تصوری جذاب از فردای هوشمند ما

همشهری شش و هفت: دستاوردهای جدید در حوزه هوش‌ مصنوعی، یادگیری ماشینی، پرینت‌ سه‌بعدی بافت‌ زنده، فناوری‌های جدید ارتباطی، خودروهای خودران و تمام ‌الکتریکی، رابط‌های جدید کاربری و دستیارهای هوشمند دیجیتال به حدی عادی و روزمره شده‌اند که دیگر کسی را متعجب نمی‌کنند.

 

برای مثال در همین مدت شرکت Nvidia از محصول جدید خود که یک سیستم کامپیوتری تخصصی برای ترافیک هوشمند و خودروهای خودران است، رونمایی کرده و شرکت اینتل هم هوش‌مصنوعی جدید خود را که Loihi نام‌دارد و می‌تواند عملکرد مغز انسان را شبیه‌سازی کند معرفی کرد‌ اما شنیدن این خبرها دیگر برای ما عادی شده است و روند سریع رشد علم باعث می‌شود تا دیگر هیچ‌ چیز به‌نظر غیرممکن نباشد اما این فناوریها تنها اسم‌های جالب و خبرهای کوتاه نیستند و در 20 سال آینده تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر سبک ‌زندگی و نحوه تعامل ما با جهان اطراف خواهند داشت. البته مسلما قصد نداریم بگوییم که تا 20 سال دیگر پرایدهای پرنده در آسمان تهران رفت‌وآمد خواهند کرد و دیگر خبری از ترافیک‌های آنچنانی یا آلودگی هوا نخواهد بود!

 

 

این تغییرات از کشورهای پیشرفته‌تر شروع شده و به سایر بخش‌های جهان گسترش پیدا خواهد کرد‌ اما همانطور که کمتر کسی فکر می‌کرد ماشین‌های هیبرید با این استقبال در بازار ایران مواجه شوند، ممکن است برخی از این فناوری‌ها ازجمله خودروهای خودکار تمام الکتریکی را پیش از آنکه فکر می‌کنید در کشورمان مشاهده کنیم و آسمان تهران دوباره آبی شود. هرچند پیش‌بینی دقیق آینده ممکن نیست‌ اما دست‌کم می‌توانیم تا آن زمان مهم‌ترین تأثیری که فناوری‌های درحال رشد فعلی در زندگی ما در 20 سال آینده خواهند داشت را حدس بزنیم و خودمان را برای آینده آماده کنیم. در ادامه نگاهی داریم به مهم‌ترین ویژگی‌هایی که شهرهای پیشرفته 20 ‌سال دیگر را از امثال کنونی‌شان متمایز خواهند کرد.

 

 

هوش مصنوعی، زندگی در خانه‌ را هم دستخوش تغییرات بسیاری خواهد کرد. احتمالا یکی از مشکلاتی که در آینده با آن روبه‌رو خواهیم شد کم‌تحملی افراد نسبت به شنیدن نظرهای مخالف خواهد بود؛ چرا که دستیارهای هوشمند بیشتر و بیشتر خود را به آن‌چیزی که شما می‌خواهید نزدیک می‌کنند و عملا حرف‌های شما را به‌خودتان خواهند زد.

 

 

 

مسائلی اجتماعی مانند اعتیاد به اینترنت و بازی‌های ویدئویی سطحی جدیدی خواهد یافت و نحوه ارتباط ما با سایر انسان‌ها هم متفاوت با اکنون خواهد بود. فناوری هوش‌ مصنوعی با همه محصولات دیجیتال و رباتیک ترکیب خواهد شد و داشتن یک ربات هوشمند، پرتحرک و توانمند که در کارهای خانه به شما کمک کند چیز عجیبی نخواهد بود. به‌احتمال قوی این دست ربات‌های پرستار اول برای نگهداری سالمندان و افراد دچار ناتوانی‌های جسمی و حرکتی به‌کار خواهند رفت و به مرور تبدیل به بخشی از جامعه خواهند شد. البته تصور گنجاندن یک هوش‌مصنوعی بسیار قدرتمند با شخصیت انسانی و قابلیت خواندن رفتارهای آدم‌ها می‌تواند ارتباطات انسانی را به چالش بکشد.

