به گزارش خبرنگار مهر، بی‌بی مریم ایلخان بختیاری دختر حسینقلی خان ایلخانی، خواهر علیقلی خان سردار اسعد و مادر علیمردان خان بختیاری، محمدعلی‌خان و مصطفی قلی‌خان (فرزند فتح‌الله‌خان) و از پیشگامان مطالبه حقوق زنان و مدافعان ملی ایران در برابر اشغالگران روس و انگلیس در جنگ جهانی اول بود.
بی‌بی مریم از زنان باسواد و روشنفکر عصر خود بود و به طرفداری از حقوق زنان برخاست. وی فنون اردوکشی نظامی و لشکر داری را از پدر و برادرانش آموخت و به در جنگ جهانی اول به کار بست. بی‌بی مریم از سرمایه مادی و معنوی خانواده خود برای تشکیل یک هنگ ملی برای مبارزه با اشغالگران روس و انگلیس در جنگ جهانی اول استفاده کرد.
وی یکی از مشوقین اصلی سردار اسعد بختیاری برای فتح تهران محسوب می‌شد و طی نامه‌ها و تلگراف‌های مختلف بین سران ایل و سخنرانی‌های مهیج و گیرا، افراد ایل را جهت مبارزه با استبداد صغیر (استبداد محمدعلی شاهی) آماده می‌کرد و همواره، به عنوان یکی از شخصیت‌های ضداستعماری و استبدادی عصر قاجار مطرح بوده است.
بی‌بی مریم بختیاری، قبل از فتح تهران، مخفیانه با عده‌ای سوار وارد تهران شده و در خانه پدری حسین ثقفی منزل کرد. به مجرد حمله سردار اسعد به تهران، پشت بام خانه را - که مشرف به میدان بهارستان بود - سنگربندی کرد و با عده‌ای سوار بختیاری، از پشت سر با قزاق‌ها مشغول جنگ شد. او شخصاً تفنگ به دست گرفت و با قزاقان جنگید. نقش او در فتح تهران، میزان محبوبیتش را در ایل افزایش داد و طرفداران بسیاری یافت، به طوری که به لقب سرداری مفتخر شد.
در متون تاریخ معاصر ایران آمده است که منزل بی بی بختیاری مأمن و پناهگاه بسیاری از آزادیخواهان عصر مشروطه بود؛ به طوری که هنگام فتح اصفهان توسط روس‌ها (در جنگ جهانی اول)؛ فن کاردف، شارژ دافر سابق آلمان، به خانه سردار مریم بختیاری پناه برد و مدت سه ماه و نیم در پناه او بود، تا اینکه پس از شکست بختیاری‌ها از روس‌ها و کشته شدن 58 نفر راهی کرمانشاه شد و از آنجا به برلن رفت.
سردار مریم بختیاری، در سال 1316 خورشیدی، سه سال پس از اعدام علیمردان خان در اصفهان درگذشت و در تکیه بختیاری‌های تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
به پاس قدردانی از رشادت‌های این زن بختیاری و فعالیت‌های او در دفاع از حقوق زنان در عصر مشروطه، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سردیسی از وی ساخته که طی برنامه‌ای در روز سه‌شنبه هفته جاری در تالار زنان کتابخانه ملی، از آن رونمایی خواهد شد.
این برنامه همراه خواهد بود با معرفی کتاب «بی بی مریم بختیاری سردار آزادگی» نوشته پریچهر سلطانی و سخنرانی او در این باره. اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هم از دیگر سخنرانان این برنامه است. این برنامه روز سه‌شنبه 19 تیرماه از ساعت 14 الی16 برگزار می‌شود.
