پرستاری از آن دست شغل‌هایی است که تنها با عشق می‌توان در آن ماند و ادامه داد. گرچه ورود به این رشته در دانشگاه و پرستاری خواندن مانند دیگر رشته‌های تحصیلی است و آنچنان تفاوتی ندارد، اما اشتغال به آن و پرستار ماندن تنها به واسطه عشق و علاقه به این حرفه می‌تواند ادامه پیدا کند.
به گزارش ، فرهیختگان نوشت: آنچه در ادامه می‌آید مروری است بر برش‌هایی از واقعیت سختی‌های شغل پرستاری از زبان خود پرستاران که بعضا در مجلس شورای اسلامی، سازمان نظام پرستاری و بیمارستان مشغول به کار هستند.
ناملایمات پرستاری
«من هم مثل خیلی از پرستارهایی که دوستانم هستند یا در جای دیگری، بیمارستان، کلینیک یا هر مرکز درمانی دیگر در حال فعالیت پرستاری هستند، انتخاب اول و علاقه ابتدایی‌ام پرستاری نبود. در دوران دبیرستان رشته علوم تجربی را انتخاب کردم و طبعا آن چیزی که در ذهنم بود، لباس سفید پزشک متخصص و جایگاهی فراتر از پرستاری بود، نه اینکه هیچ تصوری نسبت به پرستاری نداشته باشم، اما برای من اولویت کمتری داشت. بعد از کنکور و دانشگاه و سیر اتفاقات و جریاناتی که ایجاد شد، پرستاری شغل من شد. شغلی که در ابتدا فقط همین نگاه درآمدی و بهره‌برداری از آن چیزی که سال‌ها درسش را خوانده بودم، مدنظرم بود. زمان می‌گذشت و پرستاری هم مثل سایر مشاغل، مصائب و مشکلاتش را بیشتر به من نشان می‌داد و آنجا بود که واقعا فهمیدم عشق و علاقه به کار است که می‌تواند آن را برای من لذت‌بخش کند. نوع نگاهم به جایگاهی که در آن قرار داشتم، عوض شد. پرستاری دیگر بخشی از زندگی روزانه و منبع درآمدی من نبود که سر ساعتی معین آن را شروع کنم و فعالیت‌هایی را انجام دهم و سر ساعتی مشخص هم محل کارم را ترک کنم و تمام.
شیفت و بی‌خوابی‌هایی که به‌تبع این موضوعات ایجاد می‌شد، واقعا سخت و طاقت‌فرسا بود، هر چقدر هم که نگاه‌ها آرمانی باشد و سعی کنیم از عشق و علاقه و توجیهات این‌چنینی جهت هضم مصائب موجود استفاده کنیم، صرفه اقتصادی و تامین احتیاجات معیشتی و روانی گزاره مهمی است که کمتر پرستاری نسبت به آن رضایت دارد. موضوع اضافه‌کار و فعالیت مضاف بر میزان موجود و عادی در بسیاری از مشاغل به خواست و انتخاب فرد صورت می‌گیرد اما در پرستاری شما مجبورید ساعاتی را به‌عنوان اضافه کار بایستید و به امور رسیدگی کنید و راه گریزی هم از آن نیست. حقوق و مزد ماهانه هم با تمام این اتفاقات و مشکلاتی که گفته شد با کلی تاخیر و این طرف و آن طرف شدن حقوق‌ها و کارانه‌ها پرداخت می‌شود.
اعتراض می‌کنیم و خواهان رسیدگی به وضعیت خودمان هستیم اما اعتراضات غالبا به جایی نمی‌رسد و ما را با جایگزین‌های تازه آموزش داده شده که 6 ماه سابقه فعالیت پرستاری دارند، تهدید می‌کنند.»
اینها صحبت‌های مریم جعفری یکی از پرستاران بیمارستان‌های تهران است که در مورد فعالیت‌های شغل پرستاری و مشکلات و مصائبی که با آن درگیر هستند با «فرهیختگان» گفت‌وگو کرد.
