«به هر دری زدیم و کلی درمان کردیم تا بتونیم بچه‌دار بشیم.» این فقط یکی از صحبت‌های ده‌ها زوجی است که توانایی باروری به دلایل مختلف را ندارند. زنان و مردانی که به شیوه‌های متعدد علمی و غیرعلمی دنبال فرزنددار شدن می‌روند.
به گزارش به نقل از جهان صنعت ،برخی بیمارستان‌ها و مرکز پژوهشی رویان فضاهایی است که با تحقیقات علمی توانسته‌اند ظرف سال‌های گذشته بسیاری از زوج‌های نابارور را پس از مدتی درمان بارور کنند. اما در این میان گاهی درمان‌های مختلف و دستکاری متعدد سیستم باروری، دیگر تاثیرگذاری خود را ندارد و یا به صورت ژنتیکی،زن یا مرد توان فرزنددار شدن را ندارند.
از این روی به روش‌های رواج یافته رسمی در کشور مراجعه می‌کنند. «رحم اجاره‌ای» یکی از این روش‌هایی است که چند سالی است در کشور جا افتاده و با تمام تبعات و مشکلات احتمالی که ایجاد می‌کند،همچنان مرسوم است.
در واقع زنی که به هیچ عنوان توانایی نگهداری جنین در رحم خود را ندارد یا فرزنددار شدن برای او باعث نقص عضو کودک می‌شود، شرایط استفاده از رحم اجاره‌ای را دارد. از سوی دیگر،گاهی اتفاقاتی در این روش باروری رخ می‌دهد که تبعات جبران ناپذیری دارد و تبعات ناشی از آن پشیمانی به بار می‌آورد.
فردی که قرار است رحم خود را در اختیار قرار دهد چه باید بکند؟
قبل از هراقدامی باید صلاحیت اخلاقی فرد مورد نظر و همسر وی تایید شود. ضمن اینکه اغلب زنی برای اهدای تخمک انتخاب می‌شود که با شوهر،همسر قانونی و رسمی یکدیگر باشند و در موارد بسیار نادر به دلیل تبعات اجتماعی آن، برای دریافت رحم اجاره‌ای از زنی که به هر دلیل مجرد است، استفاده می‌شود.
پس از اینکه آزمایشات مربوط به بیماری‌های مقاربتی، ایدز و هپاتیت انجام شد، بررسی‌های کروموزومی و ژنتیکی و بعد از آن معاینه و سونوگرافی، عکس از رحم و به‌طور کلی تمامی اقدامات موشکافانه برای تایید سلامتی فردی که قرار است رحمش اجاره گرفته شود، مرحله به مرحله انجام می‌شود.
سپس باید مفاد فرم قرارداد رحم جایگزین مبنی بر اینکه پس از زایمان، فرد هیچ حقی نسبت به نوزاد ندارد یا چنانچه نوزاد نقصی با علت محیطی داشت پدر و مادر حقیقی نمی‌توانند از تحویل آن خودداری کنند و موضوعاتی از این دست، توسط وکیل و کارشناس مربوطه به‌طور دقیق قرائت و به امضای طرفین برسد و در مجموع نوبت به مرحله آماده‌سازی رحم با تجویز دارو به فردی می‌شود که قرار است جنین را نگهداری کند.
از آن طرف به مادری که توانایی بارداری ندارد نیز برای تقویت و رشد تخمک‌ها دارو تجویز می‌شود، نمونه اسپرم مرد شست‌وشو و پس از جداسازی اسپرم‌های سالم طی مراحلی با تخمک لقاح داده می‌شود و بعد از آماده‌سازی به رحم منتخب شده انتقال می‌یابد. البته این احتمال هم وجود دارد که حاملگی انجام نشود.
همچنین ذکر این نکته ضروری است که چون پس از تولد،سریعا کودک از مادرخوانده جدا می‌شود، مادر اصلی با مصرف دارو توانایی شیردهی پیدا کرده و کودک با شیر مادر اصلی تغذیه می‌شود. بنابراین لزوما همه بچه‌های رحم اجاره‌ای شیرخشکی نیستند. ضمن آنکه اگر نوزاد با هر گونه نقص مادرزادی به دنیا آید پدر و مادر به‌طور قانونی موظف به سرپرستی نوزاد هستند.
یک کارشناس حوزه مامایی که سال‌ها در بیمارستان‌های متعدد کار کرده و نمونه‌های مختلفی از مراجعانی که به روش رحم اجاره‌ای وظیفه باروری را برای خانواده‌ای دیگر برعهده گرفته‌اند را دیده،در گفت‌وگو با ما از تبعات این مساله و برخی تجربه‌های خود می‌گوید. او عنوان می‌کند:در این مدت دائم باید سونوگرافی شوند و همه هزینه‌های تغذیه و پزشکی زن حمل‌کننده جنین، با مرد است.
او در خصوص یکی از تجربه‌های خود که چند بار هم تکرار شده می‌گوید: یکی از مشکلاتی که در خصوص رحم اجاره‌ای بین زوجین و زن حمل‌کننده جنین (که مجرد بوده) ایجاد می‌شود، آنجا بود که در اثر ارتباطاتی که بین مرد و آن زن برقرار می‌شد، محبت و دوست داشتن در این میان پدید می‌آمد و باعث می‌شد خانواده از هم پاشیده شود.
