به گزارش اقتصادآنلاین، معاملات محصولات مختلف در بورس‌های کالایی دنیا بر پایه 4 نوع قرارداد لحظه ای (اسپات)، سلف (فوروارد)، آتی (فیوچر) و اختیار معامله (آپشن) صورت می‌گیرد. در میان این چهار نوع قرارداد، فروشنده در روش استفاده از قرارداد معاملات آتی مطابق یک قرارداد صلح تعهد می نماید مقدار معینی از دارایی یا کالایی مشخص را در زمانی معین در مقابل مبلغی به خریدار تحویل دهد. بر اساس این قرارداد، فروشنده مقدار دارایی مورد توافق را در سررسید مشخص تحویل می دهد و خریدار نیز مبلغ توافق شده را در سررسید می‌پردازد.
این قرارداد ضمن اینکه امکان پیش بینی قیمت یک کالا در سررسیدهای مختلف فراهم می کند، ریسک های ناشی از نوسانات قیمتی را نیز پوشش می‌دهد و از این جنبه از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد کشورها برخوردار است.
بورس کالای ایران نیز از سال 1387 از طریق راه اندازی معاملات آتی سکه، پا به این عرصه گذاشته و مدتی است بحث بر سر استفاده از این ابزار معاملاتی برای دیگر کالاها به میان آمده است.
بیمه محصولات کشاورزی با معاملات فیوچرز
در همین رابطه، یک کارشناس ارشد مسائل اقتصادی در خصوص تاریخچه استفاده از معاملات آتی در بورس های کالایی دنیا به اقتصادآنلاین گفت: در دنیا، بازارهای فیوچرز برای پوشش ریسک های قیمتی و هج کردن خریداران برای تامین به موقع یک کالا کاربردهای فراوانی دارد و ابزار بسیار قدرتمندی در دنیا به شمار می رود. بطوریکه یک کشاورز گندمکار از زمانی که محصول خود را می کارد، نسبت به افت قیمت ها در ماه های آتی و در زمان برداشت نگرانی دارد و این در حالی است که در دیگر کشورها این کشاورز می تواند به راحتی و با استفاده از معاملات فیوچرز، برای محصول خود موقعیت فروش گرفته و محصول فیزیکی خود را در مقابل نوسانات قیمتی آتی بیمه کند.
امکان برنامه ریزی، روی دیگر سکه معاملات آتی
علی دهدشتی نژاد افزود: در مقابل یک شرکت که مصرف کننده گندم است، می تواند از این ابزار برای برنامه ریزی جهت تامین به موقع مواد اولیه مصرفی استفاده کرده و ریسک ناشی از نوسانات قیمتی را برای تولیدات آتی خود پوشش دهد. با این روش، شرکت مذکور می تواند اطلاعات مالی و پیش بینی بودجه آتی خود را نیز راحت تر برآورد کند. بنابراین استفاده از معاملات آتی برای تولیدکننده، صادرکننده و حتی وارد کننده کالا و به طور کلی همه ارکان اقتصادی به ویژه از جنبه پوشش دادن نوسانات قیمتی، بسیار کاربردی است.
سه گروه بازیگر اصلی بازارهای فیوچرز
به گفته وی، معامله گران، پوشش دهندگان ریسک و متقاضیان یک کالا سه گروه مهمی هستند که در دنیا از این روش معاملاتی بهره می‌برند؛ از این رو، راه اندازی این بازار می‌تواند برای اقتصاد بسیار کمک کننده باشد.
امکان ارایه بودجه های قابل اتکاتر برای شرکت های بورسی
وی تصریح کرد: اگر معاملات آتی برای سایر کالاها و دارایی‌ها ایجاد شود، خیلی به اقتصاد کشور و مخصوصا بازار سهام کمک می کند تا به کمک آن شرکت‌های بورسی بتوانند براساس پیش بینی قیمت مواد اولیه مصرفی و همچنین تولیدات خود در بازار آتی و پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمتی، پیش بینی دقیق تری از قیمت‌ها داشته باشند و بودجه‌های قابل اتکاتری ارایه کنند.
آتی سکه یک تجربه موفق
وی به تجربه موفق بورس کالا برای استفاده از معاملات آتی برای سکه طلا اشاره کرد و گفت: گرچه در حال حاضر بازار اختیار معامله ها در ایران از حجم قابل توجهی برخوردار نیست؛ اما نباید فراموش کرد که در سال اول راه اندازی بازار معاملات آتی سکه نیز چندان از این ابزار استقبال نمی شد و حجم معاملات آن پایین بود؛ اما طی سال های اخیر از طریق فرهنگ سازی و ایجاد آشنایی با ابزارهای نوین مالی، بازار آتی سکه با استقبال سرمایه گذاران رو به رو شد و توانسته متقاضیان خود را پیدا کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: طی سنوات اخیر بازار آتی سکه عمق بیشتری پیدا کرده و بازار خوبی را تشکیل داده که در ایجاد ثبات و جلوگیری از نوسانات کاذب قیمتی به اقتصاد کشور کمک کرده است.
دهدشتی نژاد تاکید کرد: بنابراین در زمان بروز بحران در بازار سکه نقدی و حتی هر کالای دیگری، این نیاز بیشتر احساس می شود که باید کالاهای مختلف هر چه زودتر وارد معاملات مشتقه شود تا ضمن برخورداری از قیمت های تعادلی بیشتر، از نوسان کاذب آنها نیز جلوگیری به عمل آید.
تضعیف معاملات آتی سکه گامی رو به عقب در اقتصاد
وی با تاکید بر اینکه آتی سکه، مدرن ترین بازار مالی کشور است و تضعیف این بازار یک عقب گرد بزرگ در اقتصاد است، گفت: در دنیایی که بورس دیگر کشورها به مزایای معاملات آتی و ابزارهای مشتقه پی برده اند و نیاز آن در ایران برای سایر کالاها نیز احساس می شود، طرح تضعیف معاملات آتی سکه از بورس کالا بسیار شوک برانگیز است. این در حالی است که اگر در التهابات اخیر بازار نقدی سکه، امکان انجام معاملات آتی در بورس کالا نیز وجود نداشت، قیمت سکه بیش از این ها افزایش می یافت؛ چراکه تحت تاثیر ویژگی های بازار آتی، برخی افراد که انتظار کاهش قیمت ها در آینده را دارند، با در اختیار گرفتن موقعیت فروش، به حجم عرضه ها در بازار آتی دامن می زنند که این امر برقراری تعادل بیشتر در بازار نقدی سکه را در پی دارد.
دهدشتی نژاد در خصوص اینکه در بورس‌های خارجی برای چه صنایع و محصولاتی معاملات آتی و بازار مشتقه وجود دارد؟؛ گفت: می‌توان گفت در بورس های کالایی دنیا این معاملات تقریبا روی تمام محصولات و کالاها انجام می شود؛ بطوریکه معاملات آتی در بخش های مختلف شامل فلزات صنعتی و گران بها، محصولات کشاورزی اعم از دانه های روغنی و غلات، چهارپایان زنده و گوشت، محصولات جنگلی، الیاف و محصولات غذایی مورد استفاده قرار می گیرند.
وی ادامه داد: همچنین بورس‌های دنیا برای کالاها با ماهیت انرژی، بسته های مالی، سرمایه گذاری های بازار سهام و شاخص های سهام، ابزارهای نرخ بهره، ارزهای خارجی از معاملات مشتقه و فیوچرز بهره می برند.