 

این سیستم‌ها به کمک ده‌ها منبع اطلاعاتی به مرور دقیقا آنچه را که دوست دارید به شما عرضه خواهند کرد و در مقایسه با آنها ارتباط با سایر انسان‌ها می‌تواند کسالت‌آور و آزاردهنده باشد. البته فقط نحوه تعامل ما با ربات‌ها و سایر انسان‌ها تغییر نخواهد کرد، بلکه برای استفاده از کامپیوتر و دستگاه‌های هوشمند دیگر هم رابط‌های کاربری جدیدی دراختیار خواهید داشت. فناوری تبدیل گفتار به نوشتار و ترجمه همزمان تا آن موقع به سطحی از دقت و عملکرد خواهد رسید که شاید به ندرت نیاز به تایپ ‌کردن چیزی داشته باشید.

 

اما درصورتی که بخواهید خودتان چیزی تایپ کنید به‌احتمال زیاد به جای موس و صفحه ‌کلیدهای فعلی از رابط‌های کاربری هالوگرافیک و بدون سخت‌افزارهای فیزیکی استفاده خواهید کرد. همچنین با آنکه توسعه فناوری‌ خودروهای خودران باعث تبدیل معضل ترافیک به یک خاطره تلخ خواهد شد (این خودروها کمتر ترافیک درست می‌کنند و می‌توانید حین حرکت در آنها کار هم بکنید) نیاز به حضور فیزیکی در محل کار هم بسیار کمتر خواهد بود. بیشتر ملاقات‌ها در فضای واقعیت مجازی یا توسط نماینده‌های دیجیتال هوشمند که به جای شما در جلسات شرکت می‌کنند یا کارهای اداری را انجام می‌دهند برگزار می‌شود و می‌توانید واقعا در یک لحظه در چند مکان حضور داشته باشید.

 

وسایل خانگی هوشمند همین الان هم در خانه‌ها حضور دارند و جاروبرقی‌های خودکار با قابلیت نقشه‌برداری و نظافت هوشمند هم‌اکنون هم در بازار وجود دارند. وسایل خانه بیشتر و بیشتر به اینترنت متصل خواهند شد و می‌توانید خیلی از کارها را از راه دور به کمک فرامین صوتی یا دستیار دیجیتال هوشمند خود به انجام برسانید. این دستیارهای هوشمند سخنگو حتی نحوه جست‌وجوی ما در اینترنت را هم متحول خواهند کرد و می‌توانید با تعریف کردن یک صحنه یا گفتن یک دیالوگ فیلمی که به‌دنبالش هستید را پیدا کرده‌ یا با استفاده از صدا به جست‌وجوی افراد یا موقعیت‌های مکانی بپردازید.

 

 

در شهرهای پیشرفته آینده، شهروندان به کمک میلیون‌ها دوربین پیشرفته مجهز به فناوری پردازش تصویر همواره مورد پایش خواهند بود و ظاهرا خارج از خانه چیزی به نام حریم خصوصی معنا نخواهد داشت. دوربین‌های مداربسته همین الان هم همه‌جا به چشم می‌خورند و دیگر دیدن آنها تعجب کسی را بر نمی‌انگیزد، اما ترکیب آنها با فناوری‌های پیشرفته هوش‌مصنوعی و پردازش تصویر می‌تواند آنها را از دوربین‌ به ناظرانی همیشه بیدار و تحلیلگر تبدیل کند.

 

 

 

البته این فناوری فقط جنبه جاسوسی و منفی ندارد و یکی از نخستین نتایج آن می‌تواند افزایش قابل‌ ملاحظه امنیت باشد. تعداد بیشتر دوربین‌ها و هوشمند بودن آنها یعنی کشف سریع‌تر جرم و واکنش بهتر و سریع‌تر برای مقابله با آن و نیز شناسایی سریع و دقیق مجرمین. همچنین داده‌های به‌دست آمده از تحلیل رفتار شهروندان می‌تواند برای توسعه و گسترش شهرها متناسب با نیازهای واقعی و سلیقه ساکنان به کار گرفته شود و مدیریت و برنامه‌ریزی شهری را از نو تعریف کند. مسلما مسئله حریم خصوصی و پایش مداوم شهروندان به مذاق برخی خوش نخواهد آمد‌ اما به‌خاطر داشته باشید که هم‌اکنون هم خیلی از ما به وسیله گوشی‌های هوشمند خود بخش بزرگی از حریم خصوصی خود را در اختیار شرکت‌های بزرگ فناوری قرار داده‌ایم و این چیز خیلی جدیدی نیست.

 

در شهرهای هوشمند موقعیت مکانی و فعالیت شهروندان همیشه مشخص است و برای مثال هرگز کودک یا سالمندی مفقود نخواهد شد و به راحتی می‌توان در هرلحظه از وضعیت اعضای خانواده یا نزدیکان باخبر بود. البته این پایش فقط مختص شهروندان نیست و یک شبکه متمرکز تمامی خودروها، وسایل حمل‌ونقل عمومی و حتی عابران پیاده را مدیریت خواهد کرد تا کمترین ترافیک ممکن و بیشترین بهره‌وری ایجاد شود.