مرد با زنی که رحم او قرار است فرزندش را پرورش دهد رابطه‌ای فراتر از حد طبیعی برقرار می‌کرد و زندگی خودش دچار مشکل می‌شد و همه چیز تحت‌تاثیر قرار می‌گرفت. او ادامه می‌دهد: اصولا کسی که می‌تواند رحم خود را اجاره دهد،باید زن زیر 35 سال باشد. در خصوص قیمت هم عنوان می‌شود قیمت پایه از 20 میلیون تومان آغاز می‌شود اما قیمت‌های مختلفی تفاهم می‌شود و تا 50 میلیون تومان پول هم گاهی طلب می‌کنند.
گاهی هم میزان پول دریافتی بستگی به توافق پزشک و دارنده رحم اجاره‌ای با خانواده متقاضی دارد. هر زنی به راحتی نمی‌تواند چنین مساله‌ای را تقبل کند. به گفته این کارشناس این اتفاق در کشور ما عمدتا به دلیل فقر و نیازهای مالی و وضعیت نامناسب تغذیه زن پذیرفته می‌شود.
از سوی دیگر باید در مراحل مختلف تخمک‌های زن بررسی شوند و انواع آزمایشات پزشکی را باید انجام دهد تا از سلامت او مطمئن شوند. غربالگری‌های تخصصی نیز روی او صورت می‌گیرد، بیماری‌های احتمالی او بررسی می‌شوند و به لحاظ تغذیه هم دائم چک می‌شوند. از طرفی دیگر یکی از مشکلات غیرقابل پیش‌بینی در این زمینه، این است که ممکن است همه این موارد بررسی شوند و زن هم آماده لقاح شود،اما در این میان امکان اینکه به هر دلیلی یا هر حادثه‌ای بچه سقط شود هم وجود دارد و این هم از تبعات احتمالی این موضوع حساس است.
حتی ممکن است دارنده رحم اجاره‌ای پشیمان شود و با بچه به صورت طبیعی اخت شود و نخواهد بچه را تحویل دهد که برای این موارد اقدامات حقوقی لازم و تعهداتی در نظر گرفته شده است. به هر ترتیب پزشکی که زوج نابارور و دارنده رحم اجاره‌ای را به هم معرفی می‌کند، قراردادی مابینشان امضا می‌شود. در واقع این مساله به نوعی داد و ستد است.
به جای این همه درمان بگذارید بدن کمی سیر طبیعی خود را طی کند
این کارشناس نکته دیگری در خصوص بحث ناباروری زوجین مطرح کرده و پیشنهاد می‌کند به جای حجم بالای درمان و هزینه و روی آوردن به رحم اجاره‌ای از یک نقطه‌ای به بعد، بیش از حد اعضای باروری خود را درمان نکنند و اجازه دهند از یک جایی به بعد بدن فعالیت طبیعی خود را داشته باشد.
او بر اساس تجربه‌های خود می‌گوید: سه مورد مراجعه‌کنندگانی داشته که به شدت به درمان ناباروری روی آورده بودند و در واقع داروهایی که برای فعال شدن تخمک استفاده می‌شود، روی هورمون‌ها گاهی تاثیر معکوس می‌گذارد و از فعالیت طبیعی خود هم باز می‌ماند و تخمک به درستی کار خود را انجام نمی‌دهد.
پس از آنکه نتیجه نگرفته اند و بی خیال شده‌اند، سیر طبیعی بدن کار خود را کرده و زمانی که به دنبال سرپرستی کودکی رفتند و کودکی را گرفتند، یک سال بعد و کمتر به صورت طبیعی باردار شدند. در واقع این مساله دستکاری اعضای باروری و تناسلی همچون مساله عادت ماهانه است که به لحاظ زمانی دیر و زود دارد و به صورت طبیعی گاهی هم کارکرد خودش را ندارد.
اما همچون یک پدیده طبیعی با مساله عدم ناباروری برخورد نمی‌شود. چون به این توجه نمی‌شود مسایل و فشارهای عصبی و فکر و ناراحتی چه میزان روی هورمون‌های بدن تاثیر گذارند و به این دلایل بیشتر مواقع ناباروری ایجاد می‌شود.
او در خصوص یکی دیگر از روش‌های مرسوم که مشکلات حقوقی کمتری به همراه دارد نیز صحبت می‌کند. در این خصوص می‌گوید: گاهی یک مرد توان تولید اسپرم ندارد. یا اسپرم آن مرد برای همسر خودش سمی است و نمی‌تواند در رحم زن لقاح صورت بگیرد. بر همین اساس تخمک زن را با اسپرمی فریز شده از بانک اسپرم ترکیب می‌کنند و در رحم زن لقاح انجام می‌دهند تا کودک به دنیا بیاید و فرزند خود آن خانواده باشد.
اما این کارشناس برعهده گفتن سرپرستی فرزندی از بهزیستی را بهترین روش برای ناباروران می‌داند و معتقد است از آنجا که در این فرآیند طرف حساب دولت است، مشکلات حقوقی به مراتب کمتری ایجاد می‌شود و آن را بهترین روش برای فرزنددار شدن می‌داند.
اما معتقد است در فرهنگ ما به شدت اصرار به اینکه بچه از خون خودشان باشد دارند و به همین دلیل از روش‌های متفاوت برای بچه‌دار شدن استفاده می‌کنند و هزینه‌های سنگینی هم برای این کار انجام می‌دهند. او تاکید می‌کند: همین فرهنگ که باید به تعداد زیادی از اقوام و آشنایان‌شان توضیح دهند که به چه دلیل سرپرستی کودکی را برعهده گرفته‌اند، باعث می‌شود خیلی‌ها اصرار به درمان ناباروری از طریق روش‌های نه چندان موفقیت‌آمیز و پردردسر داشته باشند اما فرزند بی‌سرپرستی را به سرپرستی قبول نکنند.