به گرم‌ترین روز‌های سال رسیده‌ایم روز‌هایی که اگر زیادی توی گرما بمانید و زیر ظل آفتاب مستقیم و داغ این روز‌ها فعالیت کنید بی برو برگرد گرمازده خواهید شد و به گوشه‌ای خواهید خزید. گرمازدگی شایع‌ترین اتفاق روز‌های گرم تابستانی است که باید خیلی زود آن را از تن‌تان بیرون کنید تا به بدنتان ضربه نزند، چون ممکن است در صورت گرمازدگی شدید چندروزی را خانه نشین شوید. پس راهکار‌های جلوگیری و درمان گرمازدگی را بدانید تا این روز‌های داغ را صحیح و سالم سپری کنید.
اگر در طول مدت زمان طولانی در برابر گرمای شدید قرار بگیرید، سیستم تنظیم حرارت بدن نمی‌تواند در برابر این گرمای شدید مقاومت کند و گرمای اضافی را دفع کند و حرارت بدن بالا می‌رود و به اصطلاح گرمازده می‌گویند. درجه حرارت انسان به طور معمول حدود 37 درجه سانتیگراد است اگر این درجه حرارت به 40 درجه برسد گفته می‌شود فرد دچار گرمازدگی شدید شده است.
گرمازدگی با تب متفاوت است
حالا اگر هم در گرمازدگی و هم در تب دمای انسان بالا می‌رود پس این دو چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟ تب در اثر حضور باکتری‌ها و عفونت‌ها در بدن ایجاد می‌شود. وقتی بدن شما عفونت می‌کند. هیپوتالاموس که وظیفه تنظیم دمای بدن را به عهده دارد دمای بدن را بالا می‌برد تا عوامل بیماری زا را نابود کند. در واقع تب در اثر یک واکنش درونی در بدن رخ می‌دهد. اما گرمازدگی اینطور نیست و در اثر فشارگرمای بیرونی و محیط اتفاق می‌افتد.
گرمازدگی چه شکلی است؟
گرمازده‌ها پوستشان سرخ و بعد از آن رنگ پریده یا کبود می‌شود. تنفسشان کوتاه می‌شود و انگاری نفس‌شان می‌خواهد بند بیاید. نبضشان نامنظم می‌زد و اگر دست روی دستشان بگذارید حس می‌کنید در حال سوختن هستند. گرمازده‌ها سردرد‌های بدی می‌گیرند. عضلاتشان دچار گرفتگی می‌شود و ممکن است چشم‌هایشان غیرعادی به نظر برسد، چون گشادی مردمک چشم هم یکی از نشانه‌های آن است. سیستم گوارش آن به هم می‌ریزد و دچار تهوع و اسهال می‌شوند.
جدا از نشانه‌های زیستی گرمازده‌ها به هذیان گویی، زدن سخنان بی‌ربط و گیجی و حتی رفتار‌های پرخاشگرانه و آشفته نیز از آن‌ها بروز پیدا می‌کند و حتی ممکن است برخی از رخوت و بی‌حالی‌شان تشنج کنند که بسیار خطرناک است.
از گرمازدگی چطور جلوگیری کنیم؟
سبک لباس بپوشید و سعی کنید لباس‌های شما بیشتر از الیاف طبیعی و نخی باشد تا پلاستیکی. لباس‌های پلاستیکی سبب تعریق زیادی می‌شود و آب بدن شما را در هنگام ایستادن در گرما به شدت کاهش می‌دهد.
از عینک دودی و نقاب‌های محافظ صورت حتما استفاده کنید. صورت و سر شما از جمله اعضای مهمی است که به شدت در گرمازده شدن شما موثر هستند. در روز‌های آفتابی پوشیدن لباس‌های روشن را فراموش نکنید و تا می‌توانید از پوشیدن لباس‌های تیره خودداری کنید. قبل از ورود به گرما می‌توانید لباس‌تان را مرطوب کنید تا سطح بدنتان را خنک نگه دارد. نوشیدنی‌های خنک می‌تواند از گرما زده شدن شما جلوگیری کند.
صبح‌ها از قسمت غربی خیابان‌های شمالی -جنوبی و قسمت جنوبی خیابان‌های شرقی-غربی حرکت کنید. بعد از ظهر‌ها نیز از قسمت شرقی خیابان‌های شمالی-جنوبی و قسمت شمالی خیابان‌های شرقی-غربی حرکت کنید تا آفتاب کمتری به سرتان بخورد.
از خوردن غذا‌های سنگین و پرادویه در تابستان به خصوص زمانی که می‌خواهید مدت زیادی را در گرما طی کنید به شدت پرهیز کنید. نوشیدنی‌های کافئین‌دار نیز هرچه کمتر مصرف کنید خیلی بهتر است. سعی کنید محیط کار یا منزل را آنقدر سرد نکنید که بدن شما در مواجهه با گرمای بیرون شوکه شود. هرچه بدن خود را با محیط تطبیق بدهید برایتان بهتر است.
زکریای رازی توصیه می‌کند در گرما شربت سکنجبین خنک زیاد مصرف کنید. چون صفرا را می‌برد و از التهاب و حرارت معده می‌کاهد و آنچه در بلغم در معده و روده‌ها باشد خارج می‌کند. اگر سکنجبین را با ریشه و تخم کاسنی مخلوط کنید و کمی هم گلاب بریزید که نوشیدنی شگفت انگیز و بسیار مفیدی خواهید داشت. به خصوص اگر از درون دچار حرارت می‌کنید.
بخوانید: خلاص شدن از شر گرما چقدر هزینه دارد؟
اگر گرمازده شدید چه کنید؟اگر گرمازده شدید هرچه سریعتر خودتان را به محل خنک یا سایه برسانید. سعی کنید لباس هایتان را در صورت امکان کم کنید و بدنتان را با آب خنک یا پارچه مرطوب خنک کنید. اگر می‌توانید پاهایتان را داخل آب سرد فرو کنید. یا اینکه پا‌ها را بلندتر از بدن به دیوار تکیه دهید.
اگر به منزل می‌روید فوری لباس هایتان را عوض کنید. نوشیدنی‌های خنک و بنوشید و دوش آب خنک بگیرید. به هیچ عنوان در آن حالت بی حال و خسته نخوابید که موجب بدتر شدن شما می‌شود. هنگام دوش گرفتن از شامپو‌های خنک کننده مثل اسانس‌های نعنا، اکالیپتوس استفاده کنید.
نوشیدنی‌هایی با طبع سرد مثل آبلیمو، خاکشیر، تخم شربتی، آب هندوانه، به لیمو کاسنی می‌توانند حرارت بدن شما را به میزان چشمگیری پایین بکشند. اگر مدت زیادی در گرما ایستاده‌اید می‌توانید داخل آب نوشیدنی کمی نمک یا آبلیمو بریزید.
فرد گرمازده آب بدنش را از دست داده و دادن نوشیدنی‌های خیلی شیرین ممکن است آب بیشتری از بدنش کم کند. پس از خوردن خوراکی‌های خیلی شیرین پرهیز کنید.
اگر با فردی روبرو شدید که احساس می‌کنید دچار گرمازدگی شدید است و هذیان گویی می‌کند فورا با اورژانس تماس بگیرید، چون ممکن است فرد گرمازده به اصطلاح سنگ‌کوب کند. از دادن استامینوفن به فرد گرمازده خودداری کنید. استامینوفن یک تب‌بر است و ربطی به گرمازدگی ندارد.
