دلار دو برابر شد، کالاها گران شدند؛ تورم چطور کم شد؟ + نمودار

 سرویس اقتصاد مشرق - نرخ ارز در اقتصاد ایران، اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم (روانی) بر قیمتگذاری اکثر کالاهای مصرفی در کشور دارد. با گران شدن ارز، کالاهای وارداتی، کالاهایی که مواد اولیه آنها از خارج وارد اما در داخل تولید می‌شود، به نسبت ارزبری آنها، گران می‌شوند. همچنین کالاها و محصولاتی که وابستگی به نرخ ارز ندارند، نیز به دلایل روانی و در تبعیت از موج گرانی ارز، با افزایش قیمت مواجه خواهند شد. بنابراین نرخ ارز همواره در نرخ تورم، اثرگذار بوده است. در دوره‌هایی که نرخ ارز، ثابت بوده، نرخ تورم نیز نزولی شده اما هرگاه فنر ارز، رها شده، نرخ تورم هم صعودی شده است.

افزایش افسارگسیخته نرخ دلار، پدیده‌ جدیدی در اقتصاد ایران نیست و در یک دهه اخیر این برای دومین بار است که شاهد چنین موج گرانی هستیم.

در سال 1391 و در دولت دهم نیز قیمت دلار افسار، پاره کرد و طی چند ماه دو برابر شد. در ابتدای سال 1391 قیمت دلار در بازار 1877 تومان بود که ماه به ماه افزایش یافت تا این که در اسفند همان سال به 3579 تومان رسید، یعنی نزدیک به دو برابر شد (91 درصد افزایش قیمت).

گرانی دلار در آن مقطع، ‌موجب انتقادات گسترده‌ای از دولت دهم شد و دستمایه شعارهای تبلیغاتی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 هم واقع گردید. نکته مهم درباره گرانی دلار در سال 1391، پدیدار شدن تبعات گرانی ارز در آمار تورم بود.

در فروردین سال 1391 تورم نقطه به نقطه 21.3 درصد بود که همگام با افزایش نرخ ارز، ماه به ماه بیشتر شد تا اینکه در اسفند همان سال به 41.2 درصد رسید یعنی 93 درصد افزایش یافت. این آمار نشان می‌دهد رشد تورم در سال 1391 تقریبا مطابق رشد نرخ ارز بود و به عبارت دیگر، آمار تورم به خوبی گرانی‌های ناشی از افزایش قیمت دلار را پوشش داد.

اما در دو سال اخیر، آمار تورم به هیچ وجه تطابقی با گرانی دلار نداشته است. از فروردین سال گذشته تا خرداد امسال، قیمت دلار دو برابر شده و از 3776 تومان به بیش از 7500 تومان رسیده است (حدود 98 درصد افزایش).

با این حال، نرخ تورم اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی به هیچ وجه با گرانی دلار تناسبی ندارد بلکه تورم نقطه به نقطه کمتر هم شده است!

در فروردین سال 1396 که دلار 3776 تومان بود، بر اساس گزارش بانک مرکزی، نرخ تورم نقطه به نقطه 12.7 درصد اعلام شد. سپس با وجود گرانی ماه به ماه دلار، تورم نقطه به نقطه کمتر و کمتر هم شد. آخرین آمار بانک مرکزی، تورم نقطه به نقطه اردیبهشت 1397 را زیر 10 درصد اعلام کرده است؛ ‌آن هم در ماهی که دلار از 7500 تومان هم عبور کرد.

هرچند نرخ دلار تنها متغیر اثرگذار بر نرخ تورم نیست؛ اما قطعا یکی از اصلی‌ترین عوامل اقتصادی اثرگذار بر قیمتگذاری کالاها در کشورمان است و همانطور که آمارهای تاریخی نشان می‌دهد هرگاه دلار، بالا رفته نرخ تورم هم بالا رفته است. اما در دولت روحانی، آمار تورم گویا دستکاری می‌شود و هیچ تناسبی با گرانی‌ها ندارد.