بیماری آب سیاه در گفتگو با دکتر نوید نیلفروشان، فوق‌تخصص گلوکوم
گلوکوم یا آب سیاه بیماریی است که به عنوان درد بی صدا نامیده می شود زیرا می‌تواند آرام آرام موجب کاهش بینایی و حتی کوری شود. گفتگوی ما را با دکتر نوید نیلفروشان، چشم‌پزشک، فوق‌تخصص گلوکوم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره همین بیماری بخوانید.
آقای دکتر! تعریف شما از بیماری آب سیاه یا گلوکوم چیست؟
ببینید، بینایی در انسان وابسته به این است که تصویری که از محیط بیرون در چشم شما تشکیل می‌شود بتواند به وسیله رابطی به نام عصب بینایی که مشابه سیم برق در دستگاه‌های برق است، برای درک به مغز منتقل شود. بیماری آب‌سیاه یا گلوکوم بیماریی است که در آن عصب بینایی به علت افزایش فشار داخل چشمی به تدریج تخریب شده و در صورت تشخیص ندادن و عدم درمان مناسب، می‌تواند به کم‌بینایی و نابینایی غیرقابل برگشت منجر شود.
علایم بیماری آب سیاه چیست؟
بیماری آب سیاه انواع گوناگونی دارد ولی متاسفانه در بیشتر موارد و در ابتدای بیماری هیچ‌گونه علامتی ندارد و بیشتر بیماران به طور اتفاقی و به دنبال معاینات معمول چشم‌پزشکی متوجه بیماری خود می‌شوند ولی به طور معمول با پیشرفت بیماری و به ویژه در مراحل انتهایی، کاهش بینایی از علایم بیماری است.
البته در گروه اندکی از بیماران که به آنها گلوکوم با زاویه بسته اطلاق می‌شود، بیماری به صورت حاد و با علایمی مانند چشم‌درد، سردرد، تهوع، قرمزی چشم، تاری‌دید و احساس هاله رنگی در اطراف منابع نوری مانند لامپ خود را نشان می‌دهد. این گروه از بیماران به طور معمول تنها گروهی از بیماران گلوکومی هستند که به طور اورژانسی به پزشک مراجعه میکنند و با توجه به اینکه بسیاری از علایم آن مانند تهوع، استفراغ و سردرد یا بیماری‌های گوارشی، مغزی یا فشارخون بالا مشترک است ممکن است در خیلی از مواقع حتی دیر تشخیص داده شوند.
دیده می‌شود که بعضی از نوزادان به طور مادرزادی به بیماری آب سیاه مبتلا هستند. آیا در آنها هم همین علایم که ذکر کردید، دیده می‌شود؟
خیر، علایم این بیماری در موارد گلوکوم مادرزادی متفاوت بوده و ممکن است در بدو تولد یا طی یک تا 2 سال اول زندگی، خود را به صورت بزرگ شدن چشم اول که ممکن است یک‌طرفه یا دو طرفه باشد، تغییر رنگ چشم به رنگ خاکستری یا آبی رنگ (که به طور طبیعی شفاف است)، آب‌ریزش و حالت ترس از نور (بچه چشم خود را در مقابل نور می‌بندد) نشان دهد.
چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری هستند؟
بیماری گلوکوم بیشتر در افراد بالای 40 سال دیده می‌شود و با بالا رفتن سن احتمال بروز آن نیز بیشتر می‌شود به طوری که احتمال بروز این بیماری در گروه سنی 40 تا 50 سال یک تا دو درصد و در گروه سنی 70 تا 80 سال پنج تا شش درصد است. البته این بیماری در تمام سنین و حتی در نوزادان و شیرخواران نیز ممکن است دیده شود.
آیا وراثت نیز تاثیری در ابتلا به بیماری گلوکوم دارد؟
بله، وجود گلوکوم در پدر، مادر، برادر یا خواهر زنگ خطری برای دیگر اعضای خانواده است به طوری که احتمال گرفتاری این افراد نسبت به کسانی که زمینه خانوادگی این بیماری را ندارند سه تا چهار برابر بیشتر است.
