تغذیه مادر و انتخاب صحیح مواد غذایی در دوران بارداری، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و این امر نه تنها بر رشد همه ارگان های جنین مؤثر است بلکه نقش تعیین کننده ای به ویژه در سلامت و رشد استخوان ها، دندان ها، و همچنین سایر اعضای بدن کودک پس از تولد او نیز دارد.
دندان های شیری قبل از تولد و در دوران بارداری مادر، زیر لثه های کودک به خوبی شکل یافته اند. نتایج تحقیقات به عمل آمده در این زمینه، نشان می دهد که بین تغذیه و داشتن دندان های سالم رابطه ای مستقیم وجود دارد. مواد غذایی مناسب در سلامت دندانها به شرح زیر می باشد :
- کلسیم و فسفر : که منابع اصلی تأمین آنها شیر و پنیر و سایر فرآورده های لبنی می باشد.
- ویتامین D : روغن کبد ماهی و آفتاب از مهمترین منابع این ویتامین محسوب می شوند.
- ویتامین C :در پرتقال، گریپ فروت، و سایر مرکبات و همچنین گوجه فرنگی خام به فراوانی یافت می شود.
- احتمالاً ویتامین A و نیز ویتامین گروه B در این امر بی تأثیر نیستند.
دندان های دائمی که پس از شش سالگی ظاهر می شوند، چند روز پس از تولد نوزاد شروع به شکل گیری می کنند. البته در این سن که نوزاد تنها از طریق شیر مادر تغذیه می شود، به اندازه کافی از کلسیم و فسفر موجود در شیر بهره می گیرد. در مورد ویتامین های C ,D نیز لازم به یادآوری است که با تجویز پزشک، این دو ویتامین را که به صورت قطره در داروخانه ها موجود می باشد، می توان مستقیماً به داخل شیر درون شیشه نوزاد افزود و یا پس از افزودن مقدار کمی آب به او داد.
فلوئور نیز از عوامل مؤثر در استحکام دندان ها است که معمولا در برخی از کشورها به آب آشامیدنی افزوده می شود. مادران در دوران بارداری خود می توانند از خمیر دندان های حاوی فلوئور برای شستوی دندان های خود راستفاده نمایند. اما اگر مطمئن شدیدکه در آب شهری محلی که در آن زندگی می کنید، فلوئور وجود ندارد، پس از مشورت با دندانپزشک می توان مقدار کمی از آن را بر سطح لثه های کودک ( پس از یک سالگی )، مالید.
ظاهر شدن اولین دندان های کودک
هیج قاعده و قانون مشخصی در این مورد وجود ندارد. در برخی از نوزادان اولین دندان ها که دو دندان ثنای پیشین می باشند، در سن 4 ماهگی ظاهر می شود و در بعضی دیگر، این امر ممکن است تا یک سالگی به تعویق افتد. زمان دندان در آوردن هیچ نقشی در تعیین سلامتی و یا استحکام آنها ندارد. در اغلب کودکان، در سن 7 ماهگی اولین دندان ها شروع به ظاهر شدن می کند و در سن 3/5 سالگی، دندان های شیری او کامل می شوند.
در بیشتر اطفال، نیش زدن دندان ها با ناراحتی هایی نظیر بی اشتهایی، ریزش شدید آب دهان، برقراری و حتی بیخوابی شبانه همراه است.
از آنجائی که کودک احساس خارش شدیدی در محل لثه ها می کند، اشیاء مختلف را به دهان برده و با شدت بر روی لثه های خود می کشد. وظیفه مادر دور کردن اشیاء از دسترس کودک نیست، بلکه ضدعفونی کردن آنها و شستشوی مرتب دستهای اوست. توجه داشته باشیدکه به دهان بردن اشیاءتا سن یکسال و نیمه گی امری کاملاً طبیعی و حتی ضروری است. زیرا این تنها راه شناخت و لمس دنیای خارج توسط کودک است. برخی از مادران با این امر طبیعی با حساسیت زیاد و غیر منطقی برخورد می کنند و این در حالی است که ممانعت کودک از این لمس ها، در کاهش قوه ادراک و هوشی او تأثیر مستقیم دارد.
گروهی از کودکان برای تسکین خارش لثه هایشان، گوشه ای از ملحفه، روتختی و یا رومتکایی و حتی لباس خود را به دهان برده و برروی لثه می کشند. دلیلی برای بازداشتن آنها از این عمل وجود ندارد. فقط کافی است پارچه مورد نظر را مرتباً شسته و هر چند روز یک بار در آب جوش بجوشانید. بسیار شنیده می شود که بیماریهای عفونی نظیر اسهال، برونشیت و تب را به دندان درآوردن طفل ربط می دهند. در حالی که این نظرات هیچ گونه پایه و اساس علمی ندارد. بیماریهای فوق در اثر ورود میکروب به داخل بدن کودک ظاهر می شوند. اما به این دلیل که طفل از دو تا سه هفته قبل از نیش زدن دندان ها، به علت احساس خارش زیاد لثه ها، بیش از هر زمان دیگری اشیاء را به داخل دهان خود می برد، بیش از مواقع دیگر در معرض ابتلا به این ناراحتی ها قرار دارد. مطمئناً رعایت نکات بهداشتی، راهی مطمئن در پیشگیری و مبارزه با بیماری های عفونی است.
چند توصیه مفید
- به هنگام دندان درآوردن از دادن غذاهای گرم به کودک، که موجب سوزش لثه ها می شود، خودداری نمایید. غذا را بیشتر به صورت آبکی، له شده و نسبتاً سرد همراه با ماست به کودک بدهید
- دادن وسیله ای به دست کودک از جنس نه چندان نرم و نه چندان سخت که در داروخانه ها موجود می باشد ؛ گاه درتسکین خارش لثه ها مؤثر است. البته بهتر آن است که نیم ساعت قبل از دادن آن به کودک، آن را در داخل یخچال بگذارید تا کمی سرد شود. این وسیله اگر مرتباً شسته نشود و با زنجیره های مخصوص به گردن طفل آویزان نشود، در اثر تماس با فرش و یا موکت، میکروب را به خود می گیرد و از این طریق کودک در معرض ابتلا به بیماریهای عفونی قرار می گیرد.
- به هنگام دندان درآوردن، مکیدن پستانک نه تنها موجب تکسین و دلداری
کودک نمی شود، بلکه علاوه بر تشدید درد لثه ها، خود وسیله ای جهت انتقال انواع میکروب ها به دهان طفل می باشد.
- گاه احساس ناراحتی در ناحیه لثه ها آن قدر شدید است که کودک ازمکیدن سر پستانک شیشه شیر خودداری می کند. در این صورت، می توانید شیر را توسط لیوان و یا قاشق به او بدهید.
- میوه ها را کاملاً له کرده و یا آب آنها را به کودک بدهید.
- بیماریهایی از قبیل اسهال، تب و غیره را طبیعی و در رابطه با دندان در آوردن طفل قلمداد نکنید و جهت مداوای کودک سریعاً به پزشک مراجعه نمایید.
- پس از این که کودک بزرگتر شد، به او نحوه درست مسواک زدن را بیاموزید و تا قبل ازآن این وظیفه را خودتان برعهده بگیرید. البته باید برای جلوگیری از تحریک لثه های کودک از مسواک های مویی نرم استفاده شود.
منبع: کتاب کودک من
تصاویر زیبا و مرتبط با این مقاله
