در بدن ما به میزان بسیار زیادی حرارت داخلی تولید می‌شود که به طور طبیعی ما خودمان را با عرق کردن و خارج کردن دمای اضافی از راه پوست، خنک نگه می‌داریم. اما در برخی شرایط خاص مانند دمای بسیار بالا، رطوبت بالا و یا فعالیت شدید در زیر آفتاب داغ، این سیستم خنک کننده ممکن است درست عمل نکند و اجازه دهد که گرما تا حد خطرناک و آسیب‌رسانی در بدن بالا برود.
شایع‌ترین علائم و نشانه‌های گرما زدگی چیست ؟
- سردرگمی
- ادرار تیره رنگ (نشانه‌ای از کم آبی)
- سرگیجه
- غش کردن
- خستگی
- سردرد
- گرفتگی عضلانی
- تهوع
- پوست رنگ پریده
- تعریق شدید
- ضربان قلب سریع
با فرد گرمازده چیکار کنیم ؟
از آنجا که گرمازدگی می‌تواند آسیب‌های دائمی را متوجه فرد گرمازده کرده و حتی می‌تواند موجب مرگ وی نیز شود، لذا درمان سریع آن بسیار حائز اهمیت است. با مجله دلگرم همراه شوید تا علائم گرمازدگی و درمان و پیشگیری از آن را در این مقاله به شما آموزش دهیم.
برخی از اقدامات فوری اولیه برای کمک به فرد مبتلا که شما می‌توانید تا پیش از رسیدن ماموران اورژانس انجام دهید، عبارتند از:
- فرد را به یک فضای بسته ببرید.
- لباس فرد را از بدنش خارج کرده و به آرامی پوست را با آب خنک مرطوب کنید و بیمار را باد بزنید تا بدنش برای عرق کردن تحریک شود.
- روی کشاله‌های ران و زیر بغل فرد کیسه‌های یخ بگذارید.
- فرد را در یک اتاق خنک بخوابانید و پاهای وی را کمی بالا از بدنش قرار دهید.
- همچنین علاوه بر موارد بالا، اغلب در این وضعیت مصرف مایعات وریدی برای جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته ضروری است.
- عموما استراحت در رختخواب توصیه می‌شود و ممکن است دمای بدن تا هفته‌ها پس از گرمازدگی به طور غیر طبیعی کاهش یا افزایش پیدا کند.
گرما زدگی
پیشگیری از گرمازدگی :
برای پیشگیری از گرما زدگی هنگامی که شاخص حرارت بالا است، داخل یک اتاق با تهویه مطبوع بمانید. اگر باید از منزل خارج شوید، می‌توانید برای پیشگیری از گرمازدگی نکات زیر را مد نظر قرار داده و رعایت کنید:
- لباس‌های سبک، رنگ روشن، گشاد و کلاه‌هایی با لبه پهن بپوشید.
- از کرم‌های ضد آفتاب با SPF 30 یا بیشتر استفاده کنید.
- مایعات اضافی بنوشید. برای جلوگیری از دست دادن آب بدن به طور کلی توصیه می‌شود که حداقل 8 لیوان مایعات شامل آب، آب میوه یا آب گیاهان را در هر روز مصرف کنید. از آنجا که بیماری‌های مرتبط با گرما همچنین می‌توانند موجب تخلیه نمک شوند، ممکن است توصیه شود در طول دوره گرمای شدید به جای آب، یک نوشیدنی غنی از الکترولیت را مصرف کنید.
- اگر ورزش می‌کنید یا در خارج از منزل کار می‌کنید، اقدامات احتیاطی اضافی را مد نظر قرار دهید. توصیه عمومی نوشیدن 700 گرم مایع، دو ساعت قبل از ورزش است، 230 گرم آب یا نوشیدنی ورزشی را نیز باید درست قبل از شروع ورزش بنوشید. در طی ورزش نیز باید هر 20 دقیقه یکبار هر بار 230 گرم مایعات بنوشید، حتی اگر احساس تشنگی نکنید.
- از مایعات حاوی یا کافئین و یا الکل اجتناب کنید، چون هر دو می‌توانند موجب شوند مایعات بیشتری را از دست داده و گرمازدگی‌تان بد‌تر شود. اگر شما به صرع یا بیماری‌های قلبی، کلیوی، و بیماری‌های کبد مبتلا هستید، رژیم غذایی محدود از نظر مایعات دارید یا دچار مشکل دفع مایعات هستید، قبل از افزایش میزان مصرف مایعات موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
درمان گرمازدگی با استفاده از داروهای گیاهی :
1 - استفاده از عناب و شکر :
برای رفع گرمازدگی بهتر است عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک میل کنید. همچنین خوردنی‌های سرد و تر مانند گل بنفشه، خاکشیر، هندوانه و تخم خیارین (خیار، کدو، هندوانه و خربزه) نیز توصیه می‌شود. البته بهترین دارو برای رفع گرمازدگی دم کرده عناب و زرشک است که همراه با مقداری شکر میل می‌شود.
