولات حرکت میکند. همین جاماندگی، انگیزهای برای ورود پول به بورس را ایجاد کرده و موجب شده بخشی از سرمایههای خرد به سمت نمادهای کوچکتر و اصطلاحا تالار دوم سوق پیدا کند، سهامی که همچنان ظرفیت رشد بیشتری در مقایسه با شاخصهای کلان دارند. افزون بر این دو متغیر، عامل سومی که سبب شد بورس حال و هوای تازه به خود بگیرد به بحث نرخ ارز تالار دوم بازمیگردد. عرضه ارز در تالار دوم عملا دلار توافقی را که در محدوده 70هزار تومان است از مبادلات حذف کرد. همین امر موجب شد فاصله نرخ دلار بازار آزاد و دلار رسمی کشور کاهش یابد. عرضه ارز صنایع در تالار دوم موجب شد سودآوری شرکتها به طور قابلتوجه افزایش یابد. در حال حاضر نرخ دلار در تالار دوم نزدیک به 100هزار تومان معامله میشود. به نظر میرسد سیاستگذاریها به سمتی در حال حرکت است که دلار تالار دوم به رسمیت شناخته شود و دلار توافقی رفتهرفته حذف شود. در اینصورت میتوان به چشمانداز آتی بازار سهام امیدوار بود.
در مجموع، رشد 13 روزه اخیر بورس را میتوان حاصل این سه عامل دانست. رصد معاملات در بورس تهران حاکی از آن است که اعتماد سرمایهگذاران نسبت به چشمانداز بازار سهام همچنان در سطح قابلقبولی قرار دارد. در 13 روز معاملاتی اخیر علاوه بر اینکه شاخص کل بازدهی 15 درصدی را به دست آورده است، در این میان مبلغی به میزان 8 همت پول حقیقی نیز وارد گردونه معاملات شده است. ورود پول، افزایش ارزش معاملات و غلبه تعداد نمادهای مثبت بر منفی طی روزهای اخیر همگی نشاندهنده آن است که بازار در فاز رونق قرار گرفته و خریداران برنده این میدان بودند.
اگرچه کارشناسان بر این باورند که فشار فروش در برخی روزها نیز عمدتا ناشی از شناسایی سود بوده است، به همین دلیل خروج پول نتوانسته در عملکرد کلی بازار اختلال ایجاد کند. اما چرا بازار سهام در هفتههای اخیر در مسیر صعودی حرکت کرده و مرزهای جذابی را در نوردیده است؟ در پاسخ به این پرسش کلیدی میتوان گفت، متغیرهای اثرگذار بر بازار همچنان در جهت حمایت از سهام حرکت میکنند و انتظارات تورمی و جذابیت نسبی قیمتها، سرمایههای خرد را به سمت بازار سهام هدایت کرده است. به این ترتیب تا زمانی که وضعیت متغیرهای اثرگذار ثابت بماند و بازارهای موازی به کانالشکنیهای خود ادامه دهند، میتوان انتظار داشت، بورس تهران با وجود فراز و فرودهای کوتاهمدت، مسیر رو به صعود خود را حفظ کرده و همچنان یکی از بازارهای جذاب برای فرود پول سرمایهگذاران حقیقی باقی بماند.
معاملات سهشنبه از لنز آمار
معاملات بورس تهران در روز سهشنبه با غلبه تقاضا و رشد نماگرهای اصلی سهامی همراه بود. در جریان دادوستدهای دیروز، شاخص کل بورس با افزایش 0.87 درصدی در نهایت در سطح 3میلیون و 760 هزار واحدی ایستاد. این در حالی است که شاخص کل بازار در ابتدای معاملات، با تقویت تقاضا در نمادهای شاخصساز و همراستایی جریان پول، موفق شد از مرز روانی 3میلیون و 800 هزار واحدی هم عبور و تا محدوده 3میلیون و 804 هزار واحدی پیشروی کند. با این حال، در ادامه معاملات و همزمان با شناسایی سود توسط معاملهگران کوتاهمدت، فشار عرضهها بهتدریج افزایش یافت و همین موضوع موجب شد شاخص کل از سقف روزانه عقبنشینی کند و بخشی از رشد اولیه خود را واگذار کند. بازگشت شاخص به سطح 3میلیون و 760 هزار واحدی نشان میدهد که بازار همچنان درگیر احتیاط و کشمکش میان خریداران و فروشندگان در سطوح بالای قیمتی است. از منظر تکنیکال، واکنش بازار به محدوده 3.8میلیون واحدی را میتوان نشانهای از اهمیت این سطح بهعنوان یک مقاومت کوتاهمدت برشمرد. مقاومتی که عبور قدرتمند از آن نیازمند ورود پول قویتر و تداوم تقاضا در کلیت بازار، بهویژه در نمادهای بزرگ و اثرگذار است.
در عین حال، حفظ بخش عمدهای از رشد روزانه و بسته شدن شاخص در محدودههای مثبت، بیانگر آن است که فضای کلی معاملات همچنان از استراتژی محتاطانه سهامداران حکایت دارد و خروج پول بیشتر رفتاری محتاطانه از سوی معاملهگران بازار ارزیابی میشود. رفتار شاخص کل در معاملات دیروز که به خروج پول حقیقی گره خورد، نشان میدهد بورس تهران پس از رشدهای اخیر، وارد مرحلهای از تعدیل هیجانات شده و معاملهگران در حال ارزیابی مجدد شرایط برای ادامه مسیر هستند. گفتوگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه نشان میدهد، تداوم این وضعیت میتواند زمینه نوسانات محدود و رفتوبرگشت شاخصها را فراهم کند. از سویی در صورت تقویت محرکهای بنیادی و ثبات متغیرهای اثرگذار، امکان بازپسگیری سطوح بالاتر و عبور مجدد از مقاومتهای پیشرو نیز همچنان برای بازار سهام متصور است.
