ربا

آینه پژوهش، ش 43، فروردین و اردیبهشت 76.

هرکس با اندک آشنایی با بخشهای معاملات فقه، اهمیت، گستردگی و پیچیدگی مساله ربا را درمی یابد. «ربا» موضوعی است که هم در پژوهشهای فقهی، بویژه با پدیدار شدن روابط پیچیده نوین اقتصاد و بانکداری، و هم در کاوشهای دانش اقتصاد، جایگاه ویژه ای دارد و بسیار بدان می پردازند.

بی گمان ظهور اسلام حکومتی، در پهنه جهان پرتحول و پر پدیده امروز، فقه پویا، همه سونگر، توانا و روش مند می طلبد، تا با درک درست پدیده ها و نیازها، پاسخهای درخور را عرضه کند. عرصه های گوناگون اجتماعی، سیاسی، اقتصادی امروز با انبوه پرسمانها همراه است.

این بحث، دو محور اساسی دارد که یکی بر دیگری بار است.

از قراردادهایی که در فرهنگ متعالی اسلام، از زاویه های گوناگون: اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی، اهمیت فراوان دارد، قرض الحسنه است که در شان و مقام ویژه آن، آیات و روایات بسیار وارد شده است

بانک اسلامی اردن که در سال 1979 م. فعالیت خود را با التزام به حذف ربا از فعالیت های بانکی و عمل به احکام اسلامی آغاز نمود، طرحی شفاف و متناسب با بانک داری بدون ربا پایه ریزی کرده و آن را به مرحله اجرا درآورده است

مفهوم از خودبیگانگی، که در زبان انگلیسی با واژه Alienation از آن یاد می شود، مفهومی جامعه شناختی، روان شناختی، انسان شناختی، فلسفی و حتی مفهومی ارزشی و اخلاقی است که در اکثر علوم انسانی جدید از آن سخن به میان آمده است

در کشور ایران همانند بیش تر کشورها، برای جلوگیری از آثار سوء تعویق پرداخت بدهی ها، قوانین خاصی تدوین شده است

بانک ها به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می گردند که در بعضی از احکام مثل گرفتن ربا از آنها، متفاوت می باشند

حرمت تکلیفی و وضعی ربا روشن است، بحث در این است که آیا با عروض برخی عناوین ثانوی از قبیل اضطرار و جهل، این حکم تغییر می کند؟