خوزستان همچنان در خط مقدم ریزگردها قرار دارد. سال گذشته پدیده ریزگردها آن اندازه تکرار شد که رئیسجمهور و هیأت دولت را به خوزستان کشاند و همانجا هیأت دولت تشکیل شد تا مگر برای پدیدهای که سالهاست سلامت شهروندان خوزستان را تهدید میکند چارهای بیندیشند؛ پدیدهای که گاهوبیگاه مهمان ناخوانده 22استان کشور میشود. باوجود این، بخش عمدهای از گردوغبار خوزستان ناشی از کانونهای داخلی است.
به گزارش به نقل از همشهری، اجرای راهکارهای کوتاهمدت و فوری از یک سو و راهکارهای درازمدت از سوی دیگر حاصل نشست هیأت دولت در خوزستان برای مقابله با ریزگردها بود. براین اساس، 2طرح تهیه شد؛ طرحی درازمدت که طی آن قرار است 350هزار هکتار از کانونهای بحرانی گردوغبار داخلی خوزستان مهار شود. طرح دوم اما طرحی کوتاهمدت و فوری برای مهار 42هزار هکتار کانون فوقبحرانی گردوغبار بود که در دستور کار قرار گرفت و بلافاصله عملیات اجرایی آن آغاز شد. 6هزار هکتار بوتهکاری در سال قبل دستاورد همین طرح کوتاهمدت است که همچنان ادامه دارد. همزمان، عملیات احداث 40کیلومتر کانال برای تأمین آب این عرصهها از رود کارون آغاز شد که اکنون مراحل نهایی آن طی میشود.همه این موارد هم تحت مدیریت مستقیم وزارت جهادکشاورزی در حال اجراست.
دکتر پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها روزگذشته در گفتوگو با همشهری درباره آخرین وضعیت کانونهای بحران گردوغبار داخلی در خوزستان گفت: کانونهای گردوغبار بسته به فصل بادهای محلی متغیر هستند. هماکنون، سازمان جنگلها روی مهار 42هزار هکتار کانون بحران گردوغبار متمرکز شده است؛ اما در این میان آنچه حائز اهمیت است تأمین منابع آبی است که از رودخانههای زهره، کارون، جراحی و کوپال بهصورت سیلاب در فصل طغیان رودخانهها در سطح عرصههای طبیعی پخش و باعث مرطوب شدن خاک میشد. این رطوبت عامل مهمی در مهار گردوغبار بود.
حالا اما گرشاسبی میگوید که 8سال است سدهای متعددی که در بالادست احداث شده مانع پخش این سیلابها میشود درنتیجه هورها و مراتع بهشدت خشک و از رطوبت خالی شده است. افزون براین، فشار دام در این عرصهها باعث نابودی پوشش گیاهی شده و در نبود رطوبت و پوشش گیاهی، این عرصهها به کانونهای بحران گردوغبار در خوزستان تبدیل شده است.
مصوبهای که اجرا نشد
گرشاسبی در ادامه به مصوبه هیأت دولت مورخ اول آذرماه سال 95برای مهار کانونهای گردوغبار اشاره کرد وافزود: براساس این مصوبه، کارگروهی با مسئولیت وزارت جهادکشاورزی، سازمان حفاظت محیطزیست، وزارت نیرو و استانداری خوزستان تشکیل شد تا برای مدیریت آب و پخش سیلاب تصمیم بگیرد؛ در واقع این بهترین راهکار برای مهار گردوغبار است اما متأسفانه تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
این مقام مسئول در سازمان جنگلها و مراتع کشور که گردوغبار و بیابان در حوزه مسئولیت وی تعریف شده است، گفت: سازمان جنگلها در زمینه میزان آبی که برای مرطوب نگاه داشتن عرصههای طبیعی با هدف مهار کانونهای گردوغبار مورد نیاز است برآوردی را انجام داده که طبق آن، سالانه 610میلیارد مترمکعب آب برای پخش در 200هزار هکتار اراضی پایین دست رودخانهها مورد نیاز است اما در این خصوص هیچ تصمیمی گرفته نشده است. بدیهی است در چنین وضعیتی اگر بارندگی نشود ما شاهد بروز گردوغبار خواهیم بود. معاون سازمان جنگلها درباره وضعیت گردوغبار در سایر مناطق کشور هم گفت: علاوه بر خوزستان در 10سال اخیر درسایر مناطق کشور کانونهای گردوغبار شکل گرفته بهویژه در 4سال گذشته حدود یک میلیون هکتار از عرصههای کشور بهدلیل جلوگیری از پخش سیلاب تبدیل به کانون گردوغبار شده که از آن جمله میتوان به اراضی تالابی جازموریان (که البته امسال آبگیری شد) و نیز اراضی گاوخونی و حاشیه دریاچه ارومیه اشاره کرد. همچنانکه اراضی حاشیه رودخانه شور در جنوب آبیک، غرب قزوین و شهریار به وسعت 200هزار هکتار تبدیل به کانون گردوغبار شده است.
مهمترین راهکار مهار گردوغبار
دکتر پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگلها، تأمین حقابههای منابع طبیعی را مهمترین راهکار برای مهار کانونهای گردوغبار عنوان کرد و گفت: حقابه منابع طبیعی با حقابه محیطزیستی متفاوت است و منظور از حقابه منابع طبیعی، حقابه هورها و مراتع است که حیات آنها وابسته به آب است و با قطع شدن این حقابه تبدیل به کانون گردوغبار میشوند. وی درباره میزان اعتبارات مربوط به مهار گردوغبار هم گفت: مجلس شورای اسلامی امسال توجه ویژهای به معضل گردوغبار داشت و 900میلیاردتومان منابع مالی برای مهار گردوغبار درنظر گرفت که تلاش میکنیم این منابع تأمین شود.