مصائب دلار دستوری / با تقاضای کاذب چه کنیم؟

اقتصاد آنلاین- لیلی شهیر؛ «تقاضای فعلی برای محصولات فلزی و پتروشیمی عرضه شده در بورس کالا حتی تا بیش از هفت برابر میزان عرضه وجود دارد؛ ‌حال آنکه تا قبل از تعیین قیمت دستوری دلار، عرضه محصولات مزبور پاسخگوی تقاضای واقعی بازار بود. همچنین باید گفت، با توجه به اینکه کنترل قیمت و پیشگیری از احتکار کالاهای تولیدی با مواد اولیه ارزان مشکل است، تعیین قیمت‌های دستوری برای کالاهای اساسی منجر به خروج بخشی از سود شرکت‌های بزرگ تولیدی فولاد، مس، آلومینیوم و غیره به سمت شرکت‌ها و اشخاص دیگر خواهد شد. بنابراین، تضمینی برای رسیدن کالا با قیمت‌های مد نظر دولت، به دست مصرف‌کنندگان وجود ندارد.»

این بخشی از گفته‌های محمودرضا الهی فرد مدیر عامل کارگزاری «سی ولکس کالا» در خصوص تاثیر نرخ دستوری بر بورس کالاست. مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید:

•    در خصوص اوضاع فعلی اقتصاد کشور به خصوص در حوزه بازارهای کالایی و تک نرخی شدن چه ارزیابی دارید؟

الهی فرد: با توجه به کاهش ارزش پول ملی به دلیل افزایش قیمت ارزهای خارجی، طلا، مسکن و برخی کالاهای دیگر که عمدتاً منشاء خارجی داشته و یا متاثر از قیمت کالاهای یاد شده است، برخی افراد به فکر تبدیل پول و سرمایه خود به کالاهایی هستند که قیمت آنها متاثر از قیمت‌های جهانی است. از آنجایی که این افراد انتظار افزایش نرخ ارز در آینده‌ای نه چندان دور را دارند، در نتیجه به خرید اینگونه کالاها که در حال حاضر بر اساس دلار ٤٢٠٠ تومانی قیمت‌گذاری می‌‌شود، اقدام می‌کند. برخی هم به طرق مختلف سعی در صادرات کالاهای خریداری شده در داخل با نرخ دلار دولتی به خارج کشور و فروش آن بر اساس قیمت‌ ارز غیرسمی دارند.

با توجه به این روند، تقاضای فعلی برای محصولات فلزی و پتروشیمی عرضه شده در بورس کالا بعضاً تا بیش از هفت برابر میزان عرضه وجود دارد؛ ‌حال آنکه تا قبل از تعیین قیمت دستوری دلار، عرضه محصولات مزبور (که اتفاقاً در حد مقادیر عرضه‌های فعلی بود) پاسخگوی تقاضای (تقاضای واقعی، نه کاذب) بازار بود.

•    به اعتقاد کارشناسان، یکی از اصلی‌ترین مزایای بورس کالا، ایجاد شفافیت در مبادلات است. نظر شما در خصوص نقش بورس کالا در تنظیم بازارها چیست؟

الهی فرد: شفافیت در مبادلات از کارکردهای اساسی بورس‌های کالایی است، به طوریکه خریدار، فروشنده، نوع و مقدار کالا، قیمت و شرایط مبادلات، ماهیت خریداران و فروشندگان و سایر اطلاعات مهم در فرآیند بورس کالا ثبت و ضبط می‌شود. این اطلاعات مهم در هر زمان قابل رصد و بررسی کم و کیف است. چنین روشی به تنظیم بازار کمک کرده و برای تصمیم‌گیری‌های مهم اقتصادی یاری‌رسان است.

•    براساس جدیدترین تصمیمات، خریداران مواد اولیه از بورس (که همگی تولیدکننده هستند) باید برای عرضه در این بازار اظهار نامه مالیاتی، لیست بیمه کارکنان و پروانه بهره‎برداری ارائه دهند، به نظر می‎رسد با این اقدامات شاهد کاهش تقاضا باشیم...

الهی فرد: با توجه به شرایط فعلی بازار و قیمت‌های دستوری که تقاضاهای کاذب زیادی را به دنبال داشته است، برای حذف یا حداقل کردن تقاضای کاذب و کاهش سفته‌بازی، پایش متقاضیان خرید مواد اولیه لازم است؛ اما با توجه به اختلاف زیادی که بین قیمت‌های دستوری (تعیین شده با دلار ٤٢٠٠ تومانی) و قیمت‌های مورد نظر بازار غیررسمی وجود دارد، بعید است توفیق چندانی در حذف تقاضاهای کاذب حاصل شود. همچنین، نظارت بر عملکرد فروش محصولات تولیدکنندگان پایین‌دستی (خریداران مواد اولیه در بورس) نیز لازم است.

•    در این شرایط، برخی از بازگشت نظام دستوری قیمت‌ها در حوزه کالاهای استراتژیک (فولاد، فلزات و پتروشیمی) برای بهبود وضعیت بازار کالایی سخن می‌گویند، آیا عملی شدن این موضوع به سود اقتصاد است؟

الهی فرد: با توجه به اینکه کنترل قیمت و پیشگیری از احتکار کالاهای تولیدی با مواد اولیه ارزان مشکل است، تعیین قیمت‌های دستوری برای کالاهای اساسی نظیر مس، فولاد، آلومینیوم، منجر به خروج بخشی از سود شرکت‌های بزرگ تولیدی فولاد، مس، آلومینیوم و غیره به سمت شرکت‌ها و اشخاص دیگر خواهد شد. همچنین باید گفت، تضمینی برای رسیدن کالا با قیمت‌های مد نظر دولت، به دست مصرف کنندگان وجود ندارد. در مجموع به نظر من، این موضوع به نفع اقتصاد کشور نیست.