بیماری‌های دیگر چه‌طور؟ آیا تاثیری در ابتلا به بیماری دارد؟
ممکن است افرادی که دچار دیابت هستند یا به علت نزدیک‌بینی و یا دوربینی از عینک‌های با نمره بالا استفاده میکنند، بیشتر در معرض خطر باشند.
آیا بیماری گلوکوم قابل پیشگیری است؟
در بیشتر موارد بیماری قابل پیشگیری نیست ولی تشخیص زودرس، درمان مناسب و همکاری بیمار در انجام دستورات پزشک می‌تواند از صدمات چشمی بیشتر و بروز کم‌بینایی و نابینایی جلوگیری کند. تنها گروهی از بیماران که ممکن است بتوان از بروز گلوکوم در آنها پیشگیری کرد افرادی هستند که اصطلاحا به آنها افراد با زاویه چشم تنگ گفته می‌شود. این گروه به‌طور معمول هیچ مشکل خاصی چه از نظر بینایی و چه از نظر اعصاب چشمی در معاینه ندارند ولی شرایطی از نظر ذاتی در آنها وجود دارد که آنها را مستعد به حملات حاد گلوکوم زاویه بسته به ویژه با افزایش سن می‌کند. در بسیاری از این افراد زمینه‌های مثبت بیماری در خانواده نیز وجود دارد. بنابراین توصیه می‌شود که برای این گروه روش درمان لیزری برای پیشگیری از بیماری انجام شود. این روش بسیار کم‌خطر بوده و در صورتی که پزشک چنین توصیه‌ای را داشته باشد لازم است افراد مساله را مورد توجه دقیق قرار دهند.
بیماری گلوکوم چگونه درمان می‌شود؟
روش‌های مختلف درمانی براساس تظاهرات بیماری انجام می‌شود. مانند درمان‌های دارویی، لیزر درمانی و جراحی، که هدف از این درمان‌ها پیشگیری از صدمات بیشتر به عصب بینایی است. البته قسمتی از عصب بینایی که به علت بیماری دچار آسیب شده متاسفانه قابل ترمیم و اصلاح نیست. در بعضی از موارد لازم است برای درمان از هر سه روش ذکر شده استفاده کرد. درمان‌های دارویی به طور عمده به صورت قطره‌های چشمی و گاهی قرص، شربت و یا سرم است و در بیشتر موارد به مصرف بیش از یک نوع قطره برای کنترل بیمار نیاز است.
جراحی چه‌طور؟
درباره جراحی، ممکن است بعضی از بیماران به بیش از یک بار عمل جراحی در طول زندگی خود نیاز داشته باشند. درباره درمان گلوکوم مادرزادی به‌طور معمول بلافاصله پس از تشخیص بیماری و در اسرع وقت باید تحت عمل جراحی قرار گیرند ولی متاسفانه اعمال جراحی در نوزادان و شیرخواران ممکن است به اندازه بزرگسالان موفقیت‌آمیز نباشد و در بسیاری از موارد لازم است که بیش از یک بار عمل جراحی شود یا جراحی‌های با روش‌های متعدد صورت گیرد و حتی علاوه بر آنها از داروهای متعدد پس از جراحی نیز استفاده شود. این گروه از بیماران ممکن است دچار مشکلات دیگر چشمی مانند کدورت قرنیه، آب مروارید یا افزایش شماره عینک در طول زمان شوند. بنابراین ممکن است اعمال جراحی دیگری مانند جراحی آب‌مروارید، پیوند قرنیه یا تجویز عینک با شماره‌های نسبتا بالا برای این افراد انجام شود.
چه توصیه‌هایی به افراد در معرض خطر دارید؟
با توجه به اینکه بیشتر بیماران در شروع بیماری دارای علامت هشداردهنده خاصی نیستند بنابراین توصیه می‌شود که تمام بیماران بالای 40 سال در صورتی که زمینه بیماری را در خانواده دارند هر یک تا دو سال یک بار و در غیر این صورت هر سه تا چهار سال یک بار و تمام افراد بالای 60 سال هر سال یک بار مراجعه و معاینه چشم‌پزشکی داشته باشند.
منبع: http://www.salamat.com
