پیداوپنهان ادعای سعودی‌ برای افزایش تولیدنفت

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، عربستان سعودی به عنوان یکی از سه تولید کننده بزرگ نفت جهان یکی از متحدان ایالات متحده است که برخلاف کشورهای دیگر عضو اوپک که گاهی متحد این کشور و گاهی مخالف سیاست های آن هستند، اغلب در راستای سیاست های این کشور حرکت کرده است. این رویه در دولت جدید آمریکا به شکل جدی تری به نمایش گذاشته شده است بطوری که ریاض برای تضعیف بازار نفت ایران حتی حاضر است برخلاف منافع خود حرکت کند. ترامپ در رقابت های انتخاباتی گفته بود عربستان مانند گاو شیردهی است که باید تا آخرین قطره شیرش، آن را دوشید و پس از خشک شدن شیر ،  آن را ذبح و از گوشتش استفاده کرد.

این برنامه ترامپ، با پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در دستور کار قرار گرفت و قراردادهایی که به ارزش 400 میلیارد دلار برای تامین منافع شرکت های آمریکایی با این کشور منعقد شد، گویای آن است؛ حالا هم ترامپ وظیفه تامین نفت مورد نیاز بازار ، همزمان با تحریم ایران، را به سعودی ها محول کرده است.

پاسکاری توییتری/ پیروزی در وقت اضافه

دو روز پیش رئیس جمهوری آمریکا در توئیتی اعلام کرد به پادشاه عربستان گفته است باید کمبود نفت ناشی از تحریم نفت ایران را برطرف کند و ملک سلمان نیز گفته آماده است دو میلیون بشکه به ظرفیت تولید خود بیفزاید.

انتشار این توئیت باعث دستپاچگی سعودی ها شد؛ چرا که عدم استقلال این کشور در تصمیم گیری های مربوط به بازار نفت و سیاسی کاری سعودی ها در اوپک را به تصویر می کشید؛ به همین دلیل، در واکنش به توئیت ترامپ، خبرگزاری دولتی عربستان در بیانیه ای تلاش کرد تا این توافق را به گونه ای رفع و رجوع کند؛ در این بیانیه اعلام شد که «ملک سلمان» پادشاه این کشور با ترامپ رئیس جمهوری آمریکا تلفنی صحبت کرده، اما در این گفت و گو اشاره ای به تولید اضافه 2میلیون بشکه نفت این کشور چنانچه ترامپ مدعی آن است، نشده است.

در همین حال کاظم پور اردبیلی، نماینده ایران در اوپک طی مصاحبه ای این درخواست آمریکا از عربستان را به منزله درخواست برای خروج سعودی ها از اوپک معرفی کرد.

در همین حال الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه نیز برای تولید ٢٠٠هزار بشکه ای در صورت نیاز اعلام آمادگی کرده است.

حال باید دید عربستان قادر به عملی کردن ادعای خود درباره افزایش ٢ میلیون بشکه ای تولید نفت در روز هست یا نه ، آیا اساسا نفت ایران از بازار جهانی قابل حذف شدن است ؟ در صورت کاهش تولید نفت ایران، چه کشورهایی آستین بالا زده و تعادل را به بازار بر می گردانند؟

 طبق تحلیل بلومبرگ، عربستان، روسیه، کویت و عربستان سعودی جزء کشورهایی هستند که در صورت کاهش عرضه نفت ایران به بازار می توانند آن را جبران کنند.

گزارش های سیاسی آژانس بین المللی انرژی/ آمارسازی برای فریب

 کارشناسان درباره ادعای افزایش تولید ٢ میلیون بشکه ای نفت توسط عربستان، تردید جدی دارند زیرا این کشور طی سال های گذشته همواره از ظرفیت بالای خود برای تولید نفت سخن گفته است ولی در عمل هیچ گاه موفق نبوده تولید خود را حتی به سطح 11 میلیون بشکه در روز برساند. در همین حال برخی کارشناسان غربی اما معتقدند این کشور می تواند این کمبود را جبران کند و برای علمی کردن نظر خود، بر گزارش های آژانس بین المللی انرژی مانور می دهند.

آژانس بین المللی انرژی به عنوان یکی از اصلی ترین منابع حوزه نفت و انرژی جهان، طی دو دهه گذشته گزارش های بسیاری از توانمندی عربستان در تولید نفت منتشر کرده است ولی بیشتر این گزارش ها به شدت سیاسی و برای القای آماری است که سیاست نفتی کشورهای تولید کننده را متاثر سازد.