پرستار خودش را وقف بیمار می‌کند
«از زمانی که به‌عنوان پرستار مشغول به کار شدم و اولین باری که مجروحی را به بخش اورژانس آوردند و خون جراحت بر لباسم پاشید و روپوش سفید من را کثیف کرد، متوجه شدم اینجا خانه مادر نیست که کسی نازت را بکشد، شب‌نخوابی‌ها، کار خانه، نگهداری از فرزندان، سر و کله زدن با همراه بیماران که تو را مسئول تمام اتفاقات می‌دانند، تحمل کردن غرغرهای پزشک و... تعداد انگشت‌شماری از مشکلات بی‌شمار پرستاران هستند.
یادم می‌آید در بخش سوختگی که کار می‌کردم، بیماری بود که همراهی نداشت تا او را به حمام ببرد و زخم‌هایش را پانسمان کند (این کار وظیفه پرستار نیست)، یکی از همکاران با دلسوزی او را به حمام می‌برد و زخم‌هایش را پانسمان و وزن سنگین او را بر خود تحمل می‌کرد. درنهایت هم همکارمان دیسک کمر گرفت و کسی هم متوجه فداکاری او نشد، موردهای این‌چنینی زیاد است. یکی از همکاران می‌گوید شبی زمستانی نوزادی را به بخش اورژانس آوردند که مادرش در تصادف فوت کرده بود و هیچ وسیله‌ای موجود نبود که بتوان با آن نوزاد را سیر کرد تا دیگر بهانه مادرش را نگیرد، یکی از همکاران دستش را شست تا صبح در دهان کودک قرار داد تا آرام بگیرد.
آری بدون شک تمام پرستاران خود را وقف بیماران‌شان می‌کنند؛ درنهایت باید بگویم که من پرستارم و درک می‌کنم که حرفه‌ام سخت است، درک می‌کنم که بیماری و درد می‌کشی، درک می‌کنم که همراهانت نگران هستند و عصبی، درک می‌کنم که او پزشک است و تشخیص می‌دهد، اوردر(order) می‌دهد و من مجری‌ام، درک می‌کنم که بیمارستان بودجه‌اش کم است یا شاید کم باشد ولی باید بگویم که شیفت‌هایی هست که نه تو می‌بینی و نه مسئولان، شیفت‌هایی هست که فقط پنج دقیقه آرزو می‌کنم بتوانم بنشینم تا لحظه‌ای برای رفع تشنگی هشت ساعته‌ام آب بنوشم و فقط می‌خواهم تو هم مرا درک کنی.
نمایندگان مجلس پاسخگوی پرستاران باشند
مهدی امیرجانی، مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری کشور در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به مهم‌ترین مطالبات پرستاران اظهار کرد: «مهم‌ترین مطالبات پرستاران مربوط به قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می‌شود.»
وی افزود: «قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاران سال 86 تصویب شد و دقیقا 10 سال از آن می‌گذرد اما همچنان در حسرت به اجرا در آمدن این قانون هستیم.»
مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری کشور با اشاره به پیگیری‌هایی که سازمان نظام پرستاری در راستای تحقق بخشیدن به مطالبات پرستاران و اجرایی شدن قانون تعرفه‌گذاری پرستاران انجام داده است، گفت: «امسال از سمت مجلس پیگیری کردیم که مشکلات بخش بودجه حل شود اما قسمت اول مشکلات که مربوط به معاونت اجتماعی سازمان برنامه و بودجه می‌شود همچنان محقق نشده است.»
امیرجانی ادامه داد: «در برنامه ششم توسعه رقم هزار میلیارد تومان برای مطالبات 200 هزار پرستار در نظر گرفته شده است که به‌رغم اینکه مصوبه مجلس بود اجرا نشد، البته رقم پیشنهادی ما دو هزار میلیارد بود که خودشان آن را به هزار میلیارد کاهش داده‌اند.»
وی با اشاره به محقق نشدن رقم پیشنهادی برای مطالبات پرستاری، گفت: «نمایندگان مجلس باید پاسخ دهند که چرا همراهی نکردند تا این طرح اجرایی شود.»
مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری کشور خاطرنشان کرد: «از دیگر مشکلات پرستاران می‌توان به معوقات کارانه، اضافه‌کاری‌ها و... اشاره کرد و همچنان سوال کرد که چرا با اینکه ما پیشنهاد داده‌ایم کارانه پرستاران مستقل شود، همچنان کارانه‌های پرستاران جزء همان سهم 27 درصد است.»