 

به‌دلیل استفاده گسترده از خودروهای هیبریدی و تمام الکتریک مسائلی مثل آلودگی صوتی و هوا به تاریخ پیوسته و کیفیت زندگی در محیط‌های شهری بهبود قابل‌ملاحظه‌ای پیدا خواهد کرد. پایش عملکرد خودروهای خودکار و معابر شهری به معنی کاهش تصادفات و تلفات ناشی از آنها هم خواهد بود و به‌احتمال زیاد دیگر هرگز ماشین‌های آتش‌نشانی یا آمبولانس زمان ارزشمند خود را در ترافیک‌های بزرگراهی از دست نخواهند داد.

 

اعمال قانون هم شکلی جدید به‌خود خواهد گرفت و به‌دلیل یکپارچه شدن سیستم‌های مدیریتی هوشمند با زندگی شهری ما فرار از دست قانون بسیار سخت‌تر از اکنون می‌شود؛ ممکن است حتی درصورت به‌وجود آمدن مشکل خودروی شما به‌صورت خودکار شما را به ایستگاه پلیس برساند!

 

 

شرکت اینتل از ساخت چیپ‌ست جدیدی با فناوری پیشرفته هوش مصنوعی خبر داده که Loihi نام دارد و قرار است با شبیه‌سازی عملکرد مغز انسان با اطلاعاتی که از محیط اطراف دریافت می‌کند اقدام به یادگیری و آموزش خود بکند. تلاش‌های شرکت اینتل در مقایسه مغز انسان و پردازنده‌ها منجر به تولید چیپ‌ست هوش‌مصنوعی کارایی شده که قابلیت خودآموزی دارد و با استفاده از محرک‌های دریافتی از محیط اطراف پیوسته هوشمندتر و آگاه‌تر می‌شود. در ساخت این چیپ‌ست سعی شده تا عملکردهای اولیه مغز انسان شبیه‌سازی شود و در نتیجه باعث کاهش مصرف انرژی و بهتر شدن فرآیند یادگیری ماشینی شده‌است.

 

با الهام گرفتن از مغز انسان و نحوه فعالیت آن می‌توان کامپیوترهایی داشت که قادر به مدیریت خود باشند و براساس الگوها و متغیرهای مختلف اقدام به تصمیم‌گیری کنند. با استفاده از این چیپ‌ها می‌توان هوش‌مصنوعی تولید کرد که قادر است به سرعت تصمیم‌گیری کند و بدون نیاز به کمک خارجی قادر به حل مسائل فنی، علمی و حتی اجتماعی باشد. برای مثال می‌توان با این چیپ‌ست‌ها دوربین‌های ترافیکی را تبدیل به نگهبانانی هوشمند و همیشه بیدار کرد که در کنار مدیریت ترافیک می‌توانند افراد گمشده را پیدا کرده و کارهای دیگری هم انجام دهند. سرعت یادگیری این چیپ‌ست جدید هم بسیار بیشتر از نمونه‌های مشابه است و می‌توان انتظار داشت در سال‌های آینده با گسترش هرچه بیشتر این فناوری شاهد هوشمند شدن جهان اطراف‌مان به شیوه‌ای جدید باشیم.

 

 

شرکت ایرباس به تازگی از یک طرح مفهومی خودروی بدون‌راننده رونمایی کرده که می‌تواند هم روی زمین و هم در هوا حرکت کند و قرار است تا زمستان امسال نمونه آزمایشی آن تولید شود. این خودروی خودران Vahana نام گرفته و می‌خواهد با بردن ترافیک به آسمان مشکل آن را روی زمین حل کند. این خودرو بدنه‌ای سه تکه دارد و هنگام پرواز از پایه چرخ‌دار خود جدا شده و به کمک موتورهای الکتریکی خود پرواز می‌کند. در مقصد هم پرنده می‌تواند روی یک پایه فرود آمده و مجددا به‌صورت یک خودروی هوشمند بدون‌راننده حرکت کند. قسمت موتورهای پرنده‌ هم می‌تواند درصورت لزوم از بدنه جدا شود تا تبدیل به یک خودروی کاملا عادی شود.

