نوروزی زیبا، با تغذیه سالم

سال نو ونوروز باستانی بر همگی هم میهمان عزیز مبارک باد درآغاز فصل بهار هستیم؛ فصل شکوفایی؛ فصل نوشدن طبیعت وخانه تکانی دل ها. بسیاری از هموطنان مان از تعطیلات نوروزاین فصل سرسبز استفاده کرده اوقاتی را به سفر وبازدید از نقاط دیدنی و زیبای کشورمان اختصاص می دهند. برخی ازخانواده ها نیزایام نوروز را در شهر خود وبه دید وبازدید ازاقوام ودوستان می گذرانند. درهرحال، تعطیلات نوروز موقعیت بسیارخوبی جهت استراحت وتمدد اعصاب و فراهم نمودن اوقاتی خوش وشاد در زندگی است؛ اما با کمال شگفتی شاهد هستم که گاهی اوقات درایام عید و پس از پایان تعطیلات نوروزی بعضی، افراد دچار عوارض واختلالاتی می شوند که آنان را به بستر بیماری می اندازد ویا باعث رنج و آزار آنان می گردد؛ حتی در برخی موارد موجب بیماری های سخت ولاعلاج می شود در هر حال این عوارض، چه شدید وچه خفیف، زندگی را برای بسیاری از هموطنان مان تلخ می کند.

اختلالات رایج درایام نوروز:
 

هیچ یک از این عوارض، عادی واز پیامدهای طبیعی تعطیلات نوروزی نیست و صرفاً به علت تغذیه نامناسب و شیوه غلط زندگی در این ایام دربعضی افراد بروز کرده متأسفانه تعطیلات شیرین و خوش سال نو را بر بسیاری از هموطنان مان سخت وناخوشایند می کند. حال ببینیم علت اصلی واساسی این بیماری ها وعوارض ناگوار در بعضی اشخاص چیست وچرا گریبانگیر برخی افراد می شود، درحالی که بعضی دیگر، از گزند این اختلالات درامان هستند؟ قبل از ورود به این بحث، لازم است به این مطلب توجه شود که بعضی افراد تصور می کنند درمواقع جشن و سرور وخوشی نباید به تغذیه وسلامت خود توجه نمود ومجازیم در مصرف غذا افراط نموده ومواد مضر وبی خاصیت را جزء برنامه غذایی روزانه خود قرار دهیم. این تصور به هیچ وجه صحیح نیست و مضرات آن مستقیماً گریبانگیر فرد خواهد شد.
پس ازاین مقدمه کوتاه به دلایل بروز اختلالات مختلف در بعضی افراد در تعطیلات عید یا پس ازآن می پردازیم:

یبوست یا تأخیر در تخلیه کامل روده
 

یبوست امروزه بلای قرن محسوب می شود واکثرافراد به خصوص درشهرهای بزرگ و صنعتی به آن مبتلا هستند. در تعطیلات نوروز این مشکل در افراد مستعد تسدید شده وموجب آزارآنان وابتلا به عوارض ناشی از آن می گردد. یکی از مهم ترین علل ابتلا به یبوست، عدم یا کمبود مصرف فیبرغذایی، به خصوص سبزی و سالاد است؛ زیرا در ایام سفر، افراد به بهداشتی بودن این مواد در رستوران ها اطمینان ندارند. افرادی هم که دراین اوقات درشهر خود می مانند؛ و به سفر نمی روند، به علت دید وبازدید و سرگرمی های مخصوص عید، فرصتی برای شستشو و ضد عفونی کردن سبزی و سالاد پیدا نمی کنند واز خرید این مواد گیاهی غافل می شوند. غلات با سبوس، میوه های با پوست وحبوبات نیزازمنابع خوب و غنی فیبر هستند که درایام عید دسترسی به این مواد نیز معمولاً کم می شود. دراین ایام درخوردن میوه های با پوست باید احتیاط کرد؛ زیرا چنانچه به خوبی شسته و ضد عفونی نشوند، می توانند بیماری زا باشند. عامل مهم دیگر در بروز یبوست کمبود مصرف آب است.درایام تعطیلات نوروز به علت مسافرت یا دید وبازدیدهای مکرر، توجهی به مصرف آب کافی نمی شود که یکی از پیامدهای مهم آن یبوست است. همچنین، کمبود تحرک جسمی و ورزش و پیاده روی دراین اوقات از علل دیگر بروز یبوست به شمار می آید.