امیرجانی با اشاره به راه‌حل برطرف کردن مشکلات پرستاران گفت: «مشکلات جامعه پرستاری بسیار زیاد و عمیق است و حل کردن آنها نیاز به همکاری مسئولان و زمان دارد.» وی ادامه داد: «پرستاران باید امنیت شغل داشته باشند و مطمئن باشند که وقتی فارغ‌التحصیل می‌شوند استخدام می‌شوند اما وزارت بهداشت برای جذب پرستاران گامی برنداشته است.»
مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام پرستاری کشور با اشاره به وضعیت استخدام پرستاران گفت: «ما کمبود پرستار نداریم بلکه کمبود استخدام پرستاران را داریم چراکه بالای 10 هزار نفر پرستار بیکار داریم.»
شغل پرستاری فی‌نفسه سخت است
حیدرعلی عابدی، نماینده مجلس شورای اسلامی که خود پرستار است در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به مشکلات حرفه پرستاری اظهار کرد: «از مهم‌ترین مشکلات پرستاری می‌توان به فشار کار زیاد، عدم رعایت استاندارد تعداد پرستار به تعداد تخت، عدم توجه به تعرفه‌های خدمات پرستاری، اضافه کاری‌های اجباری و دیر پرداخت کردن مطالبات پرستاری اعم از کارانه و اضافه‌کاری‌ها اشاره کرد.»
وی افزود: «شغل پرستاری حتی اگر این مشکلات را هم نداشته باشد فی‌نفسه سخت است و درنهایت پرستاران فرسوده می‌شوند و برای جلوگیری از فرسوده شدن آنها تاکنون برنامه‌ای نداشته‌ایم که برنامه داشتن در این‌باره از الزامات است.»
این نماینده مجلس با اشاره به فرآیند جذب پرستار گفت: «ما باید برای جذب پرستار برنامه داشته باشیم به‌طور مثال اگر قرار است بیمارستانی تاسیس شود، قبل از تاسیس آن برای تعداد پرستار مورد نیازش برنامه‌ریزی و مجوزهای لازم اخذ شود و بعد آن بیمارستان تاسیس شود.»
عابدی خاطرنشان کرد: «در بحث اشتغال پرستاران دو سوال اصلی وجود دارد؛ یک اینکه آیا ما پرستار جویای کار داریم؟ و دو اینکه حقوق و مزایا و شرایط کار برای این پرستاران را داریم یا خیر؟»
وی با اشاره به بحث‌هایی که در مورد استخدام پرستاران وجود دارد، گفت: «باید اعلام کنم که ما پرستار جویای کار نداریم یعنی هرچه پرستار تربیت کنیم(آموزش دهیم) باز هم آنها جویای کار نیستند و بعد از فارغ‌التحصیلی دیگر رغبتی ندارند در این شغل مشغول به کار شوند.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: «بحث بعدی این است که ما پرستار به اندازه کافی نداریم و می‌بینیم در شهری که اصلا نیاز به پرستار نیست، تعداد زیادی پرستار بیکار داریم ولی در شهر دیگری که نیاز به پرستار هست، هیچ پرستار جویای کاری نداریم، در نتیجه طرح آمایش سرزمینی برای رشته پرستاری حتما باید اجرا شود.»
عابدی در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اینکه چرا مجلس رقم عنوان شده برای معوقات پرستاران (هزار میلیارد تومان) را تصویب نکرده است، گفت: «مجلس نمی‌تواند هزینه‌ای را برای دولت برنامه‌ریزی کند که منبع درآمدش را پیش‌بینی نکرده است.»
وی ادامه داد: «درست است که دولت موکلف است در لایحه تقدیمی به مجلس برای بحث کارانه پرستاران مبلغی را در نظر بگیرد، اما دولت کیست؟ دولت یعنی ما که بتوانیم منبع درآمدی باشیم.»
