
انتشار رمان «مفیستو» (1936) کلاوس مان (ترجمه فرزانه شجاعیآزاد، نشر مروارید) و سپس انتشار نمایشنامههای اقتباسی آن، «مفیستو» (1979) اثر آریان منوشکین (ترجمه ناصر حسینیمهر، نشر روزبهان) و «مفیستو برای همیشه» (2006) از تُم لانوی (ترجمه محمدرضا خاکی، نشر بیدگل) بار دیگر همه نگاهها را به سمت رمان «مفیستو» کشاند.