2 - استفاده از خاکشیر یخ زده و شربت آب لیمو :
استفاده از خاکشیر یخ زده و شربت آب لیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است. برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ زده یا همراه خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال آور است.
با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آب لیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده است، توصیه می‌شود و نیاز است هر دو روز یک بار، یک عدد لیمو در آب مصرفی استفاده شود.
3 - استفاده از تخم شـربتی :
تخم شربتی در حقیقت دانه گیاه ریحان است که به علت داشتن ترکیبات لعاب دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب، به صورت ژله‌ای در می‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی در طب سنتی ایران به عنوان رفع کننده التهابات دستگاه تناسلی و مجاری ادرار کاربرد بسیار داشته است.
4 - استفاده از به لیمو :
به لیمو گیاهی به صورت درختچه است که از برگ آن استفاده می‌شود. این گیاه از قدیم در طب سنتی ایران به عنوان آرام بخش، ضد تشنج، ادرارآور، رفع کننده سرگیجه و تپش قلب مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز از آن استفاده می‌شود.
5 - استفاده از هندوانه :
هندوانه یک میوه تابستانی لطیف، آبدار، خنک کننده، آرام بخش و مسکن التهابات درونی است که اصولا برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مصرف می‌شود و مورد پسند بسیاری از مردم است.
طبیعت هندوانه سرد و تر است و برای افراد گرم مزاج بسیار مطلوب است. مربای پوست هندوانه برای رفع حرارت بدن، رفع تشنگی و گرمازدگی بسیار مفید است.
6 - استفاده از گلاب برای افراد گرمازده :
بنابر اعلام دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خوراندن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدری که باعث استفراغ شده و صفرا را خارج کند. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت میکند. بوییدن گلاب برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
گرمازدگی
آیا گرمازدگی کشنده هم است؟
گرمازدگی به شدت مربوط به شاخص گرما می‌شود که یک شاخص اندازه‌گیری است از اینکه شما در میزان معین از رطوبت هوا و همچنین درجه حرارت هوا، چقدر احساس گرما خواهید کرد. رطوبت نسبی 60٪ یا بیشتر مانع تبخیر عرق می‌شود در نتیجه بدنتان توانایی خنک‌کنندگی خود را از دست می‌دهد.
خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با گرما زمانی که شاخص گرما به 90 درجه یا بیشتر صعود کند، به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. بنابراین مهم است در هوای گرم به شاخص حرارت گزارش شده در اخبار توجه کنید و همچنین به خاطر داشته باشید که شاخص حرارت هنگامی که شما در معرض آفتاب کامل می‌ایستید، از آنچه که گزارش می‌شود نیز بیشتر است.
اگر شما در یک منطقه شهری زندگی می‌کنند، ممکن است به خصوص در طول یک موج گرمای طولانی مدت (به علت شرایط راکد اتمسفری و کیفیت ضعیف هوا) در خطر ابتلا به گرمازدگی قرار بگیرید. در آنچه که به عنوان «اثر جزیره گرمایی،» شناخته شده، آسفالت و ساختمان‌های بتنی در طول روز گرما را به خود جذب کرده و سپس در شب به تدریج آن را آزاد می‌کنند و در نتیجه موجب درجه حرارت بالا‌تر از انتظار در شب می‌شوند.
عوامل خطر مرگ با گرمازدگی عبارتند از :
سن و سال :
نوزادان و کودکان زیر 4 سال و بزرگسالان بالای 65 سال، به طور ویژه آسیب پذیر هستند؛ زیرا بدن آنها آهسته‌تر از افراد دیگر با گرمای هوا تطبیق پیدا میکند.
بیماری‌ها :
این بیماری‌ها عبارتند از مشکلات قلب، ریه، بیماری‌های کلیه، چاقی یا کمبود وزن، فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های روانی، اعتیاد به الکل، آفتاب سوختگی و هر گونه شرایط دیگری که باعث تب می‌شود. افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر هستند و آمار آنها در ورود به اورژانس، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مرتبط با گرما بالا است و به ویژه ممکن است به احتمال زیاد خطر گرمازدگی را در مواجهه با موج گرما نادیده بگیرند.
درمان‌های دارویی :
این دارو‌ها عبارتند از دیورتیک‌ها، آرام بخش‌ها، مسکن‌ها، داروهای محرک، برخی از داروهای قلب و فشار خون، و دارو‌ها برای شرایط روانی. افرادی که این دارو‌ها را مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های مرتبط با گرما قرار خواهند گرفت.
با پزشک خود مشورت کنید و بپرسید که آیا شرایط بهداشتی و دارو‌های‌تان بر توانایی شما برای مقابله با گرمای شدید و از دست دادن رطوبت تأثیر گذار است یا خیر.
تهیه و گردآوری مجله دلگرم
جهان باورصاد