شاخص هموزن نیز با افزایش 0.41درصدی همراه شد، اما مانند شاخص کل، پس از ثبت سقف روزانه با افزایش فشار عرضه مواجه شد و بخشی از رشد اولیه خود را از دست داد. شاخص کل فرابورس نیز عملکرد مثبتی از خود بهجا گذاشت و با رشد 0.54درصدی در سطوح بالاتری نسبت به روز گذشته قرار گرفت. بررسی جریان ورود خروج پول نشان میدهد در معاملات دیروز 329میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. اتفاقی که از احتیاط معاملهگران و غلبه رویکرد محافظهکارانه در سطوح قیمتی بالاتر حکایت دارد.
انتظارات جدید
اما در جریان معاملات روز گذشته بازارهای موازی از سقفهای پیشین خود عقبنشینی کردند. با این حال تالار شیشهای، نظارهگر رشد دستهجمعی شاخصها بود. در این روز ارزش معاملات خرد بازار سهام به حوالی 22 همت رسید که بیشترین میزان ارزش معاملات خرد بازار سهام از یازده تیر امسال به بعد محسوب میشود. در مورد جهش ناگهانی ارزش معاملات خرد، کارشناسان میگویند که افزایش عرضهها در بازار سهام و نمادهای مختلف، علاوه بر اینکه منجر به عقبنشینی شاخص کل از سقف روزانه شد، زمینه افزایش ناگهانی ارزش معاملات را نیز فراهم آورد.
در همین رابطه احمد اشتیاقی، کارشناس بازارهای مالی اظهار کرد: فراز و فرود ورود پول به بورس تهران تا حدودی از تغییر انتظارات فعالان بازار حکایت دارد. افزایش ارزش معاملات نیز در روزهای اخیر نشان میدهد یک جریان پولی تازه در حال شکلگیری است. جریانی که بهنظر میرسد ریشهای فراتر از نوسانات کوتاهمدت دارد.
به گفته این کارشناس، مهمترین عامل این تغییر فضا را میتوان در تحولات اخیر سیاست ارزی جستوجو کرد. تصمیم سیاستگذار مبنی بر انتقال دلارهای صادراتی به تالار دوم که پیشتر بهصورت محدود مطرح شده بود، اکنون نشانههایی از اجرای فراگیر دارد. گزارشهای غیررسمی از سوی واردکنندگان نیز موید آن است که تخصیص ارز با نرخهای پیشین عملا متوقف شده و تامین ارز به تالار دوم هدایت شده است. این اتفاق عملا مسیر قیمتگذاری ارز صادراتی را تغییر میدهد.
او در ادامه افزود: در شرایط کنونی، نرخهای توافقی در تالار دوم در محدوده نزدیک به 100 هزار تومان در نوسان است. تفاوت مهم این سازوکار با تجربه دلار نیمایی، امکان تعدیل تدریجی نرخ ارز با فاصلهای منطقی از بازار آزاد است. در صورت تحقق چنین رویکردی، رشد مستمر درآمد و سودآوری شرکتهای صادراتمحور به یک سناریوی قابل اتکا تبدیل میشود. به نظر میرسد این امر بهعنوان یک متغیر بنیادی، جذابیت بازار سهام را افزایش دهد. واکنش مثبت بازار در روزهای اخیر را نیز میتوان پیشخور شدن همین انتظارات دانست. در صورتی که جزئیات این سیاست بهطور رسمی اعلام و تثبیت شود، مسیر صعودی بازار میتواند تداوم یابد. در این چارچوب، دستیابی شاخص کل به محدوده 3.9میلیون واحد در گام نخست دور از انتظار نیست و با نزدیک شدن به فصل مجامع و پایان سال مالی، امکان تداوم رشد تدریجی بازار تا ماههای ابتدایی تابستان نیز قابل تصور خواهد بود.
احمد اشتیاقی با بیان اینکه رشد نرخ دلار و صعود آن تا محدوده 130 هزار تومان، اثر قابلتوجهی بر رفتار فعالان بازارهای دارایی برجا گذاشته است، گفت: در چنین شرایطی، کاهش تمایل به فروش، به یک واکنشی طبیعی تبدیل میشود. فروشندگان با تکیه بر انتظارات تورمی و چشمانداز افزایشی قیمتها، ترجیح میدهند داراییهای خود را حفظ کنند. همین افت عرضه، بهتنهایی میتواند مسیر رشد قیمتها را هموارتر کند.
به گفته این کارشناس، همزمان، رشد قیمتها در بازارهای موازی بهویژه ارز و طلا، فضای روانی خاصی در کل بازارهای مالی ایجاد کرده است. این فضا نهتنها از شدت عرضه میکاهد، حتی به تقویت سمت تقاضا نیز منجر میشود. چرا که خریداران با تصور تداوم روندهای صعودی، با اطمینان بیشتری وارد بازار میشوند.
احمد اشتیاقی افزود: در بازار سرمایه نیز این معادله بهوضوح قابل مشاهده است. کاهش فشار فروش در کنار افزایش تقاضای سرمایهگذاران، شرایطی را فراهم کرده که روند صعودی شاخصها با اصطکاک کمتری ادامه یابد. در مجموع، همسو شدن انتظارات تورمی، رشد بازارهای موازی و کاهش عرضه، مجموعهای از عوامل حمایتی را برای بورس تهران شکل داده که در مقطع کنونی میتواند به تداوم روند صعودی بازار سهام منجر شود.