افزایش چربی های نامطلوب خون ویا فشارخون
 

گاه شاهد هستیم که برخی افراد میانسال یا سالمند پس ازتعطیلات نوروزی با اینکه اوقات خوش وشیرینی را به همراه خانواده خود گذرانده واز تعطیلات لذت برده اند، ولی مبتلا به افزایش چربی های نامطلوب خون یا بالا رفتن فشارخون شده و بیماری و بستری می شوند و اوقاتی تلخ و دشوار را به منظور مداوا وبازگشت سلامت خود سپری می کنند.این گروه ازافراد تصور می کنند که پرخوری واستفاده ازخوراکی های نامناسب چنانچه کوتاه مدت و حدود یکی دو هفته باشد، به سلامت آنان لطمه ای نمی زند؛ درحالی که افراد سالمند یا میانسال و یا جوانانی که در ریسک افزایش چربی های خون ویا فشار خون هستند باید درتمام اوقات مراقب تغذیه و سلامت خود باشند. و ازهرگونه بی توجهی وبی مبالاتی درتغذیه و شیوه زندگی شان جداً بپرهیزند. افراد سالمند یا میانسال هنگامی که به سفر می روند ویا در میهمانی ها درجمع فامیل و دوستان غذا میل می کنند، معمولاً اشتهای بیشتری برای صرف غذا دارند و اکثراً تمایل زیادتری نسبت به مواد سرخ کرده وچرب و شیرین از خود نشان می دهند. پرهیزهای غذایی معمولاً برای این دسته از افراد ناخوشایند و زجرآوراست؛ غافل از آنکه این پرهیزها عامل مهمی درحفظ سلامت و طول عمرآنان می باشد. در ایام عید این عزیزان اکثراً در برنامه غذایی خود اصول صحیح تغذیه ای و بهداشتی را رعایت نکرده و در مصرف شیرینی، آجیل شور وغذاهای سرخ کرده و چرب افراط می کنند وهمین امر موجب بروز اختلالات جدی وحتی گاه سکته های قلبی یا مغزی درآنان می شود. بنابراین لازم است درتعطیلات عید نیز مانند سایراوقات سال به برنامه غذایی روزانه خود توجه ودقت داشته باشند تا ایام خوش نوروزی آنان عاقبتی خوب با خاطراتی شیرین در برداشته باشد. همچنین، برای سلامت بیشتر لازم است این افراد تحرک جسمی وپیاده روی و ورزش متعادل ومناسب خود را درایام تعطیلات مانند سایر مواقع حفظ کنند.

اختلالات گوارشی
 

گاه مشاهده می کنیم افرادی که تعطیلات نوروز را به سفر می روند ویا حتی کسانی که به مسافرت نمی روند واوقات خود را به دید وبازدید دراین ایام می گذرانند دچار عوارض گوارشی از قبیل اختلال درهضم غذا، سنگینی دستگاه گوارش، نفخ و دل درد، اسهال و...، می شوند که عوامل مختلفی دارد؛ از جمله بی نظمی در ساعات مصرف غذا، اکثراً درایام تعطیلات برنامه غذایی افراد از روال طبیعی خود خارج می شوند؛ مثلاً مصرف صبحانه به دلیل دیر بیدار شدن از خواب به تعویق می افتد ویا ساعت مصرف ناهار وشام به علت مسافرت ویا دید وبازدید دچار تأخیر می شود. این بی نظمی در ساعات مصرف غذا می تواند از عوامل مهم بروز عوارض گوارشی باشد. همچنین پرخوری وانباشتن معده ازغذا یا از موادی مانند شیرینی، آجیل و...، نیز ریزه خواری به هنگام مسافرت یا درمیهمانی ها باعث خستگی دستگاه گوارش شده ومنجر به اختلالات گوارشی می گردد. و این عارضه درکودکان و سالمندان که دستگاه گوارش ضعیف تری دارند بیشتر بروز می کند. مشکل دیگری که ممکن است در ایام نوروز به وجود آید، مسمومیت ها وعفونت های گوارشی که می تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد. کسانی که در رستوران های نامطمئن غذا صرف می کنند ویا افرادی که در رستوران از سالاد وسبزی که به خوبی شستشو وضد عفونی نشده استفاده می نمایند، بیشتر درمعرض این اختلالات قرار می گیرند. بنابراین افرادی که در تعطیلات عید به مسافرت می روند ویا کسانی که دراین ایام ترجیح می دهند بیشتر در رستوران غذا صرف کنند، باید حتماً رستوران هایی را انتخاب کنند که به بهداشتی بودن آنها اطمینان دارند. ضمناً از مصرف سبزی، سالاد و میوه های با پوست در رستوران جدًا خودداری کنند.

