تحقیقات اخیر نشان داده است، بیش از پنجاهدرصد از کودکان مبتلا به اختلال بیشفعالیِ همراه با نقص توجه، در نوجوانی و حتی بزرگسالی نیز این علائم را دارند. آشنایی با برخی ویژگیهای شایع در این نوجوانان، ما را در درک و برخورد بهتر با آنها یاری میرساند. در این مقاله سعی در معرفی این ویژگیها داریم.
حوزهٔ پژوهش درباره نوجوانان مبتلا به اختلال بیشفعالیِ همراه با نقص توجه، حوزهٔ نسبتاً جدیدی است؛ بنابراین در این زمینه در مقایسه با کودکان مبتلا به این اختلال، اطلاعات کمتری داریم. برخی از ویژگیهای نوجوانان مبتلا به اختلال بیشفعالی همراه با نقص توجه عبارتاند از: مشکلات توجه، تکانشگری، نوسانات خلق، بینظمی، بیطاقتی و تحمل اندک در برابر استرس. بسیاری از این ویژگیها شبیه خصوصیاتی است که در کودکان مشاهده میشود؛ اما در نوجوانان خود را به صورتی متفاوت نشان میدهند.
علائم بیتوجهی، تکانشگری و بیشفعالی به طور جدی در زندگی یک نوجوان تداخل و ایجاد مشکل میکند. در واقع این اختلال با همهٔ جنبههای زندگی یک نوجوان در ارتباط است. به نظر میرسد توجه به این مسئله ضروری باشد که در طی سالهای نوجوانی، به علت تغییرات هورمونی، ممکن است علائم اختلال تشدید شود.
مشکلات توجه
برای نوجوانان مبتلا به این اختلال، همانند کودکان، انجام و اتمام وظایف و کارها دشوار است. آنها نمیتوانند بر موضوعی خاص تمرکز کنند. عموماً اگر موضوع برایشان خیلی جالب باشد یا برانگیخته شده باشند، میتوانند تمرکز کنند.
غالباً گفته میشود که نوجوانان مبتلا به اختلال بیشفعالی همراه با نقص توجه به رهنمودها، داستان و غیره توجه نمیکنند. آنها این کار را با اراده و خواست خود انجام نمیدهند؛ بلکه فقط نمیتوانند روی آنچه شخص دیگر میگوید تمرکز کنند.
تکانشگری
نوجوانان دارای این اختلال، معمولاً بدون تفکر کافی دست به عمل میزنند. گاهی این نوجوانان میگویند چنان خسته و آزردهاند که کار احمقانهای انجام میدهند و بعد به پیامدهای آن فکر میکنند.
نوسان خلق
در نوجوانان مبتلا به اختلال، روحیات و احوالات بهسرعت تغییر میکنند. این دسته از نوجوانان تمایل دارند نسبت به موقعیتها، واکنشی تند، مثبت یا منفی، نشان دهند که الزاماً براساس چیزی نیست که آنها بتوانند آن را دقیقاً بشناسند و بازگو کنند. در اکثر نمونهها، نوسانات خلق کوتاهمدت هستند و حداکثر چندساعت ادامه مییابند.
بینظمی و ناتوانی در انجام وظایف
نوجوانان مبتلا به اختلال بیشفعالی همراه با نقص توجه، در نظمبخشیدن به وظایف کماهمیت، مشکل دارند؛ طوری که به نظر میرسد، هرگز هیچ کاری انجام نمیشود. آنها در تعیین اولویتها چه در مدرسه و چه در خانه مشکل دارند. هرگز نمیدانند یک شیء را کجا گذاشتند.
بدخلقی و بیطاقتی
آنچه به عنوان اوقات تلخی نوجوان مطرح میشود، ممکن است در برخی از نوجوانان مبتلا به این اختلال، شدت بیشتری داشته باشد. این بدخلقی و بیطاقتی ممکن است در زندگی اجتماعی و تحصیلی موانعی ایجاد کند.
تحمل اندک در برابر استرس
به نظر میرسد این نوجوانان به سرعت در هم میشکنند و سراسیمه میشوند. گویا آنها بسیار حساساند و به راحتی، پریشان و آزرده میشوند؛ تا جایی که قادر به واکنش نشاندادن به یک واقعیت نیستند. جای تعجب نیست که با افزایش استرس و پیچیدهشدن مشکل، ظرفیت آنها هم کاهش مییابد.