به عنوان نمونه، این نهاد در یکی از گزارش های سه دهه پیش خود نوشته بود: عربستان در دهه 90 میلادی به ظرفیت تولید 20 میلیون بشکه در روز خواهد رسید و یا در گزارش دیگری اعلام کرده بود که این کشور در سال 2010 می تواند روزانه 13.2 میلیون بشکه تولید کند.

وقتی پای سیاست به آمار باز می شود

آژانس بین المللی انرژی اما درباره تحریم های سال 90 ایران گزارش داده بود: بازار نفت نباید نگران کاهش عرضه باشد زیرا ریاض با افزایش تولید نفت به میزان 12 میلیون بشکه در روز، هر کاهش عرضه ای را پوشش خواهد بود.

عدم دسترسی عربستان به تولید بالای 10 میلیون و 600 هزار بشکه اما ثابت کرد گزارش های این نهاد بسیار سیاسی است و بیشتر تلاش دارد تا با آمارسازی، جنبه روانی بازار نفت را تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از موارد نقضی که در گزارش های این نهاد دیده می شود آن است که همین آژانس پیش بینی کرده است تولید عربستان در سال 2020 و در خوش بینانه ترین حالت معادل 10 میلیون و 900 هزار بشکه در روز خواهد بود که با گزارش های قبلی اش، فاصله معنادار و تناقضی جدی دارد.

با وجود اینکه عربستان سعودی می گوید می تواند روزانه 12 میلیون بشکه نفت تولید کند اما بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به ناکامی این کشور در افزایش تولید نفت، در دوران تحریم های سال 90  به بعد ایران و همچنین کاهش شدید تولید نفت در لیبی، ونزوئلا، کانادا و ... چنین هدفی دور از دسترس است.

چرا عربستان نمی تواند؟

طبق گفته متخصصان بازار نفت، سعودی ها برای افزایش تولید نفت خود به میزان حتی یک میلیون بشکه دچار یک مشکل اساسی هستند؛ نخست اینکه در ماه های گرم سال مصرف نفت در عربستان به دلیل  افزایش استفاده از دستگاه های خنک کننده، روند صعودی به خود گرفته  و مصرف نفت بین 400 تا 500 هزار بشکه افزایش می یابد. این بدان معناست که اگر به آخرین رقم رسمی تولید ریاض (10.2 میلیون بشکه - در ماه می) 500 هزار بشکه دیگر افزوده شود تنها می تواند نیازهای خود را پوشش دهد.

این در شرایطی است که مصرف انرژی در عربستان طی چند سال اخیر به طور میانگین 7.5 درصد در سال افزایش یافته است. بر اساس گزارش اندیشکده بروکینگز، این شرایط باعث شده تا زنگ خطر برای عربستان به صدا درآید و این کشور به اصلاح نظام قیمت گذاری انرژی در کشورش بپردازد.

محدودیت دیگری که عربستان برای افزایش صادرات نفت خام خود با آن روبرو است، این است  که حاکمان شبه جزیره طی سال های گذشته سرمایه گذاری بزرگی روی صنایع پالایشی خود و صادرات فرآورده های نفتی انجام داده‌اند که از سود بیشتری برخوردار است؛ و دور از ذهن است که عربستان با کاهش ظرفیت پالایشی خود در کشورهای خارجی، بخواهد با شرکای خود وارد یک چالش بزرگ شود زیرا این کشور در اغلب پالایشگاه هایی که حضور دارد، به عنوان شریک به فعالیت مشغول است.

چشم انداز تولید عربستان در 2025

بر اساس آمار رسمی، عربستان قصد دارد تا سال 2025 میلادی ظرفیت پالایشگاهی خود را به 2 برابر افزایش داده و به بیش از 10 میلیون بشکه در روز برساند که این رقم معادل تولید کنونی نفت این کشور است. در همین راستا پالایشگاه ٤٠٠هزار بشکه ای جدیدی در منطقه جازان درمرحله نهایی قرار داشته و به زودی به بهره برداری می رسد. این راهبرد ریاض برخلاف خواسته ترامپ برای افزایش صادرات نفت است زیرا این کشور نه ظرفیت مازادی فعلا برای افزایش تولید دارد و نه می تواند به صورت پایدار، کمبود نفت ایران، ونزوئلا و لیبی را در بازار پوشش دهد.