کاهش قدرت ایمنی بدن وابتلا به بیماری های مختلف
 

بعضی افراد درپایان تعطیلات نوروزی یا در طول این ایام، از ضعف قوای جسمانی، خستگی وکوفتگی ویا بروز عفونت های تنفسی وسرماخوردگی های مکرر یا طولانی شکایت می کنند. کاهش قدرت ایمنی بدن، عامل مهم بروز این عوارض است وقربانیان آن افرادی هستند که در تعطیلات عید، شیوه تغدیه وبرنامه زندگی نامناسبی را دنبال می کنند. بسیاری ازافراد به خصوص نوجوانان و جوانان دراین ایام از مصرف غذاها و میان وعده های سالم و مفید خانگی امتناع کرده و از غذاهای آماده بیرون استفاده می کنند. این مواد اکثراً حاوی مقدار زیادی چربی، نمک، سس های چرب یا شکرو مواد افزودنی شیمیایی هستند و نه تنها ارزش تغذیه ای بالایی ندارند، بلکه برای سلامت افراد زیان آورند. نوجوانان وجوانان اکثراً درایام تعطیلات نوروز از مصرف سبزی، سالاد، میوه ها و آب میوه های تازه و نیزشیرو دوغ وسایر لبنیات خودداری می کنند؛ در نتیجه مواد مغذی ضروری، به خصوص ویتامین ها ومواد معدنی به میزان لازم وکافی به بدن آنان نمی رسد. خلاصه آنکه درایام عید الگوی غذایی این افراد ازحالت سالم وطبیعی خارج شده واز موادی استفاده می شود که برای سلامت این گروه که اکثراً درمرحله رشد وتحرک شدید جسمی و فکری هستند، مفید نیست که نتیجه آن کاهش مقاومت بدن و بروز اختلالات فراوان از جمله سرماخوردگی و بیماری های غفونی مکرر و طولانی می باشد.

پوسیدگی وخرابی دندان ها
 

گاه مشاهده می شود که دندان بعضی افراد، به خصوص کودکان و سالمندان، بعد از پایان تعطیلات عید دچار پوسیدگی وخرابی می شود، افراط در خوردن مواد شیرین، به خصوص چنانچه بعد از مصرف آن، دندان ها شسته نشوند، ونیز شکستن مغزهای دارای پوست سفت مانند بادام، پسته، فندق وامثال آن با دندان ها، از عوامل مهم خرابی دندان ها است؛ زیرا به مینای دندان لطمه می زند. بسیاری از افراد در مسافرت ها یا دید و بازدیدهای نوروزی، این مساله را رعایت نمی کنند وسلامت دندان های خود را به خطر می اندازند. به خاطر داشته باشیم که مفهوم جشن وشادی و خوشی، ایجاد اختلال در شیوه زندگی و برقراری تغییرات نامناسب در الگوی غذایی نیست، بلکه باید این ایام را فرصتی مناسب جهت تمدد اعصاب و بازسازی هرچه بیشترسلامت جسمی و روحی خود بدانیم وبا برنامه ریزی صحیح تغذیه ای واصلاح شیوه زندگی، برای برقراری سلامت بیشتر و آرامش روح و روان خود تلاش کنیم.
منبع:نشریه آشپزباشی، شماره 50.