توبه

توبه به فرموده امیرالمؤمنین(ع)، پشیمانی قلبی است. به قلب، از گناه تنفر دست داده و برایش حالت پشیمانی آمده

در اینجا از اهل بیت (علیهم السلام) چند روایت نقل می شود که عناصر و ارکان توبه در آنها بیان شده است.

پروردگار عالم چه لطف عظیم، چه احسان فوق‌العاده‌ و چه محبتی به تمام گنهکاران کرده که راهی تحت عنوان توبه به رویشان گشوده است! از زین‌العابدین(ع) بشنوید: «أنتَ الذّی فَتَحتَ لِعبادِکَ باباً الی عَفوِکَ» تو کسی هستی که دری را بر روی بندگانت به‌سوی گذشتت باز کردی، «و سَمَّیتَهُ التّوبة» و اسم آن در را گذاشتی توبه. این محبت الهی است.

توبه یعنی پاک شدن از گناهان باطن و گناهان ظاهر، یعنی اگر گناه باطنی هست، در بیا از این گناه، اگر گناهان ظاهری هست، کنار بکش از این گناهان ظاهری. این توبه عبادت عجیبی است و در زندگی آثار فوق‌العاده‌ای هم دارد.

آنچه در بالا گذشت تعریف لغوی توبه و برای مؤمنین واقعی بود، اما در معنای اصطلاحی‌؛ توبه یعنی پشت کردن به گناه و رو به حضرت حق حرکت کردن. رجوع، توبه، بازگشت؛ یعنی در آن اخلاق و کار و عملی که او نمی‌پسندد، خود را بیرون بیاورم، پشت کنم به آنها و باطناً و عملاً رو به پروردگار کنم.

وَ قالَ رَبُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ غافر، 60

وَ قالَ رَبُّکمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ غافر، 60

گذشته قابل جبران است به این ترتیب که حق الناس را بپردازید، اگر به کسانی که بدهکار هستید دسترسی دارید باید حقوقشان را اداء کنید یعنی مالی را که از آنها تصرف یا تضییع نموده اید جبران کنید و باید به طور مستقیم یا غیر مستقیم به صاحبش برگردانید تا برئ الذمه گردید و چنانچه دسترسی به آنها ندارید همان مقدار را از طرف آنها صدقه بدهید، توبه از حق الناس این ...

خدای متعال دروازه‌ای را برای رسیدن به بخشش و گذشت خود قرار داده که توبه نام دارد

سیر و سلوک الی الله درجات و مراتب گوناگونی دارد که باید یکی پس از دیگری پیموده شود؛ اما پیش از پیمودن آن مراحل باید با توبه مانع را برداشت. اولین مرحله از مانع زدایی برای سالکان راه، گناه زدایی است؛ چون گناه نه تنها مایه ورود به جهنم است، بلکه مانع انجام کار خیر در دنیا نیز خواهد شد.