روان‌پریشی پس از زایمان به طور ناگهانی و در عرض 24 ساعت تا دو هفته اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد و نشانه‌های آن به قرار زیر است:
- توهم و هذیان‌گویی
- تغییرات خلقی و رفتارهای عجیب
- بی‌قراری شدید
- سردرگمی و گم‌گشتگی
- امتناع از خوردن و خوابیدن
- افکار منفی
علل افسردگی پس از زایمان و عوامل خطر
اینکه چرا برخی از مادران به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شوند، علت دقیق آن مشخص نشده و تقریباً ناشناخته مانده است؛ ولی برخی از علل به آن مرتبط هستند و باید تمامی این عوامل خطر را شناخت؛ چرا که با کاهش آنها می‌توان احتمال ابتلا به افسردگی را کاهش داد.
تغییرات هورمونی: پس از زایمان ترشح هورمون استروژن و پروژسترون در زنان به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. در مقدار تیروئید نیز اختلال ایجاد می‌شود. این تغییرات سریع هورمونی به همراه تغییر در فشار خون و عملکرد سیستم ایمنی بدن و سوخت و ساز بدن می‌تواند منجر به خستگی و افسردگی گردد.
تغییرات فیزیکی: به دنیا آوردن نوزاد، تغییرات جسمی و روحی زیادی به همراه دارد. خانم ممکن است به دلیل وزن کودک و یا درد پس از زایمان، جذابیت‌های جسمی و جنسی خود را از دست بدهد.
استرس: استرس مراقبت از کودک اغلب موجب می‌شود که مادران به اندازه قبل نتوانند به خود و نیازهای خود رسیدگی کنند.
عوامل خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان
احتمال ابتلا به این بیماری در برخی از زنان بیشتر است. عوامل زیر احتمال ابتلا به این نوع افسردگی را افزایش می‌دهد.
- سابقه قبلی ابتلا به افسردگی
- سابقه ابتلا به اختلال شدید پیش از قاعدگی
- عدم رعایت خانواده و دوستان
- مشکل در رابطه با همسر
تأثیر افسردگی پس از زایمان بر نوزاد
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مادران افسرده با نوزاد خود ارتباط کمتری می‌گیرند و این حالت حتی در توانایی آنها برای نگهداری از کودک نیز اختلال ایجاد میکند.
اینکه به افسردگی پس از زایمان دچارید، به این معنا نیست که مادر بدی هستید، ولی زمانی که علائمی همچون بی‌تفاوتی، خستگی و یا احساس گریه کردن دارید، نمی‌توانید به درستی از پس تأمین نیازهای نوزادتان برآیید. اگر افسردگی درمان نشده باقی بماند، کودک شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مشکلات رفتاری: کودکان مادران افسرده بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات رفتاری، از جمله بدخوابی، بداخلاقی، پرخاشگری و بیش‌فعالی قرار دارند.
تأخیر در رشد شناختی: رشد شناختی معمولاً در کودکان مادران افسرده به تعویق می‌افتد. آنها دیرتر از بچه‌های دیگر راه می‌روند و حرف می‌زنند و در دوران مدرسه نیز با بسیاری از مشکلات یادگیری مواجه می‌شوند.
راه‌های کاهش یا پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
ورزش کردن می‌تواند بیش از هر داروی ضدافسردگی مؤثر واقع شود. یک پیاده‌روی 30 دقیقه‌ای در روز برای شما بسیار مفید است. روابط خود را با دیگران حفظ و با آنها ارتباط برقرار کنید. با آنها حرف بزنید و احساسات خود را بیان کنید تا آنها نیز در موقع نیاز شما را حمایت کنند.
در موارد خاص که هیچ از یک روش‌ها مؤثر واقع نشد، می‌توانید از گروه درمانی و یا هورمون درمانی نیز استفاده نمایید.
درمان‌های فردی: درمان‌های فردی می‌توانند مؤثر باشند. یک درمانگر خوب به مقابله با افسردگی کمک خواهد کرد.
هورمون درمانی: درمان جایگزین استروژن گاهی به افسردگی پس از زایمان کمک میکند. معمولاً همراه با هورمون درمانی مصرف داروهای ضدافسردگی نیز توصیه می‌شود.
استفاده از دارو باید با نظارت دقیق پزشک باشد. هورمون درمانی، عوارض جانبی نیز دارد. همیشه با مشورت پزشک برای انتخاب بهترین روش اقدام کنید.
داروهای ضدافسردگی: برای موارد افسردگی پس از زایمان، داروهای ضدافسردگی آخرین گزینه خواهد بود. با این حال استفاده از دارو باید با نظارت دقیق پزشک صورت بگیرد. انتقال داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای به شیر مادر بسیار نامحسوس است؛ با این حال اثرات طولانی مدت مصرف این داروها ناشناخته است.
توصیه‌هایی به همسران خانم‌های مبتلا به افسردگی پس از زایمان
او را حمایت کنید، مورد تشویق قرار دهید و احساسات خود را به زبان آورید. مسئولیت‌های بیشتری را در خانه به عهده بگیرید. به او کمک کنید تا استراحت و تمدد اعصاب کند. صبور باشید و بی‌میلی‌های او به همه‌چیز را تحمل کنید. به او پیشنهاد قدم زدن بدهید.
برای خواندن بخش اول- مراقب افسردگی پس از زایمان باشید- اینجا کلیک کنید.