تهیه و تظیم: دکتر مینا عبدالهی، متخصص تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران، مریم صفابخش، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی تهران
چای، 3/4 نوشیدنی مردم جهان است و افراد ساکن در کشورهای غربی عمدتاً چای سیاه و اکثریت چینی‌ها چای سبز می‌نوشند.
معمولاً پنج نوع چای سبز، سیاه، چای چینی (oolong)، قرمز و سفید در بازار موجود است که روش فرآوری آنها و در خصوص چای سفید پرورش آنها نیز با یکدیگر تفاوت دارد.
چای سبز بر خلاف انواع گونه‌های چای سیاه از برگ‌های تازه گیاه تهیه شده و قبل از هر گونه اکسیداسیون ترکیبات فنولیک خشک می‌شود.
روش تهیه چای سبز به شکل دم کرده (در مقابل فرآیند تخمیر کردن چای سیاه) این اطمینان را می‌دهد که مقادیر زیادی از آنتی اکسیدان های پلی فنول موجود در گیاه در نوشیدنی آن باقی می‌ماند.
چای سبز برای مدت زمان طولانی به عنوان یک داروی سنتی در فرهنگ‌های آسیای جنوب شرقی به کار می‌رفته است.
هر دو نوع فرمولاسیون‌های خوراکی و موضعی چای سبز دارای پتانسیل محافظتی در برابر تابش نور به منظور پیشگیری و ترمیم عوارض ناشی از تابش بیش از حد نور خورشید را می‌باشند.
برخی شواهد اثبات می‌کنند که آنتی اکسیدان هایی از قبیل پلی فنل هایی چای سبز و یا سیاه موجب کاهش واکنش حساسیت و سرطان اپی تلیال پوست می‌شوند.
تصور می‌شود عمدتاً این اثرات از اپی کاتچین ها، ترکیبات پلی فنولیک محلول در آب موجود در چای سبز ناشی شده باشند، هر چند که سایر ترکیبات موجود در چای سبز و یا چای سیاه از جمله کافئین، فلاوونوئیدها و آلکالوئیدها اثرات پیشگیری کننده شیمیایی نیز دارند.
پلی فنول های موجود در چای سبز در چای سیاه نیز یافت شده و لیکن به دلیل ایجاد اکسیداسیون در پروسه تولید به مقادیر کمتری در چای سیاه موجود می‌باشد.
بهبود سرطان پوست
با توجه به این که پوست بیشترین مواجهه با نور خورشید را دارد، اغلب اثرات آسیب رسان ناشی از تابش اشعه ماورای بنفش نور اکثر اوقات در این عضو دیده می‌شود.
مطالعات اولیه به منظور ارزیابی اثرات محافظت کنندگی از تابش نور توسط چای سبز بر روی سرطان پوست انجام گرفته است.
مواجهه طولانی مدت با تابش نور منجر به بروز سرطان سلول‌های سنگفرشی پوستی می‌گردد.
محققین پی بردند عصاره چای سبز حل شده در آب آشامیدنی می‌تواند دوره کمون و بروز تومور را طولانی کرده و میزان بروز تومورهای ناشی از تابش شدید نور را کاهش دهد.
این نتایج میزان بروز، تعدد تومور، رشد و اندازه تومور در استفاده خوراکی و موضعی چای سبز را مورد تأیید قرار داد.
کاربرد موضعی و خوراکی چای سبز موجب عود جزئی و یا مهار رشد تومور پوستی می‌گردد. مراحل تومورزایی پوست ناشی از تابش اشعه نور شامل مراحل آغاز، پیشرفت و ادامه می‌باشد و ثابت شده است که عصاره چای سبز اثرات محافظتی در هر کدام از این مراحل را اعمال می‌کند.
بهبود پیری زودرس
پیری زودرس پوست ناشی از تابش نور، دیگر عارضه مربوط به تابش نور خورشید است. پیری زودرس ناشی از تابش نور، علت اصلی و عمده هزینه مالی برای مصرف کنندگان است.
اخیراً استراتژی‌های پیشگیری بر روی اجتناب از مواجهه با تابش نور خورشید و استفاده از کرم و لوسیون پوستی متمرکز شده است، لیکن کاربرد این رویکردها به دلیل تأثیر نسبتاً کم آنها، استفاده ناکافی و رعایت کردن معدود بیماران محدود شده است.