این نماینده مجلس که خود پرستار هم هست با اشاره به منبع درآمد درنظر گرفته شده برای تامین معوقات پرستاران گفت: «ما برای اختصاص دادن آن رقم هزار میلیاردی طبق جلسه‌ای که با سازمان نظام پرستاری داشتیم، تصمیم گرفتیم حامل‌های انرژی افزایش پیدا کند.»
عابدی در ادامه گفت: «اما در کمیسیون تلفیق بحث حامل‌های انرژی منتفی شد و این رقم هم اختصاص داده نشد، البته رقم هزار میلیارد هم برای تامین معوقات پرستاران بسیار کم است.»
مشکلات پرستاران روزبه‌روز بیشتر می‌شود
محمد شریفی‌مقدم، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری در گفت‌وگو با «فرهیختگان» با اشاره به مشکل اصلی جامعه پرستاری اظهار کرد: «موضوعی که جامعه پرستاری کشور را به صورت کلی رنج می‌دهد بی‌عدالتی است.»
وی افزود: «این بی‌عدالتی در ابعاد مختلف تعریف می‌شود که از این ابعاد می‌توان به بحث پرداختی‌ها و جایگاه پرستاران اشاره کرد.»
قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری با اشاره به دسته‌بندی مشاغل گفت: «امروزه در دنیا مشاغل را براساس قابلیت‌ها و پتانسیل‌ها دسته‌بندی می‌کنند و متاسفانه نظام مدیریتی سنتی همچنان بر وزارت بهداشت حاکم است.»
شریفی‌مقدم تصریح کرد: «کشورهای مختلف در حوزه نظام سلامت ساختار متفاوتی با ما دارند و آن این است که هرکسی تخصصش بالاتر باشد جایگاه بالاتری هم دارد ولی در کشور ما هرکسی مدرکش بالاتر باشد جایگاه بالاتری دارد و این مهم کاملا اشتباه است.»
وی با اشاره به مشکلات طرح نظام سلامت ایران گفت: «متاسفانه در طرح نظام سلامت وزارت بهداشت تحول مدیریتی ایجاد نشده است؛ مدیریت وزارت بهداشت براساس یک روند سنتی اداره می‌شود.»
قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری خاطرنشان کرد: «پرستاران بیشتری خدمات بهداشت و درمان را به بیماران می‌دهند و اگر در کارشان خللی وارد شود، ضررش را مردم می‌بینند.»
شریفی‌مقدم با اشاره به اولویت‌های جامعه گفت: «با توجه به موارد گفته شده اولویت نخست ما باید سلامت مردم باشد چراکه سلامت مردم محور اصلی توسعه پایدار است.»
وی ادامه داد: «وزارت بهداشت به دلیل تعارض منافع اجازه نمی‌دهد پرستاران جایگاهی را که حق‌شان هست داشته باشند و مثلا تصویب می‌کند مدیر یک بیمارستان حتما باید پزشک متخصص باشد؛ مگر پزشک دوره‌های مدیریتی و آموزش‌های مدیریت بحران را گذرانده است؟ چرا پرستاران نمی‌توانند مدیر یک بیمارستان باشند؟ پرستار که بیشتر از پزشک بخش و به تبع آن یک بیمارستان را مدیریت می‌کند.»
قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری با اشاره به حل این مشکل گفت: «مهم‌ترین مشکل وزارت بهداشت همان‌گونه که گفته شد سیستم مدیریتی سنتی است و اگر وزارت بهداشت بخواهد از این مشکلات راحت شود باید سیستم مدیریتی خودش را تغییر دهد و این تغییر از آن جهت مهم است که مشکلات پرستاران نیاز به تغییر ساختار مدیریتی وزارت بهداشت دارد.»
شریفی‌مقدم تاکید کرد: «در طول یک سال گذشته مشکلات پرستاران حل که نشده هیچ بلکه بیشتر هم شده است.»
پرستاران را درک کنیم
گاهی‌اوقات وقتی به مکان‌های درمانی مراجعه می‌کنیم می‌بینیم پرستاری برخورد تندی با ما دارد، اما سعی کنیم آنها را درک کنیم، پرستاران هم دقیقا همان مشکلات ما را دارند و در همان حالت مشغول کمک کردن به بیماران هم هستند؛ چرا همیشه توقع داریم آنها ما را درک کنند؟
