اقتصاد آنلاین- لیلی شهیر؛ بازار آتی سکه از سال 87 با دو قرارداد فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون بعد از حدود 10 سال از عمر این بازار، به رغم تلاش‌های زیاد برای رشد و توسعه این بازار به عنوان اولین بازار مشتقه کشور، هنوز مورد کم لطفی‌هایی قرار دارد. اکنون در روزهای پرتلاطم اقتصاد کشور که توجه سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های امنی چون طلا و سکه بیش از گذشته جلب شده است، وجود چنین ابزارهایی چون معاملات آتی سکه بیش از پیش احساس می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان، این بازار تحت تاثیر بازار نقدی سکه و ارز است و در صورت آگاهی درست از نحوه عملکرد آن می‌تواند ابزار مناسبی برای پوشش ریسک‌های بازار سکه طلا و نوسانات آن باشد. منتقدان این بازار در صورت آشنایی با مکانیزم و سازوکار معاملات بازارهای مشتقه می‌توانند بازاری که از دید آنها تهدیدی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود را به فرصت تبدیل کنند. آنها از طریق ورود به این بازار می‌توانند سیاست‌های پولی و مالی و خواسته‌های علمی خود را از طریق این بازار پیش برده و اجرایی کنند (مصداق بارز این گفته را می‌توان در استفاده از بازار آتی به جای بانک‌های عامل برای پیش‌فروش سنتی سکه در ماه‌های اخیر یافت.)
معاملات آتی سکه؛ ابزاری برای پوشش ریسک
سرپرست معاملات آتی سکه کارگزاری بانک ملی ایران در رابطه با جایگاه کنونی بازار مالی نسبت به دیگر بازارهای مالی دنیا گفت: هرچند بازار مالی ایران در مقایسه با بازارهای مالی بین‌الملل و حتی کشورهای همسایه از نظر ارزش معاملات و نیز از نظر فعالان حرفه‌ای در سطح پایینی قرار دارد اما در سالیان گذشته زحمات بسیاری برای این بازار چه در بحث راه‌اندازی ابزارهای جدید و چه در بحث مقرراتی انجام شده است؛ هرچند که با این وجود نباید منکر نواقص کنونی این بازار و تلاش برای رفع آن شد.
فرشاد سرتیپی، یکی از این ابزارهای مالی پیشرفته را معاملات مشتقه (بورس کالا) دانست و گفت: از بزرگترین مزیت‌های بازار مشتقه که در کل دنیا و بازارهای مالی بین‌الملل همواره مورد توجه قرار می‌گیرد، قابلیت پوشش ریسک برای فعالان این حوزه است. توجه کنید، علاوه بر فعالانی که قصد هج کردن (پوشش ریسک) دارایی‌های فیزیکی خود از نوسانات آینده (به وسیله بازارهای مشتقه) را دارند، سفته‌بازاران (Speculators) نیز مانند دیگر بازارهای مالی دنیا در این بازار فعالیت می‌کنند. گفتنی است؛ حضور سفته بازان سبب شفافیت قیمت‌ها و بالا رفتن حجم معاملات و در نتیجه عمق بخشی به بازار شده و قدرت دستکاری قیمتی را در بازار کاهش می‌دهد.
وجود نواقص دلیلی برای حذف معاملات نیست
این فعال بازار آتی سکه در ادامه افزود: با وجود این نکات قوت در بازار مشتقه اما همانطور که در بالا هم اشاره شد بازار آتی نواقصی هم دارد؛ از جمله این نواقص می‌توان به نبود تنوع کافی در دارایی‌های پایه، نبود زیرساخت لازم برای تنظیم سفارشات معاملاتی نظیر Stoploss (حد ضرر)،Buy limit،Sell limit و همچنین نبود تسویه آنی معاملات و موکول کردن آن به آخر جلسه معاملاتی اشاره کرد.
راهکار
او برای حل نواقص موجود در این بازار تصریح کرد: هماهنگی شرکت‌هایی که خدمات آنلاین آتی را به کارگزاران فعال حوزه آتی ارائه می‌دهند با بورس کالا برای رسیدن به این هدف لازم است؛ ولی وجود این نواقص به طور قطع دلیلی برای از بین بردن چنین بازار شفاف و کارایی نیست؛ بلکه با حل و فصل کردن این نواقص باید به دنبال عمق بخشی چنین بازارهایی باشیم تا تقاضای فیزیکی بازار را به چنین بازارهای شفافی منتقل کنیم و از این طریق بتوانیم عطش تقاضای موجود در جامعه را بهتر مدیریت کنیم. گسترش هرچه بیشتر به خصوص در حوزه تنوع بخشی دارایی‌های پایه باعث می‌شود تا فضای اقتصادی ما بتواند هرچه بهتر از مزیت این ابزار مالی جدید و پیشرفته بهره‌مند شود.
سرتیپی اضافه کرد: ذکر این نکته ضروری است که ویژگی‌های این بازار را نباید با بازار دارایی‌های فیزیکی مقایسه کرد، زیرا بازار آتی طبق قیمت تعیین شده همان روز (در سررسید مورد نظر) به خریدار و فروشنده تعهد می‌کند.
پیش برد سیاست‌های پولی و مالی بوسیله بازار مشتقه
او در پایان گفت: در عین حال منتقدان این بازار در صورت آشنایی با مکانیزم و سازوکار معاملات بازارهای مشتقه می‌توانند بازاری که از دید آنها تهدیدی برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود را به فرصت تبدیل کنند. آنها از طریق ورود به این بازار می‌توانند سیاست‌های پولی و مالی و خواسته‌های منطقی و علمی خود را از طریق این بازار پیش برده و اجرایی کنند (مصداق بارز این گفته را می‌توان در استفاده از بازار آتی به جای بانک‌های عامل برای پیش‌فروش سنتی سکه در ماه‌های اخیر یافت.)
