به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی انتشارات امین، کتابخانه غنی غازی خسروبیک در سارایوو دارای ذخائر معنوی مسلمانان بوسنی است که در طول جنگ خانمانسوز بالکان و حملات صرب‌های بوسنی به همت اندیشمندان این سرزمین از نابودی نجات یافت.
در این تلاش، هزاران نسخه خطی این کتابخانه به عنوان مهمترین ارزش‌های دینی این مسلمانان توسط تعدادی از محققان و مصححان ایرانی در راستای احیای این میراث دینی و شناساندن آنها به نسل جدید مسلمانان بوسنی و هرزگوین و تثبیت جایگاه تاریخی اسلام در بالکان، مرمت و احیا شدند.
از جمله این افراد، علی اکبر ضیایی بوده که سال‌های متمادی به این امر همت گماشته و بخش کوچکی از این میراث را به اندیشمندان ایرانی و جهان اسلام معرفی کرده است. وی در کتاب نوادر المخطوطات العربیه البوسنویه که به زبان عربی است، چهار رساله به شرح ذیل تحقیق و منتشر کرده است:
1- رساله فی فضیله الجماعه، تألیف: مصطفی بن محمد الآقحصاری (ت. 1169هـ)
2- إجازه الحاج عثمان بن عمر الاخسقه وی (ح. 1208هـ) لمصطفی فهیم بن أحمد الآقحصاری البوسنوی
3- رساله فی تحقیق لفظ چلبی، تألیف: حسن کافی الآقحصاری (د. 1025هـ)
4- اصول الحکم فی نظام العالم، تألیف: حسن کافی الآقحصاری (د. 1025هـ)
رساله نخست درباره فضیلت نماز جماعت است که توسط مصطفی بن محمد اقحصاری نوشته شده و نویسنده با استناد به روایات و آیات قرانی فضیلت اقامه نماز به صورت جماعت در مساجد را به اثبات رسانده است. لازم به یادآوری است که اقحصار همان شهر پروشات کنونی در منطقه تروانیک است که مرکز دینی علمای بوسنی بشمار می‌آمده و بزرگانی چون حسن کافی اقحصاری در این شهر می‌زیسته‌اند و حوزه دینی بزرگی در آن مکان برقرار بوده و صدها طالب دینی از آنجا برخاسته‌اند.
رساله دوم اجازه نامه یکی از علمای عصر عثمانی به مصطفی فهیم اقحصاری است که بیانگر اهمیت جایگاه اجازه در روایت بوده و تاریخ علم حدیث در بوسنی و هرزگوین را تبیین می‌کند و نشان می‌دهد که نویسندگان بوسنیایی در عصر عثمانی تا چه اندازه از دانش علم حدیث پیشرفت کرده بودند.
رساله سوم متعلق به شیخ حسن کافی اقحصاری است که درباره لفظ چلپی در آن دوره است و نویسنده این واژه را تفسیر و تبیین کرده و معانی مختلف آن را تشریح کرده است. شیخ حسن کافی اقحصاری از همان منطقه پروشات برخاسته و نائب مشیخه اسلامی در اوائل قرن یازدهم بوده و علاوه بر علم حدیث و لغت و اصول فقه از متکلمین ماتریدی مذهب بوده است.
رساله چهارم درباره فقه سیاسی اسلام و نقد حکومت عثمانی در دوره سلطان مراد دوم است و اهمیت این رساله در تبیین علل افول حکومت اسلامی بر اساس روایات و سخنان حکمای دینی نهفته است. وی در این رساله سیصد سال قبل از انحلال امپراتوری عثمانی می‌نویسد که دادن امتیازات نامحدود به نظامیان جوان به عنوان ینی چری سبب زیاده خواهی آنان و رواج فساد و بی‌بندباری می‌شود و به همین علت ورود نظامیان به حکومت را به صلاح امت نمی‌داند و معتقد است که حاکم اسلامی باید خود شخصا رهبری ارتش را برعهده داشته و از نزدیک با لشگریان خود در تعامل نزدیک باشد و رفاه طلبی و گوشه نشینی و انزواطلبی حاکم را سبب شیوع مفاسد جبران ناپذیر در حکومت می‌داند و از طرف دیگر شیخ حسن کافی به عنوان یک فقیه اعتقاد راسخی به جهاد فی سبیل الله داشت و خود شیخ در تعداد زیادی از جنگهای مسلمانان بالکان با کفار منطقه شرکت فعال داشته است.
کتاب «نوادر المخطوطات العربیه البوسنویه» توسط نشر بین المللی امین در تعداد محدود برای محققان و علاقمتدان به تاریخ مسلمانان بالکان منتشر شده است. پیش از این از نویسنده نام آشنا، کتاب‌های متعددی چاپ و روانه بازار نشر شده است که از آن میان می‌توان به سه کتاب «دانه و دام»، «سفرنامه محمد خانجیچ بوسنوی به مصر» تالیف محمد جانجیچ بوسنوی با تحقیق علی‌اکبر ضیایی و «رساله مراتب یقین» اشاره کرد.