حذف ایران از بازار محال است/ مشت پر تجربه ها

تحلیل گران معتقدند با توجه به افزایش تقاضا طی ماه های آینده بعید است که عرضه بتواند کمبود نفت را در بازار جبران کند و به همین دلیل حذف ایران از بازار نفت حداقل تا دو سال آینده بسیار بعید است.

در تحریم های پیشین که قرار بود صادرات نفت ایران هر 6 ماه یکبار کاهش یابد، روند صادراتی نفت ایران باید در سال 93 به صفر می رسید اما در آن سال حدود یک میلیون و 600 هزار بشکه نفت صادر شد که همین موضوع نشان می دهد نفت ایران با توجه به میزان عرضه و تقاضا و ناکامی کشورهایی همچون عربستان همچنان بخش عمده ای از بازار خودرا حفظ کرد.

آمریکا در بن بست بازار نفت

محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک با اشاره به اینکه آمریکا با تشویق مشتریان ایران به کاهش خرید از ما موجب هدایت این تقاضا به عربستان می شود، گفت: در صورتی که مشتریان ایران خرید خود را از ما کاهش دهند، تقاضای آنها متوجه سایر تولیدکنندگان به ویژه عربستان می شود.

وی با اشاره به اینکه عربستان مدعی است که ظرفیت افزایش تولید 1 تا 1.5 میلیون بشکه ای در روز دارد، ادامه داد: ظرفیت تولید کویت و امارات در حالت حداکثری که بتوانند در صورت نبود نفت ایران به بازارعرضه داشته باشند بین 200 تا 400 هزار بشکه آن هم با زحمت است. این در حالی است که دوره تولید این کشور بالغ بر 50 سال است، بنابراین مخازن با افت حداقل 5 درصدی رو به رو هستند.

عرضه از ذخایر نفتی؟

این کارشناس ارشد بازار بین المللی نفت درباره اینکه گفته می شود عربستان می تواند از ذخایر استراتژیک خود صادرات خود را افزایش دهد، اظهار داشت: تولیدکنندگان بزرگ نفتی دارای 60 روز ذخیره نفتی صنعتی، 30 روز ذخیره نفتی استراتژیک هستند که کاهش هر یک روز ازاین 90 روز می تواند قیمت ها را تکان دهد. با توجه به حساسیت عربستان به ذخایر مازاد خود در نقش سوپاپ اطمینان بازار نفت، می توان گفت استفاده از ذخایر نفتی خود به منظور عرضه آن به بازار بعید به نظر می رسد.

چهار سناریو برای صادرات نفت ایران

به گفته خطیبی، ایران باید چهار سناریو برای صادرات نفت خود از بهترین حالت تا بدترین حالت در دوران تحریم ها در نظر بگیرد.نخستین سناریو برای صادرات 2 میلیون بشکه در روز، دومین سناریو برای صادرات 1 میلیون بشکه ای نفت، دیگری برای صادرات 1.5 میلیون بشکه ای و در نهایت یک سناریو برای صادرات 500 هزار بشکه ای نفت است که باید تدوین شده و طبق آن برنامه ریزی شود. به این ترتیب، کشور برای هر شرایطی آمادگی لازم را ایجاد خواهد کرد.

نماینده اسبق ایران در اوپک تصریح کرد: در صورت تحریم نفت ایران نیز باید توجه داشت که این تحریم زمان زیادی طول نمی کشد چرا که بازار نفت هر ساله با توجه به عرضه موجود، تقاضای جدیدی برای 1.5 میلیون بشکه دیگر دارد. بنابراین تامین این نیاز بدون حضور ایران امکان پذیر نیست.

عربستان : منظورمان 2 میلیون بشکه نفت شناور بود!

نماینده اسبق ایران در اوپک با تاکید بر اینکه آمریکا با ماجراجویی هایی که انجام می دهد، موجب افزایش قیمت نفت می شود، بیان داشت: اگر امریکا واقعا در پی قیمت های پایین برای نفت است باید در پی افزایش منابع عرضه نفت باشد نه محدود کردن این منابع. از سویی دیگر طبق خبر فاکس نیوز، عربستان اعلام کرده است که منظورش از عرضه 2 میلیون بشکه ای نفت، ذخایر شناوری بوده است که در صورت نیاز بازار می تواند این حجم را عرضه کند که این به نوعی نشان از عقب نشینی سعودی ها دارد.