از جمله عواملی که از نظر داشتن مزایای محافظت در برابر تابش نور مورد توجه قرار گرفته شده، چای سبز می‌باشد.
در یک مطالعه مربوط به پیری زودرس ناشی از تابش نور، استعمال موضعی لوسیون های حاوی چای سبز منجر به کاهش قابل ملاحظه مقدار چروکیدگی پوست) و کاهش تخریب پروتئین‌های پوست (به عنوان یک نشانه پیری زودرس) گردید.
کاهش آفتاب سوختگی
با کاربرد یک ترکیب دارویی تهیه شده از عصاره چای سبز، واکنش آفتاب سوختگی، یک واکنش دردناک ناشی از مواجهه حاد و بیش از حد با نور در انسان‌ها کاهش می‌یابد.
بهبود ایمنی
از دیگر علل ایجاد عوارض ناشی از تابش نور مهار ایمنی ایجاد شده توسط آن می‌باشد. تابش پرتوهای ماورای بنفش از طریق مهار عملکرد سلول‌های عرضه کننده آنتی ژن موجود در پوست موجب مهار ایمنی موضعی می‌شود.
استعمال موضعی چای سبز هم قبل و هم بلافاصله بعد از مواجهه با تابش نور اثرات مهار کننده ایمنی را رفع می‌کند.
کاهش مرگ سلول‌های پوستی
آزمایش‌های پوستی بعد از تابش حاد با نور منجر به بروز تعداد زیادی سلول‌های آفتاب سوخته می‌شود.
مشخص شده است که استفاده موضعی از لوسیون های حاوی چای سبز موجب کاهش مرگ سلول‌های پوستی و کاهش تعداد سلول‌های آفتاب سوخته می‌شود.
همچنین چای سبز می‌تواند سلول‌های پوستی‌های آسیب دیده و در معرض خطر تغییر شکل را نیز نجات دهد.
محافظت از آسیب به ماده ژنتیک
تغییرات القاء شده توسط نور می‌تواند موجب جهش زایی، تومورزایی و اثرات کشنده در سلول‌های پوست شود.
ثابت شده است که پلی فنول های چای سبز در کاهش آسیب به ژنتیک در پوست بسیار مؤثر است.
کاهش استرس اکسیداتیو
مواجهه با تابش نور می‌تواند مکانیسم‌های پیچیده برای دفاع در برابر استرس اکسیداتیو را در هم بشکند.
این می‌تواند منجر به افزایش استرس اکسیداتیو و تخلیه آنزیم‌های آنتی اکسیدان شود. مطالعات روی پست انسان اثبات کرده‌اند که پلی فنل های چای سبز می‌توانند از آسیب القاء شده توسط اشعه ماورای بنفش جلوگیری نمایند.
نتایج یک مطالعه دیگر نشان داد که چای سبز موجب کاهش رها شدن پراکسید هیدروژن (ترکیب مضر برای بدن) داخل سلولی می‌شود.
همچنین استعمال موضعی و یا خوراکی چای سبز از تخلیه آنزیم‌های آنتی اکسیدانی پیشگیری نموده و همچنین از تخریب پروتئین ناشی از تابش اشعه نور نیز جلوگیری می‌کند.
بهبود سایر اختلالات پوستی
پتانسیل‌های ضد سرطانی و محافظت کنندگی در برابر تابش نور توسط چای سبز به خوبی مطالعه شده‌اند، همچنین چای سبز می‌تواند یک درمان جایگزین برای سایر اختلالات پوستی از قبیل پسوریازیس، سرطان پوست، کراتوزآکتینیک، توموری‌های رگ گیلاس d، پورپورای بت من، کراتوسبوره ای، و روزاسه (اختلال مزمن پوستی با ضایعات قرمز رنگ روی بینی و پیشانی) باشد.
چای سبز می‌تواند یک درمان مؤثر در پسوریازیس باشد به طوریکه می‌تواند تمایز و تشکیل سد پوستی را تقویت نماید.
به طور کلی توصیه می‌گردد روزانه سه فنجان چای سبز مصرف گردد چراکه میزان آنتی اکسیدان‌های موجد در آن از جمله کاتچین آن بسیار بیشتر از چای سیاه بوده و خواص مفیدی بر قلب و عروق و سلامت کلی بدن می‌گذارد.