 

 

 

به گفته مدیران این شرکت، افزودن بعد سوم به شبکه‌های هوشمند حمل‌ونقل شهری می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی شهروندان و کاهش معضل ترافیک داشته باشد. پیشرفت‌های اخیر در زمینه موتورهای الکتریکی، باتری‌ها و مواد جدید ساخت نسل جدیدی از پرنده‌های تمام‌الکتریکی با قابلیت فرود و برخاست عمودی را ممکن کرده و به‌زودی شاهد حضور بیشتر این دست پرنده‌های مدرن در شهرها خواهیم بود. البته این تنها راه‌حل پیشنهادی نیست و مثلا ایلان ماسک – مؤسس و مالک تسلا – در حال آزمایش اولیه فناوری طرح‌ Hyperloop است که سفر مافوق‌صوت با قطارهای مغناطیسی زیرزمینی را ممکن خواهد کرد.

 

 

تا 20 سال دیگر مسلما تعداد خودروهای الکتریکی و مجهز به فناوری خودران درصد قابل ملاحظه‌ای از بازار خودروها را تشکیل می‌دهند. درواقع همین الان هم چند کشور اروپایی تولید و فروش خودروهای بنزینی پس از سال 2040را ممنوع اعلام کرده‌اند و خودروسازان پس از مشاهده موفقیت‌های تسلا در آمریکا به‌دنبال عرضه هرچه سریع‌تر خودروهای تمام الکتریکی و هوشمند خود هستند. خودروی تسلا مدل 3– که قرار است نخستین خودروی تمام الکتریکی ارزان‌قیمت تسلا باشد – بیش از 350 هزار پیش‌سفارش دارد و بیش از 25 هزار نفر برای خرید شاسی‌بلند الکتریکی I-PACE شرکت جگوار ثبت‌نام کرده‌اند.

 

این سطح از استقبال مدت‌ها‌ست در صنعت خودرو مشاهده نشده و نشان ‌دهنده تمایل مردم برای سازگاری با شرایط جدید و پیشرفت فناوری است. این جهت‌گیری روشن صنعت خودرو منجر به ایجاد تغییرات محسوس در صنعت حمل‌ونقل در آینده‌ای نزدیک خواهد شد. تقریبا به همان زودی هم می‌توانیم شاهد عرضه تجاری و گسترده خودروهای خودران یا مجهز به هوش‌مصنوعی پیشرفته باشیم.

 

 

 

شرکت تسلا اکنون چند سالی است که این قابلیت را در خودروهای خود فعال کرده و اطمینان‌پذیری و ایمنی بالای فناوری هوش‌مصنوعی در خودروها‌ را ثابت کرده است. در همین هفته اخیر شرکت Nvidia از یک بسته کوچک کامپیوتری مخصوص فناوری رانندگی خودکار و هوش‌مصنوعی مخصوص خودرو در چین رونمایی کرد که می‌تواند برای هوشمند کردن خودروها و استفاده از آنها در یک شبکه هوشمند شهری استفاده کرد. همچنین شرکت‌هایی مثل کوالکوم و WiTricity درحال توسعه فناوری شارژ بی‌سیم برای خودروهای تمام‌الکتریک هستند که آنها را از مراجعه به ایستگاه‌های شارژ بی‌نیاز کند.

 

این خودروها نه‌تنها شما را به مقصد می‌رسانند، بلکه پس از پیاده شدن شما به‌صورت خودکار به ایستگاه شارژ مراجعه خواهند کرد تا برای سفر بعدی آماده باشند. البته ممکن است در آینده مالکیت خودرو چندان موضوعیتی نداشته باشد و بسیاری از افراد استفاده از سرویس‌های آنلاین درخواست و اشتراک‌گذاری خودرو مثل Uber را به داشتن یک وسیله شخصی ترجیح دهند. برای مثال Lyft (رقیب اصلی Uber) اعلام کرده می‌خواهد با فورد همکاری کند تا ناوگانی از خودروهای هوشمند اختصاصی تولید کند که بتوانند به‌صورت بهینه و بدون نیاز به راننده مسافران را جابه‌جا کنند.

 

درصورتی هم که بخواهید ماشین بخرید، می‌توانید با استفاده از فناوری پیشرفته واقعیت مجازی و شبیه‌سازی سه‌بعدی بدون نیاز به مراجعه به فروشگاه، خودروی مورد نظر خود را از نزدیک بررسی و انتخاب کنید. البته این خیلی هم آینده‌نگرانه نیست و برخی از خودروسازان هم‌اکنون هم با تورهای واقعیت مجازی آخرین محصولات خود را برای مشتریان معرفی می‌کنند. اما تمام اینها دربرابر طرح تاکسی‌های هوشمند پرنده شرکت ایرباس به‌نظر ابتدایی و قدیمی می‌رسند. این طرح انقلابی که به‌نظر به مرحله تولید هم خواهد رسید می‌تواند تحولی جدی در نحوه جابه‌جایی در شهرهای بزرگ ایجاد کند.