دکتر شادی نعیمی؛ متخصص نوزادان وکودکان
آفتاب‌سوختگی به شرایطی گفته می‌شود که پوست در اثر تماس بیش از حد و غیر متعارف با نور خورشید دچار آسیب شده باشد.
نور آفتاب و اشعه اولتراویوله در کنار آثار مخرب می‌تواند در زمینه تولید ویتامین D3، استحکام استخوان‌ها، پیشگیری از بسیاری از سرطان‌ها و MS مفید باشد.
همین‌طور تماس با نور خورشید به سنتز ملاتونین و برقراری ریتم شبانه‌روزی کمک می‌کند.
اگر کودک تا هنگامی که به سن بلوغ می‌رسد به دفعات دچار آفتاب‌سوختگی شود، پوست ضخیم شده و گرفتار کک و مک می‌شود و در بررسی ردپای بسیاری از سرطان‌های پوستی در کهن‌سالی پی می‌بریم که فرد در دوران کودکی کنترل نشده و بسیار طولانی در معرض آفتاب بوده است، حتی کودکان سیاه‌پوست نیز می‌توانند دچار آفتاب‌سوختگی شوند.
علل
آفتاب در فاصله 10 صبح تا 4 عصر بیشترین آثار منفی را روی پوست دارد، حتی در هوای ابری و گرفته نیز این امر صادق است.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل تتراسیکلین و سولفونامیدها و مصرف برخی خوراکی‌ها مثل کرفس و عصاره آن حساسیت پوست را به آثار مخرب آفتاب افزایش می‌دهد.
پس در این شرایط خاص پوست نیازمند محافظت دقیق‌تر و کامل‌تر می‌باشد.
نشانه‌ها
قرار گرفتن در معرض نور آفتاب بیش از مقدار متعارف (این مقدار در سنین، جنس و پوست‌های مختلف متفاوت است، مثلا در نوزاد سفید پوست یکساعت نیز غیر متعارف است. در فرد بالغ با پوست ضخیم‌تر و تیره‌تر 6 ساعت غیر متعارف است) باعث سرخی و گرمی پوست و درد و حساسیت در آن منطقه از پوست می‌شود.
در موارد بسیار شدید، گاه تاول و تورم نیز هست. اگر تب و لرز نیز به این علائم اضافه شود، فرد حتما نیاز به مراقبت پزشکی دقیق دارد.
نشانه‌های آفتاب‌سوختگی پس از سه روز تخفیف می‌یابد و یک هفته بعد پوست‌اندازی آغاز می‌شود. این نواحی تا چند هفته نسبت به نور حساس خواهند بود و باید مورد مراقبت بیشتری باشند.
پیشگیری
در آغاز تابستان و روزهای گرم بهاری باید تماس مستقیم پوست بدن کودک با نور خورشید را به 30 دقیقه در روز محدود کرد. در مورد کودکان روشن پوست و زیر سه ماه این مدت باید به 15 دقیقه محدود شود.
شنا کردن بین ساعات 10 صبح تا 4 عصر باید با مراقبت و مصرف کرم‌های محافظت‌کننده باشد. آب، شن و سیمان هر سه با انعکاس نور آفتاب باعث شدت آفتاب‌سوختگی می‌شوند.
یخ و برف نیز باعث انعکاس نور خورشید و شدت آفتاب‌سوختگی هستند. برای کوهنوردی و اسکی نیز باید کودکان را از این نظر با کرم ضد آفتاب و کلاه مناسب مراقبت کنیم.
اگر کودکان در این ساعات میانه روز مشغول بازی هستند، به غیر از ضدآفتاب و کلاه باید از بلوز و شلوار خنک نخی و آستین بلند استفاده کرد.
استفاده از کرم ضدآفتاب مناسب بهترین راه پیشگیری است. حداقل SPF (عامل محافظت‌کننده از نور) باید 15 باشد. در مورد پوست‌های روشن باید SPF حداقل 30 باشد.
استفاده از SPF بالای 50 برای مصارف روزمره و دائم توصیه نمی‌شود. نیم ساعت قبل از مواجهه با آفتاب باید از کرم استفاده شود.
درمان
نواحی مبتلا باید با آب سرد کمپرس شود تا ناحیه سرد و مرطوب باشد. تجویز استامینوفن به عنوان کاهش‌دهنده درد مفید است.
اگر تب و عفونت اتفاق افتاده باشد، باید از آنتی‌بیوتیک استفاده شود. در مورد کودکان زیر یکسال آفتاب‌سوختگی خطرات جدی‌تری به دنبال دارد، اما در هر حال کودک آفتاب سوخته باید مقادیر بیشتری آب و شیر دریافت کند.
شستشوی پوست آفتاب‌سوخته با آب هم دمای اتاق و اندکی جوش‌شیرین یا عصاره بلوط مفید است. مصرف ایبوپروفن در کودکان آفتاب‌سوخته اصلا توصیه نمی‌شود.
لباس‌ها باید آزاد، گشاد و نخی باشد و تا زمان بهبودی کامل باید کودک کاملا از آفتاب دور نگه داشته شود.
از مصرف ترکیبات حاوی وازلین روی پوست کودک آفتاب‌سوخته باید پرهیز شود، چون از تعریق و دفع حرارت جلوگیری می‌کند.
مصرف پمادها یا اسپری‌های حاوی بنزوکائین (بی‌حس‌کننده موضعی) بسیار خطرناک است. از قرار دادن یخ روی پوست به شدت بپرهیزید.
تاول‌ها نباید ترکانده شود. ترکیدن تاول‌ها ریسک عفونت را زیاد می‌کند. اگر تاول‌ها پاره شد، حتما کودک توسط پزشک ویزیت شود.
آفتاب‌سوختگی اغلب در حد سوختگی درجه 1 است. سوختگی درجه 2 خطرناک‌تر است و تا دو هفته طول می‌کشد.
اگر تب، استفراغ، لرز و هذیان موجود باشد، ممکن است کودک دچار گرمازدگی هم شده باشد.
